ولي العهد السعودي: محمد بن سلمان هو المسؤول عن وفاة الأمير سعود الفيصل

Posted July 12th, 2015 at 2:26 pm (UTC-5)
Leave a comment

http://i59.tinypic.com/s1hr0n.jpg

أفاد مصدر مقرب من صاحب السمو ولي العهد السعودي الأمير محمد بن نايف أن الأخير يواصل انتقاداته الشديدة اللهجة لولي ولي العهد الأمير محمد بن سلمان وذلك على خلفية مقتل الفريق ركن محمد بن أحمد الشعلان قائد القوات الجوية السعودية أضافة إلى اختفاء الممرض الخاص بوزير الخارجية السابق الأمير سعود الفيصل الذي توفي مؤخرا

وأكد هذا المصدر الذي طلب عدم الكشف عن اسمه أن صاحب السمو ولي العهد لا يتوقف عن توجيه الانتقادات اللاذعة للأمير محمد بن سلمان وقد حصلت مشادة كلامية حادة بينهما غداة وفاة الأمير سعود الفيصل

وتابع المصدر أن سمو الأمير محمد بن نايف يصرح دائما وفي كل اللقاءات بأن محمد بن سلمان يعمل على إبادة العائلة المالكة عن آخرها وأنه كان هو المسؤول عن إقالة الأمير سعود الفيصل بشكل صادم وغير لائق بينما الرجل كان قد أسدى خدمات جليلة مدة بقاءه في منصبه منذ اربعين عاما وكان يستحق التكريم وليس الإذلال معتبرا أن “محمد بن سلمان هو المسؤول الحقيقي عن وفاة الفيصل” حسب قوله

گاسنی ته‌گه‌ره‌ و کۆسپ زه‌مینه‌ی حکومه‌تی بنکه‌ فراوان ده‌کێڵێت

Posted March 12th, 2014 at 4:09 pm (UTC-5)
14 comments

ئه‌گه‌ر پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن به‌ پره‌نسیپه‌ سه‌ره‌کیه‌که‌ی سیسته‌می دیموکراسی دابنرێت ئه‌وا به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ده‌ستاوده‌ست کردنێکی ئاشتیانه‌ی ده‌سه‌ڵات کۆڵه‌که‌ هه‌ره‌ گه‌وره‌ و تۆکمه‌که‌یه‌تی. 

خۆ ئه‌گه‌ر ده‌ستبه‌رداربوون له‌ ده‌سه‌ڵات به‌ شێوازێکی دیموکراسیانه‌ و یاساییانه‌ و به‌ گونجاندن نه‌بوو له‌گه‌ڵ ئه‌نجامه‌کانی هه‌ڵبژاردندا ئه‌وا بێگومان هیچ به‌هایه‌ک ‌بۆ کرده‌ی هه‌ڵبژاردن نا‌مێنێته‌وه‌ و ڕێک وه‌های لێدێت خه‌ڵک له‌ پێناو هیچدا چووبنه‌ سه‌ر سندوقه‌کانی ده‌نگدان.

ڕۆژی 21 ی مانگی 9 ی ساڵی 2013 ده‌نگده‌ران له‌ هه‌رێمی کوردستانی عێراق له‌ ڕێی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ بڕیاری خۆیان دا. ئه‌نجامه‌کان ئاشکرا کران، هاوکێشه‌ی هێز له‌ هه‌رێمه‌که‌ گۆڕانکاری به‌سه‌ردا هات، به‌ڵام ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه‌ 5 لایه‌نه‌ سه‌رکه‌وتووه‌که‌ی هه‌ڵبژاردن نه‌گه‌یشتونه‌ته‌ ڕێکه‌وتنێک بۆ دابه‌شکردنی پۆسته‌کانی کابینه‌ی هه‌شت و کارکردن له‌ پێناو خه‌ڵکدا.

کۆبوونه‌وه ‌له ‌دوای کۆبوونه‌وه‌ ده‌کرێن، هه‌ر هه‌موو باس له‌ خواست و ویستی خۆیان ده‌که‌ن بۆ به‌شداریکردن له‌ کابینه‌یه‌کدا که‌ به‌ حکومه‌تی بنکه‌ فراوان ناودێری ده‌که‌ن.

