ამერიკელი ექსპერტები აგვისტოს ომის შესახებ

Posted August 7th, 2011 at 10:26 am (UTC+0)
1 comment

არ მეგულება ემიგრანტი, რომელსაც 8 აგვისტოს ხსენებაზე გული სიმწრით არ შეეკუმშება. უსუსურობით, შიშით და ბრაზით, როგორც იტყვიან, ერთი ცხოვრება დავამთავრეთ მაშინ. მანძილი ფიზიკურად გვაცილებს, მაგრამ ემოციურად თითქოს უფრო გვაახლოებს სამშობლოს. და დრო კი –  რაც უფრო დიდი ხნის წამოსულები ვართ, მით უფრო გამწვავებული გვაქვს  სიყვარულის და მონატრების გაუთავებელი  ტკივილი.

Cory Welt, Samuel Charap: Main Checkpoint

2008 წლის 8 აგვისტომ საქართველოს ისტორია და გეოგრაფია დროებით შეცვალა. სად დგას დღეს საქართველო  და რა შეიცვალა სამი წლის მანძილზე? კონფლიქტების დარეგულირების როგორი პერსპექტივა აქვს ქვეყანას, რომლის ტერიტორიაზე 10 ათასზე მეტი უცხო ქვეყნის ჯარისკაცი დგას და მათი აუარება სამხედო აღჭურვილობაა კონცენტრირებული?  ამ  თემებზე სასაუბროდ ჩვენ ამერიკელი ექსპერტები მოვიწვიეთ.

პროფესორი ქორი უელთი პროფესორ სამუელ შარაფთან ერთად საქართველოს თემაზე გაკეთებული სპეციალური ანგარიშის ავტორია, სახელწოდებით – „საქართველოს კონფლიქტებში პროგრესის მოკლე ვადაში მიღწევის გეგმა“. ანგარიში ვაშინგტონში მდებარე ამერიკის პროგრესის ცენტრის ბაზაზე მომზადდა და მისმა ავტორებმა საკმაოდ ხანგრძლივი კვლევითი სამუშაო ჩაატარეს საქართველოში და მის ფარგლებს გარეთ.

პროფესორ უელთს მიაჩნია, რომ სიტუაცია 3 წლის წინანდელთან შედარებით საქართველოში ბევრად უფრო ნორმალიზებულია. იმის გათვალისწინებით, თუ როგორ ძლიერ მეტოქესთან მოუწია საქართველოს ბრძოლა, სუვერენიტეტის შენარჩუნება და ქვეყნის შიდა პოლიტიკის განმტკიცება დღევანდელი მთავრობის დამსახურებებს შორის უნდა მოვიხსენიოთ, აღნიშნავს ის.

ამერიკის პროგრესის ცენტრის ინტერნეტ გვერდზე გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნათქვამია, რომ საქართველოში არსებობს სამი ურთიერთდაკავშირებული კონფლიქტი: ქართულ-რუსული, ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური. საქართველოს მთავრობამ სტრატეგია უნდა შეცვალოს, რათა კონფლიქტის მოგვარების პერსპექტივები უფრო რეალური გახდეს. ქვეთავში სტრატეგიული ცვლილებებისთვის საჭირო ათი რეკომენდაციაა წარმოდგენილი. მათ შორის პირველი ამბობს: საქართველოს მთავრობის ძირითადი ყურადღება კონცენტრირებულია ქართულ-რუსულ კონფლიქტზე, რაც  დანარჩენი ორის მოგვარებას კიდევ უფრო ართულებს. პროფესორი უელთი განმარტავს:

ეს არ ნიშნავს იმას, რომ საქართველო-რუსეთის კონფლიქტს ყურადღება არ უნდა მივაქციოთ. ყველაფერი სწორედ ამ კონფლიქტის კონტექსტში უნდა განვიხილოთ. მაგრამ მიგვაჩნია, რომ მეტი ყურადღება უნდა გამახვილდეს პირდაპირი კავშირების ძიებაზე.  და ამის გაკეთებას საქართველოს მთავრობა უკვე იწყებს. ყველამ კარგად იცის, რომ ქართველებს ისტორიულად საკუთარი ურთიერთობა ჰქონდათ აფხაზებთან და ოსებთან და იქ რუსეთი არაფერ შუაში იყო. იძულებით გადაადგილებულთა მშვიდობიანი დაბრუნება აფხაზებთან და ოსებთან საერთო ენის გამონახვის და მათი მონაწილეობის გარეშე ხომ არ მოხდება“.

