საქართველომ საკუთარი საგარეო პრიორიტეტების მიმართ დამოკიდებულება რეფერენდუმის მეშვეობით უკვე გამოხატა. ის, რომ რუსეთს მისი სამხრეთ მეზობლის დასავლური ორიენტაცია მნიშვნელოვნად აღელვებს, 2008 წლის აგვისტოში რუსეთის მიერ „მშვიდობის იძულების“ „ოპერაციამ“ (რუსეთმა ასე უწოდა ომს) მორიგად დაადასტურა. სიტყვა „იძულება“ და ასოციაციები მისი მნიშვნელობიდან გამომდინარე (მახსოვს საბჭოთა ბავშვობიდან და ახლა გამოვიყენებ ამ გამოთქმას), ერთგვარ ლაიტმოტივად გასდევდა შეხვედრას, რომელიც პირველად მაინცდამაინც გორში, 2008 წლის ომით ყველაზე მეტად დაზარალებულ ქალაქში 19 ივლისს გაიმართა. შეხვედრა არც ერთ ცენტრალურ ტელევიზიას არ გაუშუქებია. არ ვიცი, ეს კარგია თუ ცუდი. ალბათ ის შემთხვევაა, როდესაც ცუდშიც შეიძლება კარგის დანახვა და კარგში ცუდიც დევს. შეხვედრა ევრაზიული კავშირის იდეას ეხებოდა. ორგანიზაცია „ერეკლე მეორის საზოგადოების“ სახელით, გორში გამართული შეხვედრის ინიციატორი გახლდათ. ყოფილი უშიშროების მინისტრი ვალერი ხაბურძანია ასევე ევრაზიული კავშირის იდეის აქტიური მხარდამჭერია.
ევრაზიული კავშირის იდეა რუსეთში წარმოიშვა და მისი მთავარი არსი მდგომარეობს შემდეგში: ჩამოყალიბდეს კავშირი ქვეყნებისა, რომლებსაც გააერთიანებს საერთო სტრატეგია და ეკონომიკური ინტერესები. გაერთიანებაში თანასწორუფლებიან სუბიექტებად მოიაზრებიან სამხრეთ ოსეთი და აფხაზეთი, ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკები, ბალტიისპირეთის ქვეყნების გამოკლებით. ევრაზიული კავშირი, ამ იდეის ავტორებისთვის წარმოადგენს ერთგვარ საპირწონეს დასავლეთის წინაშე.
ალექსანდრ დუგინს, ევრაზიული მოძრაობის ერთ-ერთ სულისჩამდგმელს გორში გამართული შეხვედრის დროს სკაიპის მეშვეობით შესაძლებლობა ჰქონდა საკუთარი მოსაზრებები გამოეთქვა და კითხვებისთვის ეპასუხა. მისი აზრით, მნიშვნელოვანია ამ იდეის გაჟღერება ზოგადად, რადგან, როგორც თავად მიიჩნევს, ბაჰამის კუნძულებთან კავშირი რომ შემოგთავაზონ, ამას შეიძლება მოულოდნელობოდან გამომდინარე უარით უპასუხო, მაგრამ თუ თანდათანობით და გეგმაზომიერად ამ იდეას „შეგაჩვევენ“, შესაძლებელია, ეს უტოპიად სულაც არ მიიჩნიო. ამგვარი ანალოგია გამოიყენება ევრაზიულ კავშირთან მიმართებაშიც. დუგინის აზრით, მთავარია, ქართულ საზოგადოებას ეს იდეა ხშირად მიეწოდოს. მისი აზრით, სიხშირე იდეის მომხრეებს გაზრდის.