حکومه‌تی بنکه‌ فراوان له‌ ساده‌ترین پێناسه‌یدا یانی حکومه‌تێک له‌سه‌ر بنچینه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌شی نیشتیمانی و هاوبه‌شیه‌کی ڕاسته‌قینه‌ له‌ بڕیاره‌ چاره‌نوسسازه‌کاندا و به‌ نیشتیمانی کردنی دامه‌زراوه‌کان.

 kurdish_party_logo_3jun11_300

کۆبوونه‌وه‌کانی پێکهێنانی کابینه‌ی 8 چیمان پێده‌ڵێن

له‌ پاش هه‌موو کۆبوونه‌وه‌کان ئه‌م جۆره‌ ده‌سته‌واژانه‌ ده‌بیسترێن “کۆبوونه‌وه‌یه‌کی گرنگ بوو وه‌ هه‌نگاوی گه‌وره‌ نران، وتووێژێکی چڕ و پڕ کران و پرۆسه‌ی پێکهێنانی کابینه‌ی نوێ خێرا ده‌کات، ڕێکه‌وتوون له‌سه‌ر ئه‌م یان ئه‌و پۆست، هه‌موو ته‌باین، به‌رژه‌وه‌ندی نیشتیمانی له‌ سه‌روو هه‌موو شتێکه‌وه‌یه‌، میکانیزمی نوێ هه‌ن بۆ یه‌کلاکردنه‌وه‌ی پۆسته‌کان، پێویسته‌ وه‌ها بکرێت یان وه‌ها نه‌کرێت، ئێمه‌ ڕازین به‌ڵام ئه‌ولا ناڕازین، ئه‌وان پێداده‌گرن وه‌لێ ئێمه‌ نه‌رمین، ئه‌مه‌یان هێڵی سوره‌ و ئه‌ویان شینێکی کاڵه‌ و یه‌کێکی تریان په‌مه‌ییه”‌ وچه‌ندانی تریش.

به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌و په‌یامانه‌دا هێشتاش له‌ ئاسۆدا تروسکاییه‌ک دیار نییه‌ بۆ پێکهێنانی ئه‌م کابینه‌ نوێیه‌.

ته‌واوی کۆبوونه‌وه‌کانیش که‌ باس له‌ هاوهه‌ڵوێستی نیشتیمانی ده‌که‌ن به‌ڵگه‌ن بۆ ناکۆکی قوڵی لایه‌نه‌کان نه‌ک ته‌بایی، به‌ڵگه‌ن بۆ نه‌بوونی متمانه‌ له‌ نێوان لایه‌نه‌کاندا، هه‌روه‌ها به‌ڵگه‌ن بۆ یه‌کتر قه‌بوڵ نه‌کردن.

پێداگریه‌کان له‌سه‌ر ئه‌م یان ئه‌و پۆست پێمان ده‌ڵێن ‌خواست نییه‌ بۆ ‌گه‌یشتن به‌ ڕێکه‌وتن، ئه‌و هه‌موو دروشمه‌ باق و بریقه ‌دارانه‌ی باس له‌ هه‌ست و ویستی به‌رپرسیارێتی ده‌که‌ن بۆ پێکهێنانی حکومه‌تی بنکه‌ فراوان، هه‌ر هه‌مووی ده‌چنه‌ خانه‌ی ڕه‌تکردنه‌وه‌ی پێکه‌وه‌ ژیانی سیاسیانه‌ له‌و هه‌رێمه‌دا که‌ ته‌نها له‌ سێ پارێزگا پێکهاتووه‌ و هه‌ر هه‌موو خۆشیان به‌ خاوه‌نی ده‌زانن، به‌ڵام هیچ لایه‌کیان نه‌یانتوانیوه‌ متمانه‌ی زۆرینه‌ی خه‌ڵک به‌ده‌ست بێنن و ئاوه‌هاش به‌ نانه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ دڵه‌ڕاوکێیانه‌ به‌ دووری نازانم ورده‌ ورده‌ ئاستی ئه‌و متمانه‌یه‌ش که‌ هه‌یانه‌ به‌ره‌و هه‌ڵوه‌رین بڕوات، خراپتر له‌ کاڵ بوونه‌وه‌ی ئه‌و پردی پێکه‌وه‌ به‌ستنه‌وه‌یه‌ی نێوان ده‌سه‌ڵات و خه‌ڵک له‌ هه‌رێمه‌که‌دا له‌ سه‌روه‌ختێکی کورتی پاش ڕاپه‌ڕیندا هه‌بوو.