პოლიტიკური ექსპერტი -სემ პატენი- კონკრეტულ გზებზე და ხიდებზე საუბრობს. რატომ არ შეიძლება დავიწყოთ თუნდაც სავაჭრო ურთიერთობებით და არ დავეყრდნოთ მხოლოდ ჟენევის პროცესს – ამბობს ის. მივცეთ საშუალება აფხაზ, ან ოს ბიზნესმენებს აწარმოონ საქმიანობა თბილისში თუ სიღნაღში და პირიქით? საქართველო ეკონომიკურად უნდა გაძლიერდეს, განვითარდეს და აჩვენოს აფხაზ და ოს ერებს, რომ აქ ისინი უფრო დაცულნი, უფრო წარმატებულნი, უფრო თავისუფალნი და შესაბამისად -ბედნიერები- იქნებიან. საქართველოს ამის პოტენციალი ნამდვილად გააჩნია.

სემ პატენი ამჟამად თბილისში იმყოფება და ამბობს, რომ სამი წლის შემდეგ იქ დაბრუნებულმა სრულიად განსხვავებული სურათი იხილა. „პრაქტიკულად ორი საქართველო დამხვდა. ერთი: მშვიდობის გამზირის და ბათუმის ბულვარის საქართველო, რომელიც ვარდების რევოლუციის მონაპოვარია და გეჩვენება, რომ ქვეყანა სწორი მიმართულებით ვითარდება. და მეორე -დანარჩენი საქართველო-  ეკონომიკურად დაუძლურებული ქვეყანა, რომელშიც  დემოკრატიული ფასეულობები ერთმანეთის მიყოლებით ქრება. მათ შორის ყველაზე თვალშისაცემი იძულებით გადაადგილებულთა უფლებების დაცვა და პრესის თავისუფლებაა“, აღნიშნა მან.

3 წლის წინანდელ სიტუაციას თუ შევადარებთ,  საქართველოში ომი აღარ არის და ეს შეიძლება მიღწევად ჩაითვალოს, აღნიშნავს ბატონი პატენი,  მაგრამ რეალობა შეიცვალა და ქვეყანა ახლა სულ სხვაგვარი გამოწვევების წინაშე დგას. წელში გამართული, თავისუფალი საქართველოს აშენებისთვის, თავისი თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკით და ასევე თავისუფალი, სოციალურად დაცული ადამიანებით ყველამ ერთად უნდა ვიზრუნოთ. თქვენი ქვეყანა ხომ რეგიონში ყოველთვის სანიმუშო იყო და დანარჩენი ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებისთვის მუდამ ასეთად უნდა დარჩეს – დასძინა მან ინტერვიუს დასასრულს.

ფულბრაითის პროგრამა და საქართველო

Posted August 1st, 2011 at 3:51 pm (UTC+0)
3 comments

1946 წლის პირველ აგვისტოს პრეზიდენტმა ტრუმენმა ფულბრაითის აქტს მოაწერა ხელი, რითაც სახელმწიფო განათლების სისტემაში საერთაშორისო გაცვლების პროგრამას ჩაუყარა საფუძველი. საკანონმდებლო აქტს არკანზასელი  უილიამ ფულბრაითის სახელი დაერქვა, რადგან სწორედ ეს სენატორი გახლდათ კანონპროექტის ავტორი. ფონდის პირველ შენატანად ამერიკის მთავრობამ ომის შემდეგ დარჩენილი მარაგის გაყიდვიდან შემოსული თანხა გამოიყენა. ასე შეიქმნა სახელმწიფო დეპარტამენტის ბაზაზე ფულბრაითის აკადემიური პროგრამა, რომელიც ლექტორების, მასწავლებლების, სტუდენტების და სხვა სპეციალისტების  პერიოდულ საერთაშორისო გაცვლებს დღემდე აფინანსებს.