დუგინს არაფერი უთქვამს იმის შესახებ, ექნებოდა თუ არა შესაძლებლობა საკუთარი მოსაზრებები ასე თამამად წარმოედგინა ყოფილი ხელისუფლების პირობებში. თუმცა აღშფოთებას გუშინდელი შეხვედრიდან გამოსული მონაწილეები, რიგითი მოქალაქეებიც ვერ ფარავდნენ იმის გამო, რომ რუსეთი სინამდვილეში საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას საქართველოს სულაც არ ჰპირდება. ორი ყველაზე სენსიტიური თემა, რითაც დღეს საუკეთესოდაა შესაძლებელი საზოგადოებრივი აზრის მანიპულირება საქართველოში: რელიგია და ტერიტორიული მთლიანობა. დუგინის ევრაზიული იდეის საქართველოს ნაწილში მათ თავისი ღირსეული დატვირთვა აქვს. დუგინი ერთიან მართლმადიდებლურ სივრცეს მიიჩნევს ერების ყველაზე დიდ შემაკავშირებლად. ამ მიმართულებით საუბრისას მას იმდენად შორს შეუძლია წასვლა, რომ „ცივილიზაციებს შორის კონფლიქტისაც“ კი რთავს რიტორიკაში. საუბარსაც ამით იწყებს: „ ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია ასეთი ინიციატივა იხილებოდეს ისეთ მშვენიერ მართლმადიდებულურ ქვეყანაში. მინდა გითხრათ ევრაზიული იდეის შესახებ, თუ რას ნიშნავს ის საქართველოსთვის და რუსეთისთვის. პირველი, რაც მინდა გითხრათ, რომ ჩვენ გვავიწყდება, რომ რომ საქართველოც და რუსეთიც ვეკუთვნით ერთიან მართლმადიდებლურ ცივილიზაციას. ჩვენი იდენტობა მართლმადიდებლურია. და დღეს, როდესაც საუბარია ცივილიზაციებს შორის კონფლიქტზე, ჩვენ ვეკუთვნით ერთ კულტურულ-რელიგიური ისტორიის საწყისებს, ერთი და იმავე იდენტობას, ამიტომაც ჩვენ უნდა ვიყოთ ერთად, ყველაფრისდა მიუხედავად. ჩვენს შორის ადრეც იყო კონფლიქტები, ქვეყნის შიდა დაპირისპირებები, გაუგებრობები, ომები და ათასი სხვა, მაგრამ ჩვენ ამ ყველაფერს არ უნდა მივაქციოთ ყურადღება, რადგან ყველაზე მთავარი და მნიშვნელოვანი ისაა, რომ ჩვენ ვართ ნაწილი ერთი ცივილიზაციის. რუსები, ქართველები, ბულგარელები, ბერძნები, რუმინელები, სერბები, უკრაინელები, ბელორუსები, ყველანი ვართ მართლმადიდებლები. ამიტომაც მიმაჩნია, რომ ევარაზიის კავშირი უნდა წარმოადგენდეს მართლმადიდებლურ ერთიანობას. და საქართველომაც სად, თუ არა ამ წიაღში უნდა ეძიოს საკუთარი მომავალი. რა საერთო აქვს ქართულ, მართლმადიდებლურ, ღრმა, მშვენიერ, ფანტასტიურ ცივილიზაციას დასავლურ ცივილიზაციასთან? სადაც ადგილი აქვს ქორწინების რღვევას, ლიბერალიზმს, ინდივიდუალიზმთან, სრულიად განსხვავებული კულტურების ერთობლიობასთან? ამავდროულად, რა კავშირი აქვს საქართველოს დოსტოევსკისთან, მართლმადიდებლობასთან, სულიერებაზე ღრმა ზრუნვასთან, სინდისიერებასთან. აი, ამასთან აქვს კავშირი საქართველოს. როგორც ჩვენი მწერლები თარგმნიდნენ თქვენს ლიტერატურას, ისე ქართველი მწერლები – რუსულ ლიტერატურას. ახლა რაც შეეხება ევრაზიულ კავშირსა: ეს კონკრეტული პროექტია და არა მხოლოდ აბსტრაქცია. ევრაზიული კავშირი წარმოადგენს ინტეგრაციის ინსტრუმენტს გაერთიანებისკენ ევრაზიული ქვეყნების ერთიანობის საფუძვლით. საქართველოს ადგილი მხოლოდ ევრაზიის კავშირშია გამონაკლისის გარეშე, როგორც კულტურული, ისე ეკონომიკური, სტრატეგიული, ნამდვილად დამოუკიდებელი ქვეყნის მშენებლობის პერსპექტივა მხოლოდ აქაა შესაძლებელი“- ამბობს დუგინი.