سیناریۆکانی پێکهێنانی کابینه‌ی نوێ

ئه‌گه‌ر پارتی و گۆڕان حکومه‌ت پێکبهێنن با وه‌ک دیارده‌یه‌کی ئاسایی لێی بڕوانرێت، به هه‌ردوو لا 62 کورسی په‌رله‌مانیان هه‌یه‌، با لایه‌نه‌کانی تر نه‌بنه‌ ته‌گه‌ره‌ ئه‌گه‌ر بڕوا به‌ دیموکراسی هه‌یه‌. با پارتی و یه‌کێتی پێکه‌وه‌ ئه‌زمونی 20 ساڵی ڕابردوو دووباره‌ بکه‌نه‌وه‌ و لایه‌نه‌کانی تریش وه‌ک ئۆپزسیۆنێکی کارا نه‌ک هه‌لپه‌رست به‌رنامه‌ی نوێیان هه‌بێت. با یه‌کێتی و گۆڕان و یه‌کگرتووی ئیسلامی و کۆمه‌ڵی ئیسلامی پێکه‌وه‌ هاوپه‌یمان بن و حکومه‌تیش پێکبهێنن، ئه‌وجا پارتی ببێته‌ ئۆپزسیۆن.

منیش ده‌زانم هیچ یه‌کێک له‌م سیناریۆیانه‌ له‌و هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا کاری پێناکرێت، چونکه‌ دیسانه‌وه‌ خواستی پێکه‌وه‌ ژیانی سیاسی نییه‌ و هه‌ر لایه‌نه‌ ده‌خوازێت هه‌ژموونی خۆی بسه‌پێنێت و له‌ڕێی پۆسته‌کانه‌وه‌ خۆی بچه‌سپێنێت له‌ پێناو به‌رژه‌وه‌ندی خۆی نه‌ک خه‌ڵکی هه‌رێمه‌که‌ که‌ چه‌ند مانگێکه‌ بێ موچه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن. پێشده‌چێت بیرۆکه‌ی هه‌بوونی ئۆپزسیۆن به‌ره‌و کاڵبوونه‌وه‌یه‌کی ئێجگار زۆر بڕوات و ئه‌مه‌ش ته‌نها په‌یامێکه‌ ئه‌و لایه‌نه‌ سیاسیانه‌ پێمانی ده‌ده‌ن که‌ ئۆپزسیۆن بوون هیچ به‌هایه‌کی نییه‌ له‌ پرۆسه‌ی سیاسی هه‌رێمه‌که‌دا.

به‌شداریکردن له‌ هه‌ر پۆستێکی حکومه‌تدا ته‌واوی تایبه‌تمه‌ندێتیه‌کانی ئۆپزسیۆن بوون داده‌ماڵێت و ئه‌وه‌ش که‌ بخوازێت پێگه‌یه‌کی له‌ حکومه‌تدا هه‌بێت له‌ په‌رله‌مانیشدا وه‌ک ئۆپزسیۆن خۆی نومایشت بکات یه‌کێکه‌ له‌ هه‌ره‌ قێزه‌ون ترین یاریه‌ سیاسیه‌کانی لایه‌نێک وه‌ک پاکانه‌ بۆخۆی به‌کاری بهێنێت.

 چ لایه‌نێک به‌رپرسه‌ له‌ دواکه‌وتنی پێکهێنانی کابینه‌ی نوێ؟

 لایه‌نه‌ سیاسیه‌کان (پارتی، گۆڕان، یه‌کێتی، یه‌کگرتووی ئیسلامی، کۆمه‌ڵی ئیسلامی) به‌ چه‌شنی کۆبوونه‌وه‌ پێنج قۆڵیه‌کانی پاش 17 ی شوبات هیچ په‌یامێکی ئاشکرا و ڕوونیان پێ نییه‌ له‌سه‌ر دواکه‌تنی پێکهێنانی کابینه‌ی نوێ ، ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ نه‌بێت له‌ هه‌ندێک باردا ئه‌م یان ئه‌و لایه‌ن ده‌خوازێت ناکۆکیه‌کان بکاته‌ تیرێک و بیگرێته‌‌  سنگی لایه‌نێکی تر تا به‌ڵکو ئه‌مه‌ خودایه‌ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی عێراقدا بڕێک ده‌نگی زیاتر بێنێت.