დღეს ფულბრაითი ყოველწლიურად 8 000-ზე მეტ გრანტს გასცემს. მისი მეშვეობით სტუდენტები, პროფესორები და ხელოვნების სხვადასხვა დარგის წარმომადგენლები განათლებას იძენენ,  იცავენ დიპლომს, ასწავლიან სხვადასხვა საგანს და აწარმოებენ სამეცნიერო კვლევებს. არსებობის 65 წლის მანძილზე ფულბრაითის საგანმანათლებლო პროგრამამ მსოფლიოს 184 ქვეყანა მოიცვა.  310 000 ფულბრაითელიდან, როგორც მისი მონაწილეები უწოდებენ თავს, 116 900 ამერიკელია და უფრო მეტი -192 800- სხვადასხვა ქვეყნის მოქალაქე.

სწორედ ფულბრაითის პროგრამით მოხვდა საქართველოში ქართული ენის შესასწავლად 27 წლის ამერიკელი სტუდენტი – ვერა პარტემი. „ამერიკის ხმასთან“ საუბარში ვერა აღფთოვანებას ვერ მალავდა: „ძალიან, ძალიან გამიმართლა. ფულბრაითმა მთელი ჩემი მგზავრობის, ორი თვის ცხოვრების და სწავლის ხარჯები დაფარა“ – აღნიშნა მან.

ვერას დღე ძალიან დატვირთულია, დღეში 3-5 საათი ქართულის გაკვეთილები აქვს, შემდეგ რამდენიმე საათი მეცადინეობს და საღამოს ახლადშეძენილ ქართველ მეგობრებთან ერთად გასართობად მიდის. თითქმის ყოველ შაბათ-კვირა ექსკურსიებზეც ახერხებს სიარულს. ოღონდ ამას თვითონ, საკუთარი ხარჯებით აკეთებს და ამბობს, რომ უნდა მაქსიმალურად შეისწავლოს საქართველო, სანამ იქ არის.

„ვიყავი ყაზბეგში, ვარძიაში,  შატილში, კაბადოკიაშიც კი გადავედით, თურქეთში.  აღარაფერს ვამბობ მცხეთაზე და ახალციხეზე. ჯერ სულ 6 კვირაა აქ ვარ. ხვალ სხვათა შორის, სვანეთში მივდივარ“ – ამბობს ის.

ვერას უცხო ენების შესწავლის განსაკუთრებული ნიჭი აქვს და რამდენიმე ენას სრულყოფილად ფლობს. წარმოშობით ის უკრაინელია, მაგრამ ბავშვობიდან ამერიკაში დედასთან ერთად ცხოვრობს. უნივერსიტეტში რუსული ენის  პროფესორმა ურჩია ერთი სემესტრი საქართველოში გაეტარებინა და ამისთვის ფულბრაითის პროგრამისთვის მიემართა.  თითქმის ერთი წლის წინ ყველა საჭირო საბუთი მოაგროვა და გააგზავნა. შემოდგომაზე დადებითი პასუხი მიიღო და ზაფხულის სემესტრს ახლა თბილისში ატარებს.


კითხვაზე, თუ რით გამოირჩევიან მისი ქართველი მეგობრები და საქართველო ვერას მრავალეროვან წრეში, ვერამ გვიპასუხა, რომ ეს უფრო გულითადობა და სითბოა:

„პირველი და ყველაზე მთავარი, რაც ქართველ ხალხს ახასიათებს, არის გულთბილობა. ყველა გულითადად გხვდება და გიღებს. ყველაფერს, რასაც ისინი ხელს კიდებენ, გულით აკეთებენ.  ნამდვილად ასეთია ქართველების უმეტესობა“.