რუსეთმა, რა თქმა უნდა იცის, რომ ტერიტორიული მთლიანობის საკითხი საქართველოს მოსახლეობისთვის ძალიან მგრძნობიარე თემაა, ამიტომაც მნიშვნელოვანი დატვირთვა მასზე გადააქვს. ხაზს უსვამს რა, რომ სხვა ვერც ერთ შემთხვევაში ტერიტორიული მთლიანობა ვერ აღდგება, ამატებს იმასაც, რომ უფრო მეტის, საქართველომ შესაძლოა ვერც შეინარჩუნოს არსებული საზღვრები, თუ არ მოიშლის ჯიუტობას და სანახევროდ მაინც უარს არ იტყვის დასავლურ ლიბერალიზმზე. ამასთან რუსეთი ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას საქართველოს სულაც არ ჰპირდება. უბრალოდ, მას სთავაზობს გაერთიანებას რუსეთის ქოლგის ქვეშ აფხაზებთან და ოსებთან ერთად, ისე, რომ დროთა მანძილზე საზღვრების საკითხი ნაკლებ მნიშვნელოვნად ჩაითვლება. ამასთან, მას არ ავიწყდება გამოხატოს, როგორ განიცდის და ღელავს რუსეთი იმის თაობაზე, რომ საქართველო აღმოჩნდა ომის მსხვერპლი და როგორ საფუძვლიანადაა დაინტერესებული საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობით. ციტატა დუგინის გამოსვლიდან:
„რუსეთის მხრიდან არაერთხელ ჰქონდა ადგილი დემონსტრირებას იმისას, რომ მხოლოდ რუსეთი შეიძლება წარმოადგენდეს გარანტს პოსტ-კომუნისტური ქვეყნების ტერიტორიული მთლიანობის. თუ რუსეთი ამბობს: „დიახ“ ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებით ნებისმიერი პოსტ-კომუნისტური ქვეყნის შესახებ, ამ შემთხვევაში, მათი ტერიტორიული მთლიანობა შენარჩუნებული და განმტკიცებულია. თუ რუსეთი ამბობს: „ჩემთვის სულ ერთია“, ან „არა“, მაშინ ამ ქვეყნების ტერიტორიული მთლიანობა ირღვევა. ბევრმა, მათ შორის საქართველომ, ეს საკუთარ თავზე გამოსცადა. ეს საშინელებაა. ნებისმიერ შემთხვევაში, იმისთვის, რომ განმტკიცდეს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა და იდენტობა, აუცილებელია რუსეთთან თანამშრომლობა. რუსეთის გარეშე ეს შეუძლებელია. ის საზღვრებიც კი, რაც ახლა აქვს საქართველოს, ისინიც კი შეიძლება დადგეს კითხვის ნიშნის ქვეშ, თუ საქართველო კვლავ გააგრძელებს პრო დასავლურ და პრო ამერიკული ორიენტაციის მხარდაჭერას. ეს არაა შანტაჟი. ეს მხოლოდ ობიექტური რეალობაა. რუსეთი დაინტერესებულია, საქართველოს სახელმწიფოებრიობა იყოს ძლიერი და ერთიანი, მართლმადიდებლური იდენტობით, ამისთვის რუსეთი ყველაფერს აკეთებს. მაგრამ რა თქმა უნდა, საჭიროა ასევე ქართული მხარის კეთილი ნება. დაბოლოს იმის თქმა მინდა, რომ ევრაზიული კავშირი საქართველოსთვის არის შანსი დაიბრუნოს ტერიტორიული მთლიანობა, მათ შორის სამხრეთ ოსეთი და აფხაზეთი. მე არ ვამბობ მაინცდამაინც, რომ ისინი შეუერთდეს საქართველოს. მოგეხსენებათ, რუსეთმა ცნო მათი დამოუკიდებლობა. მაგრამ ახლა ეს ქვეყნები საქართველოს მიმართ ხომ მტრულად არიან განწყობილნი? თუ ჩვენ დავიწყებთ საქართველოსთან ინტეგრაციულ პროცესებს, ეს ერთადერთი გზაა დაბრუნებისა აფხაზებთან და ოსებთან ერთად, ერთიან კულტურულ, გნებავთ სოციალურ ისტორიულ კონტექსტში. რადგან ქართველები ხომ გამოგდგებულები იყვნენ აფხაზეთიდან და სამხრეთ ოსეთიდან? ისინი იქ არ დაბრუნდებიან ვერც ძალით და ვერც სხვაგვარად, გარდა ინტეგრაციის გზისა ევრაზიულ კავშირში. აფხაზები და ოსები ამისთვის მზად არიან, ისინი ორიენტირებულები არიან მოსკოვზე. ახლა ჯერი საქართველოზეა. თუ საქართველოც მზად იქნება ამისთვის, თუნდაც მხოლოდ დაიწყებს გარკვეული ჟესტების დემონსტრირებას, მაგალითად ისეთის, როგორც ახლა თქვენ ამას აკეთებთ. თქვენ ხართ საქართველოს გადამრჩენები, რადგან ამ საკითხის აქტუალიზებას ახდენთ. თქვენ არა მხოლოდ მოსკოვის მხარდამჭერები ხართ, არამედ, თქვენ მოქმედებთ მხოლოდ საქართველოს ინტერესებიდან გამომდინარე. ეს არაა მოსკოვის შეკვეთა. ევრაზიული კავშირი ეს საქართველოს ბედისწერაა. ეს იმ პრობლემების მოგვარების გზაა, რომელთა გადაჭრა სხვა ნებისმიერი საშუალებით შეუძლებელია. უნდა ითქვას ისიც, რომ მოსკოვისთვის, სინამდვილეში, თვით უაღრესად კრიტიკულ ვითარებაშიც კი საქართველოსთან ძალმომრეობის ენაზე საუბარი იგივეა, რაც საკუთარი თავისთვის ფეხის დაბიჯება, ეს ჩვენთვის წარმოუდგენლად უსიამოვნოა, უბრალოდ იძულებითი ნაბიჯია. ძალიან მიხარია, რომ საქართველოში ასეთი არაჩვეულებრივი შეხვედრები ტარდება“.