ئه‌م ناکۆکیانه‌ په‌رله‌مانی هه‌رێمیشی گرتۆته‌وه‌، دانیشتنی یه‌که‌می په‌رله‌مان هه‌ر به‌ کراوه‌یی ماوه‌ته‌وه‌.  له‌ یه‌که‌م کۆبوونه‌وه‌دا هه‌ڵه‌یه‌ک ڕوویداوه‌ (نازانم ئایا به‌ مه‌به‌ست بووه‌ یان نا، به‌ڵام به‌ دووری نازانم پێشتر به‌رنامه‌ ڕێژی بۆ کرابێت) به‌سه‌ر هه‌موو نوێنه‌راندا تێپه‌ڕیوه‌ چونکه‌ هه‌موو لایه‌نه‌کان ئه‌و بڕیاره‌یان مۆرکردووه‌ که‌ دانیشتنی په‌رله‌مان به‌ کراوه‌یی بمێنێته‌وه‌، به‌بێ ئه‌وه‌ی واده‌یه‌ک دیاری بکرێت بۆ کراوه‌یی ئه‌و دانیشتنه‌. هه‌ر بۆیه‌ پێویسته‌ په‌رله‌مانتارانیش بزانن به‌شێکی ئه‌و که‌مته‌رخه‌میه‌یان له‌ ئه‌ستۆیه.

ڕێکه‌وتنی ستراتیژی و پێکهێنانی حکومه‌ت

هه‌موو ئاماژه‌کان پێمان ده‌ڵێن پارتی و یه‌کێتی ناته‌بایی و ناکۆکی ستراتیژی له‌ نێوانیاندایه‌، نه‌ک ڕێکه‌وتن.  ئه‌گه‌ر ڕێبه‌رانی هه‌ردوو لایه‌ن وه‌ها دایانناوه‌ ئه‌و ڕێکه‌وتنه‌ بۆ سه‌روه‌ختێکی دیاریکراو باش بووبێت، ئه‌وا پێناچێت بۆ ئێستا کاریگه‌ریه‌کی ئه‌وتۆی مابێت. ڕاگه‌یاندنه‌کانی ئه‌م دواییه‌ی ئه‌و دوو لایه‌نه‌ پێمان ده‌ڵێن هیچ نرخێک بۆ ئه‌و ڕێکه‌وتنه‌ نه‌ماوه‌. کاتێک یه‌کێتی داوا ده‌کات پێویسته‌ بۆ پێکهێنانی حکومه‌ت کار به‌و ڕێکه‌وتنه‌ بکرێت ده‌چێته‌ خانه‌ی داواکردنی قه‌رزێکه‌وه‌ له‌ڕێی ئه‌و هه‌ڵوێستانه‌وه‌ داویه‌تی که ته‌نانه‌ت‌ له‌گه‌ڵ خواستی ئه‌ندامان و هه‌وادارانی خۆشیدا نه‌بووه‌، هه‌ر بۆیه‌شه‌ پێم وا نییه‌ پارتی ئێستا ئه‌و قه‌رزانه‌ بداته‌وه‌، بۆچییش بیداته‌وه‌؟ ئه‌وه‌ی ئێستا یه‌کێتی پێوه‌ی گیرۆده‌ بووه‌ باجدانی هه‌ڵه‌ که‌مه‌رشکێنه سیاسیه‌کانی خۆیه‌تی و که‌سی تریش لێی به‌رپرسیار نییه‌ خۆی نه‌بێت.

 ئێران و تورکیا و پێکهێنانی حکومه‌ت

ده‌ستێوه‌ردانه‌کانی تاران و ئانکه‌ره‌ له‌ پێکهێنانی ئه‌م کابینه‌ نوێیه‌دا سڕینه‌وه‌ی هه‌موو به‌ها نیشتیمانیه‌کانه‌ له‌ حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستانی عێراق. دۆستایه‌تی، په‌یوه‌ندی ئابوری، سیاسی، ئاسایشی، بازرگانی، فه‌رهه‌نگی و هتد… ئه‌مانه‌ شتگه‌لێکی ئاسایین له‌ نێوان هه‌موو دوو لایه‌نێکدا، به‌ڵام ئه‌وه‌ی نه‌خوازراوه‌ و نائاساییه‌ تاران یان ئانکه‌ره‌ پێکهێنانی کابینه‌ی نوێ یه‌کلابکه‌نه‌وه‌، یانیش لایه‌نه‌ سیاسیه‌کان بگه‌یه‌ننه‌ ڕێکه‌وتنێک بۆ پێکهێنانی حکومه‌ت.