ბევრი ფულბრაითელი თვლის, რომ პროგრამამ  მათი ცხოვრება ერთხელ და სამუდამოდ შეცვალა და მათ პროფესიულ კარიერაზე თუ პირად ცხოვრებაზე განუზომელი გავლენა მოახდინა. ფულბრაითი მოცულობით ყველაზე დიდი აკადემიური გაცვლითი პროგრამაა მსოფლიოში, რომელიც ამჟამად 155 ქვეყანაში  მოქმედებს. წარმატება ვუსურვოთ ვერას და მასთან ერთად ყველა ფულბრაითელს, ვინც ცოდნის შეძენის ან გაზიარების მიზნით  დღეს სამშობლოსგან შორს, უცხო ქვეყანაში იმყოფება.

 

ვალერიან ძამია და 50-იანი წლების მეჯლისები ნიუ იორკში

Posted July 20th, 2011 at 7:47 pm (UTC+0)
2 comments

ჩვენი ბლოგის პირველი სტუმარი ვალერიან ძამია გახლავთ.

არჩევანი შემთხვევითი არ ყოფილა: გვინდა ერთ-ერთი დიდი ხნის ემიგრანტი წარმოგიდგინოთ, რომელსაც ახლახან 90 წელი შეუსრულდა. ძია ვალიკო  (ასე მიმართავენ მას უმცროსი მეგობრები) შეერთებულ შტატებში ევროპიდან 1956 წელს ჩამოვიდა და ამერიკის ქართულ სათვისტომოს უსასყიდლოდ თითქმის 30 წლის მანძილზე ემსახურა.

ვალერიან ძამიას უშუალო მონაწილეობით 90-იან წლებში რამოდენიმეჯერ დიდი რაოდენობით ჰუმანიტარული დახმარება  გაიგზავნა საქართველოში.  ის და მისი მეგობრები საკუთარი სახსრებით საკვებ პროდუქტს და მედიკამენტებს იძენდნენ და პერიოდულად სამშობლოს აწვდიდნენ. ამას გარდა ძია ვალიკო სამეცნიერო-დოკუმენტური ფილმის დაბეჭდვაში, გამოფენის მოწყობაში და მრავალი სხვადასხვა სახის ღონისძიების ორგანიზებაშიც არაერთხელ დახმარებია ქართველებს.

პროფესიით ის გამაგრილებელ სისტემათა ინჟინერ-დამპროექტებელია. ვალერიან ძამიას პროექტით და უშუალო ხელმძღვანელობით ნიუ-იორკის ბევრ დაწესებულებაში დამონტაჟდა ცენტრალური გამაგრილებელი სისტემა. მათ შორის ცნობილი ბანკები, სატელეფონო კომპანიები და კლინიკებია. შეიძლება გსმენიათ კიდეც ფედერალური სარეზერვო ბანკის, ან  ბროდვეიზე მდებარე პრესვიტერიანთა კლინიკის შესახებ.

ძია ვალიკოსთან სახლში უამრავი საინტერესო დოკუმენტი თუ ისტორიული ფოტო მოვიძიეთ. მათ შორის ჩვენი ყურადღება 50-იანი წლების მდიდრული მეჯლისების შავ-თეთრმა ფოტოებმა მიიქცია, რომელშიც ის ქართულ ჩოხაში გამოწყობილი მთიულურს ცეკვავს. ჩვენი თხოვნის შემდეგ, უფრო დაწვრილებით მოეყოლა მეჯლისების და იმ მშვენიერი ქალბატონების შესახებ, რომლებიც ფოტოებში მას პარტნიორობას უწევენ,  ძია ვალიკოს თვალებში ცელქი ვარსკვლავები აუკიაფდა.

„ეს იყო ნიუ იორკში“… დაიწყო მან.