დასაწყისში ვთქვი, რომ ევრაზიული კავშირის შეხვედრა არ გაუშუქებიათ ცენტრალურ ტელევიზიებს. ამას რამდენიმე მიზეზი შეიძლება ჰქონდეს. დაწყებული იმით, რომ საინფორმაციო გამოშვების ხელმძღვანელმა მნიშვნელოვნად არ ჩათვალოს ყურადღების გამახვილება და დროს დაკარგვა ამ თემისთვის საჭიროდ არ მიიჩნიოს, დამთავრებული რედაქტორის მოსაზრებით იმის თაობაზე, რომ თემის გაშუქება, ერთგვარად, შეიძლება მიჩნეული აღმოჩნდეს თავად ევრაზიული კავშირის იდეის ფართო საზოგადოებაში პოპულიზებად და ამდენად, რედაქციამ უბრალოდ თავი აარიდოს ამგვარ ქმედებას. მეორეს მხრივ, ყურადღების მიღმა მსგავსი შეხვედრების დარჩენამ, შესაძლოა სულაც სირაქლემას პოზიციაში ჩააყენოს ქართული მედია ერთის მხრივ და მეორეს მხრივ საზოგადოებას ევრაზიული კავშირის იდეა მიეწოდოს ცალმხრივად, უშუალოდ შეხვედრებიდან (თუკი ამგვარი რამ გაგრძელდა), სადაც არაა წარმოდგენილი ალტერნატიული მოსაზრებები.
ნებისმიერ შემთხვევაში, ქართულმა საზოგადოებამ ჯეროვნად უნდა გააცნობიეროს ევრაზიული კავშირის იდეის არსი, „გამჭვირვალე საზღვრებით“, როგორც ამას დუგინი ამბობს:
„თუ საქართველო, რუსეთი, აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი დაიწყებს სვლას ერთი მიმართულებით, თანდათანობით მათ შორის წინააღმდეგობები მინიმუმამდე დავა. თანდათანობით საზღვრები გახდება უფრო და უფრო გამჭრივალე და საზღვრებსაც ისეთი მნიშვნელობა არ ექნება, როგორიც ახლა აქვს. თუ ჩვენ სინდისიერთად გავერთიანდებით, ჩვენს შორის ბარიერებიც აღარ იარსებებს.
რაა საქართველოსთვის მნიშვნელოვანი? ის, რომ აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი მიიჩნევს მას უცხოდ, რომ მათ აღარ კრან საქართველოს ხელი. ქართველებს რომ ეუბნებიან: სტოპ, ეს არაა თქვენი მიწა. ეს, რაღა თქმა უნდა, დამამცირებელია. როდესაც არ შეგიძლია მოხვდე შენსავე სამშობლოში. როდესაც იქიდან გაგდებენ, მართლაც დამამცირებელია და დაუშვებელია. კარგად უნდა დავაკვირდეთ, როგორ წარმოიქმნა ეს ვითარება რუსეთს ძალიან არ მოწონს საზღვრის დემარკაციის სამუშაოები, საშინლად არ მოსწონს, მაგრამ ის იძულებული იქნება მხარი დაუჭიროს ამ პროცესს, რადგან საქართველო აგრძელებს პრო დასავლური ორიენტაციის მხარდაჭერას ჯიუტად. როგორც კი ეს დასავლური ორიენტაცია დაბალანსდება, როგორც კი, არა 180, არამედ ნაწილობრივ მაინც, 90 გრადუსით მაინც შემობრუნდება და რუსეთს შეხედავს როგორც მეგობარს, ყველაფერი შეიცვლება.“
ამ ეტაპზე რთულია საუბარი იმის თაობაზე, რამდენად შეიძლება იქცეს ქართულ-რუსულ დიალოგში განსახილველ თემებად იდეები, რომლის თაობაზეც დუგინი საუბრობდა და რამაც პოსტ-საბჭოთა სივრცეში მცხოვრები ადამიანებისთვის შეუძლებელია არ დატოვოს ერთგვარი დე-ჟავუს განცდა, შეგრძნება იმისა, რომ ეს ყველაფერი ერთხელ, წინა ცხოვრებაში უკვე მოხდა.