 به‌ کوردی و به‌ کورتی

هێنده‌ی بانگه‌شه‌کان بۆ پێکهێنانی حکومه‌تی بنکه‌ فراوان ته‌گه‌ره‌ و کۆسپ هه‌ن له‌به‌رده‌م زه‌مینه‌ی پێکهێنانی کابینه‌ی نوێدا.  حکومه‌تێک بخوازێت ئه‌و هه‌موو هێزه‌ متمانه‌ به‌ یه‌ک نه‌کردووه‌ له‌ کابینه‌یه‌کدا کۆبکاته‌وه‌؛  نازانم چۆن ده‌توانێت به‌رنامه‌ڕێژی بۆ چوار ساڵی داهاتو بکات؟ لایه‌نێک نه‌یه‌وێت به‌هیچ جۆرێک ده‌ست له‌ چه‌ند پۆستێکی وه‌زاری هه‌ڵبگرێت و پۆسته‌کانی تری به‌لاوه‌ گرنگ نه‌بێت؛ چۆن ده‌توانێت له‌و سێ پارێزگایه‌دا هه‌ستی نیشتیمانی بوون لای هاووڵاتیان بێنێته‌ ئاراوه‌؟  ئه‌گه‌ر سه‌د هێنده‌ی تریش بنکه‌ فراوان بێت؛ چۆن ده‌توانێت دامه‌زراوه‌ به‌ حیزبی کراوه‌کانی ده‌وڵه‌تداری بکاته‌ دامه‌زراوی نیشتیمانی و هه‌ستی هاووڵاتیبوون بره‌و پێبدات و له‌ ناو ڕای گشتیدا بیبوژێنێته‌وه‌ و حکومه‌ت بکات به‌ حکومه‌تی هاوڵاتی نه‌ک ده‌سته‌بژێری سیاسیه‌کان. ئه‌م ڕه‌وشه‌ی هه‌رێمی کوردستان ، پێکهێنانی حکومه‌ته‌که‌ی عێراقم دێنێته‌وه‌ یاد، له‌م چوار ساڵه‌ی ڕابردوودا هه‌موو شتێک له‌ عێراقدا هه‌بوو ته‌نها حکومه‌تێکی به‌هێز، بوونی نه‌بوو، ئه‌زموونێکی شکست خواردوو له‌ به‌غدا کاری ده‌کرد. هیوادارم چوار ساڵی داهاتوو له‌ هه‌رێمی کوردستان هاوشێوه‌ی چوار ساڵی ڕابردووی به‌غدا نه‌بێت.  به‌ڵام پێداچوونه‌وه‌ به‌نزیکه‌ی  شه‌ش مانگی ڕابردوودا، ڕاستگۆ ترین په‌یامتان پێداین که‌ ته‌نها خۆتانتان ده‌وێت و به‌رژه‌وه‌ندی گشتی مه‌به‌ستتان نییه‌، مه‌خابن پێم ده‌ڵێت  چوار ساڵی داهاتوو عاقیبه‌تی خێر بێت.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

   

با کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی کورد کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی بێت

Posted August 24th, 2013 at 8:52 am (UTC-5)
41 comments

زیاده‌ڕۆیی نییه‌ گه‌ر بڵیم پاش ڕاگه‌یاندنی مه‌له‌کیه‌تی کوردستان له‌لایه‌ن مه‌لیک مه‌حموده‌وه‌ و دامه‌زراندنی کۆماری کوردستان له‌لایه‌ن پێشه‌وا قازی موحه‌مه‌ده‌وه‌ و ڕاپه‌ڕینه‌که‌ی کوردی باشور، گه‌وره‌ترین و پیرۆزترین هه‌نگاو و کاری سیاسی کورد له‌ مێژووی نوێدا هه‌نگاوه‌کانن بۆ سازدانی کۆنگره‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌یی کوردی که‌ تیایدا ته‌نها زمانی نه‌ته‌وه‌یی بئاخڤێت و ئه‌و زمانه‌ نه‌ته‌وییه‌ش ببێته‌ پره‌نسیپی سه‌ره‌کی بۆ ئه‌و گوتاره‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ی نه‌وه‌ له‌ دوای نه‌وه خه‌ونیان پێوه‌ بینیوه‌ و خه‌ونیشی پێوه‌ ده‌بینن.

له‌م چه‌ند دێڕه‌دا نامه‌وێت بچمه‌وه‌ سه‌ر هه‌وڵه‌ له‌ مێژینه‌کانی بۆ کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی دراون ، هێنده‌ی ئه‌وه‌ی ده‌خوازم قسه‌ له‌سه‌ر ئه‌م کۆنگره‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ی ئێستا بکه‌م که‌ پێشتر بڕیار بوو ڕۆژی 24 ی مانگی هه‌شت بکرێت و دواتر یه‌که‌م دواخستنی ڕاگه‌یه‌ندرا و ئێستا ڕۆژی 15 ی مانگی نۆ دیارکراوه‌ که‌ یه‌که‌م ڕۆژی ئه‌و گردبوونه‌وه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ بێت. هیوادارم جارێکی تریش دوانه‌خرێت.