სიკო ერისთავი 50-იანი წლების მიწურულში ყოველწლიურად გრანდიოზულ მეჯლისებს აწყობდა. მის მიერ ჩამოყალიბებულ ორგანიზაციას „ალავერდი“ ერქვა. მდიდრული მეჯლისები ნიუ იორკის საუკეთესო სასტუმროებში იმართებოდა. მათ იმ პერიოდის ისეთი ცნობილი ამერიკული ოჯახები ესწრებოდნენ, როგორიც იყო როკფელერები, ფიბსები, მორგანები და მაღალი საზოგადოების ბევრი სხვა წარმომადგენელი.  სადილი სიკოს ოჯახში იმართებოდა ხოლმე – ისთსაიდზე, 89-ე ქუჩაზე. იქიდან კი ყველანი მანქანებით, ან ავტობუსებით მეჯლისზე მიდიოდნენ.

მეჯლისი ძირითადად ევროპულ ცეკვებს ეთმობოდა. განსაკუთრებული პოპულარობით თურმე ქართული ხალხური ცეკვა „მთიულური“ სარგებლობდა. ძია ვალიკომ ჩოხა წარმოშობით ჩერქეზ მკერავ ქალთან შეიკერა. მასვე დაუკვეთეს ქართული კაბებიც. ქართული ცეკვა კარგად არ ახსოვდა, საქართველოდან დიდი ხნის წამოსული იყო და შემთხვევით რუსულ მაღაზიაში ნაპოვნი დავით ჯავრიშვილის წიგნი დაეხმარა, რომელშიც ნოტებიც იყო და მოძრაობებიც. ჯავრიშვილის წიგნით ძია ვალიკომ ცეკვა ნინო ვაჩნაძეს ასწავლა, ელიზბარ ვაჩნაძის ქალიშვილს. ელიზბარი ქაქუცა ჩოლოყაშვილის თანამებრძოლი, შეფიცულთა რაზმის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი  იყო.

ამ ფოტოზე ძია ვალიკოს პარტნიორი ენ ფიბსია, სიკო ერისთავის რძალი. ძალიან ნიჭიერი ქალბატონი იყო, იგონებს ის. ცეკვა უცებ შეისწავლა და ყველა ქართველზე უკეთ ასრულებდა.

90 წლის იუბილეს გილოცავთ ძია ვალიკო და კიდევ ბევრი საინტერესო მოგონების იმედით გემშვიდობებით.

მაია ქვარცხავა

მადლობა, რომ ჩემს ბლოგს ეწვიეთ. მე ქართულ ამერიკაზე მოგითხრობთ, გაგიზიარებთ შთაბეჭდილებებს შეერთებულ შტატებში გამართული საინტერესო ღონისძიებების შესახებ, გაგაცნობთ ადგილობრივ თუ ვიზიტით ჩამოსულ ქართველებს. ჩვენთან „მწვანე ბარათის“ გათამაშების წესებს და იმ სანდო ინფორმაციასაც იპოვით, რომელიც ამერიკაში გადმოსვლის მსურველებს დააინტერესებთ. ასე რომ გვეწვიეთ ხშირად და აუცილებლად შემეხმიანეთ ბლოგზე თქვენი კომენტარებით, სურვილებით და წინადადებებით.

ბიოგრაფია

მაია ქვარცხავა პროფესიონალი ჟურნალისტია. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა საქართველოს ტელევიზიის პირველ და მეორე არხებზე. რეგულარული საავტორო პროგრამები - „საპოვნელა“ და „შავი ყუთი, ანუ ტელევიზია ტელევიზიის შესახებ“ - მისი სიამაყეა. მოგვიანებით მაია ევროკავშირის ტასისის პროგრამაში ჟურნალისტთა კვალიფიკაციის ასამაღლებელ კურსებს ხელმძღვანელობდა. შეერთებულ შტატებში 7 წლის მანძილზე კითხულობდა ლექციებს ლიჰაის და ინტერნეტით -სეტონ ჰილის- უნივერსიტეტებში. 2011 წლიდან მაია აქტიურ ჟურნალისტიკას „ამერიკის ხმის“ ტელე და რადიო ეთერში დაუბრუნდა და ამბობს, რომ ამ გადაწყვეტილებით ძალიან ბედნიერია.