یه‌که‌م سه‌رنجم له‌سه‌ر ئه‌م کۆنگره‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ لیژنه‌ی ئاماده‌کاری ته‌نها له‌ نوێنه‌رانی حیزبه‌ ناکۆکه‌کانی کوردستان پێکهات. به‌ دڵنیاییه‌وه‌ هیچ یه‌کێک له‌ حیزبه‌ کوردستانیه‌کان ناتوانێت ببێته‌ نوێنه‌ری کۆمه‌ڵگای کوردی له‌ ڕۆژئاوا و باکور و ڕۆژهه‌ڵات و باشوریش، ئه‌مه‌ بێ له‌وه‌ی گه‌ر هه‌موو لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانیش پێکڕا وه‌ربگرین و وه‌ک یه‌ک یه‌که‌ی سیاسی سه‌یر بکرێن هێشتاش ناتوانرێت بگوترێت نوێنه‌رایه‌تی کورد ده‌که‌ن له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا.

پێویست بوو له‌ قۆناغه‌ هه‌ره‌ به‌راییه‌کانی ئاماده‌کاری بۆ ئه‌م کۆنگره‌یه‌ ڕوناکبیران و خه‌ڵکانی ئه‌کادیمیستی ئاماده‌ییان هه‌بووایه‌ و به‌شدار بوونایه‌ له‌ هه‌رهیچ نه‌بێت دانانی به‌رنامه‌ی کاری کۆنگره‌که‌دا.

کۆنگره‌ له‌ غیابی پڕۆژه‌دا ده‌کرێت

به‌پێی ئه‌و ڕاگه‌یاندنانه‌ی ئه‌ندامانی لیژنه‌ی ئاماده‌کاریی کۆنگره بۆ میدیاکان ده‌یده‌ن ئه‌رکی سه‌ره‌کی ئه‌م کۆنگره‌یه‌ هێنانه‌ ئارای گوتاری نه‌ته‌وه‌یی کورده‌ . به‌ڵام ئه‌وه‌ی ئاماده‌یی نییه‌ له‌ کۆنگره‌دا پڕۆژه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کانه‌، یانی هیچ پڕۆژه‌یه‌ک تایبه‌ت به‌ گوتاری نه‌ته‌وه‌یی ئاماده‌ نییه‌ تا ببنه‌ بابه‌ت بۆ وتووێژکردنی نوێنه‌رانی ئاماده‌ی ئه‌و کۆنگره‌یه‌ و بڕیاردان له‌ سه‌ری.

هه‌ربۆیه‌ لێره‌وه‌ به‌ دووری نازانم هێنده‌ی ئه‌وه‌ی دروشمی باق و بریقه‌داری حیزبه‌ سیاسیه‌کان ئاماده‌ییان ده‌بێت، هێنده‌ زمانی نه‌ته‌وه‌یی ئاماده‌یی نابێت که‌ ده‌بوایه‌ پێشوه‌خت لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی کوردستان و ڕوناکبیرانی نه‌ته‌وه‌ییمان پڕۆژه‌ی تایبه‌تیان بۆ ئه‌م کۆنگره‌یه‌ ئاماده‌ بکردایه‌ تا بخرانایه‌ته‌ به‌رده‌ست ئه‌ندامانی کۆنگره‌ بۆ تاووتوێکردن.

ئه‌مه‌ بێ له‌وه‌ی ده‌بوایه‌ لایه‌نه‌ سیاسیه‌کان هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ و له‌ یه‌که‌م کۆبوونه‌وه‌ی خۆیاندا له‌ پێناو پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کاندا هه‌وڵی پێکهێنانی لیژنه‌یه‌کی ئاماده‌کارییان بدایه‌ که‌ مه‌رج نه‌بوو هه‌ر له‌ نوێنه‌رانی حیزبه‌کان پێکهاتبا به‌ڵکو ده‌توانرا له‌ خه‌ڵکی ده‌ره‌وه‌ی حیزبه‌کان بوونایه‌ و هه‌ر یه‌کێکیش له‌و حیزبه‌ کوردستانیانه‌ ته‌واوی کار ئاسانییان بۆ ئه‌و لیژنه‌یه‌ بکردایه‌ و هه‌موو میتۆده‌کانی سه‌رکه‌وتنی کۆنگره‌یه‌کی گرنگ و پیرۆزی وه‌ک کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌ییان بخرایه‌ته‌ به‌رده‌ست.  ئه‌گه‌ر ئه‌و هه‌نگاوه‌ بنرایا ئه‌وا هه‌موو ئه‌و گومانانه‌ ده‌ڕه‌وینه‌وه‌ که‌ سه‌باره‌ت به‌ پاوانخوازی ده‌سه‌ڵات له‌ کۆنگره‌که‌دا و به‌کارهێنانی ئه‌م کۆنگره‌یه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی حیزبایه‌تی له‌ ئارادان.  بۆ نه‌کرا؟ ئه‌وه‌ پێویسته‌ نوێنه‌رانی حیزبه‌کان له‌ لیژنه‌ی ئاماده‌کاری کۆنگره‌دا وه‌ڵامی بده‌نه‌وه‌.

 

ئه‌م کۆنگره‌یه‌ له‌ هه‌ل و مه‌رجێکی ئاڵۆزدایه‌

 ڕه‌وشی ناوچه‌که‌ تابڵێی ئاڵۆزه‌ و نادیاریه‌کی زۆر باڵی به‌سه‌ردا کێشاوه‌. بارودۆخی سوریا هه‌روادێ و خراپتر ده‌بێت و هیچ ئاماژه‌یه‌ک له‌ ئارادا نییه‌ قه‌یرانی سوریا به‌م زووانه‌ یه‌کلایی ببێته‌وه‌، میسر پێده‌چێت له‌ ئامانجه‌کانی به‌هاری عه‌ره‌ب پاشگه‌ز بووبێته‌وه‌، ئێران به‌رده‌وامه‌ له‌سه‌ر سیاسه‌ته‌ پاوانخوازیه‌کانی و له‌سه‌ر به‌رنامه‌ ناوکیه‌که‌ی، تورکیا هێشتاش به‌ شوێن ئه‌وه‌دایه‌ ببێته‌ هێز و ده‌سه‌ڵاتی یه‌که‌م له‌ ناوچه‌که‌دا هاوشێوه‌ی ئیمپراتۆریه‌تی عوسمانلیه‌کان، ئیسرائیلی و فه‌له‌ستینیه‌کان پێناچێت بگه‌نه‌ ڕێکه‌وتنێک، ململانێی شیعه‌ و سوننه‌کان له‌ ڕۆژهه‌لاتی ناوه‌ڕستدا هه‌روادێ و زیاتر و گه‌وره‌تر ده‌بن، ئه‌مانه‌ به‌گشتی سیماکانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستن. له‌سه‌ر ئاستی کوردستانیش  ناکۆکیه‌کی زۆر باڵی کێشاوه‌ به‌سه‌ر په‌یوه‌ندیه‌کانی نێوان زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆری لایه‌نه‌ سیاسیه‌کاندا.

ژینگه‌ی سیاسی کوردستان به‌گشتی له‌و ڕه‌وشه‌ی ڕۆژهه‌لاتی ناوه‌ڕاست باشتر نییه‌، که‌شێکی بێ متمانه‌یی لایه‌نه‌کانی پێکه‌وه‌ گرێداوه‌،هه‌وڵه‌کان بۆ سڕینه‌وه‌ی یه‌کتر له‌ئاردان‌، سیاسه‌تی خۆ به‌ گه‌وره‌ و خۆ به‌ زل زانین ئاماده‌یی هه‌یه‌ و هیچ لایه‌نێکیش قایل نییه‌ له‌به‌ردانه‌واندن له‌سه‌ر به‌رنامه‌ی کاری خۆی بکات و ته‌نانه‌ت هێشتاش پێناسه‌یه‌کی هاوبه‌ش له‌ نێوان دوو لایه‌ندا نییه‌ له‌سه‌ر دۆزی کورد له‌ هه‌ر چوار پارچه‌که‌، یانیش له‌ هه‌ر به‌شێکیدا به‌ جودا.

ئه‌م جۆره‌ په‌یوه‌ندیانه‌‌ هه‌رگیز ناتوانن پێکه‌وه‌ له‌ بۆته‌ی نه‌ته‌وه‌ییدا کۆبکرێنه‌وه‌ و زمانێکی هاوبه‌ش به‌رهه‌م بێنن، هه‌ر ته‌نها له‌ سنوره‌ ته‌سک و نسرمه‌ حیزبایه‌تیه‌کانی خۆیاندا ده‌مێننه‌وه‌ به‌بێ ئه‌وه‌ی بتوانن هه‌نگاوێک له‌و چه‌قبه‌ستنه‌ سیاسیه‌ی ململانێی تیادا ده‌که‌ن خۆیان دوور بخه‌نه‌وه‌.

ناڵێم هه‌موویان، به‌ڵام زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆری حیزبه‌ باڵا ده‌سته‌کانی کوردستان هێنده‌ی خه‌ریکی دووباره‌ و سێباره‌کردنه‌وه‌ی مێژووی خۆیانن هێنده‌ خۆیان به‌ نۆژه‌نکردنه‌وه‌ی خۆیان سه‌رقاڵ نه‌کردووه‌ و مانه‌وه‌ش له‌ نێو ئه‌و قاڵبه‌ کۆنه‌دا وه‌های کردووه‌ پرۆسه‌کانی به‌ ئه‌فسانه‌ کردن و پیرۆزکردنی سه‌رکرده‌کان جێگه‌ی جیهانبینیه‌ نوێه‌کان بگرێته‌وه‌ بۆیان.

 سه‌رۆکی کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی

لێره‌دا دۆسێ گرنگه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ کێ ده‌بێته‌ سه‌رۆکی ئه‌و کۆنگره‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ ، یان ده‌سته‌ی سه‌رۆکایه‌تی له‌ کێ پێکدێت، نه‌ک ئه‌وه‌ی سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ چۆن ده‌بێت وه‌ک باره‌ باوه‌که‌ی زۆربه‌ی حیزبه‌کانی کوردستان بۆ هه‌تا هه‌تایه‌ یان سه‌رۆکایه‌تی کردنه‌که‌ وه‌رزیی ده‌بێت یان هه‌ر شێوازێکی تر.

به‌ پێداچونه‌وه‌یه‌کی خێرا به‌ مێژووی هه‌ریه‌کێک له‌ حیزبه‌ سیاسیه‌کان و سه‌رکرده‌کانیاندا به‌ ئاسانی ده‌زانرێت هه‌میشه‌ به‌شێک بوون له‌ ڕه‌وتی ناکۆکیه‌کان و شه‌ڕه‌کانی کورد کوژی و هه‌ندێک جاریش په‌نایان بردۆته‌ به‌ر ئه‌و حکومه‌تانه‌ی کوردیان له‌ وڵاته‌کانی خۆیاندا چه‌وساندۆته‌وه‌ و سه‌رکوتکردووه‌ و که‌چی ئێستاش بۆ کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی بانگهێشت کراون.  

هیچ یه‌کێک له‌و حیزبانه‌ و له‌ سه‌رکرده‌کانیشیان خاوه‌نی هزرێکی ئه‌وتۆی نه‌ته‌وه‌یی نین که‌ بتوانن هه‌ر یه‌که‌ له‌لای خۆیه‌وه‌ ڕۆشنبیریه‌کی نه‌ته‌وه‌یی هه‌ر هیچ نه‌بێت له‌ نێو لایه‌نگره‌کانیاندا بێننه‌ ئاراوه‌ و تێیانبگه‌یه‌نن له‌وه‌ی کوردستان و به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی له‌سه‌رو حیزب و سه‌رکرده‌کان خۆشیانه‌وه‌ن و به‌ها نه‌ته‌وه‌ییه‌کان وان له‌سه‌رو به‌ها حیزبیه‌کان و حیزب میتۆدێکه‌ له‌ نێو ژماره‌یه‌ک میتۆدی تردا بۆ گه‌یشتن به‌ ئامانجه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کان، نه‌ک پێچه‌وانه‌کانی که‌ مه‌خابن ئێستا ده‌یبینین.

به‌لای منه‌وه‌ به‌شێکی گه‌وره‌ی سه‌رکه‌وتنی ئه‌م کۆنگره‌یه‌ له‌وه‌دایه‌ که‌سێک یان ده‌سته‌یه‌کی ده‌ره‌وه‌ی حیزبه‌کان سه‌رۆکایه‌تی بکات تا نه‌توانرێت کۆنگره‌ به‌ ئاڕاسته‌ی لایه‌نێک یان دوواندا ببرێت.  

دیسانه‌وه‌ ده‌ڵێم ئه‌م کۆنگره‌یه‌ ئێجگار گرنگه‌ له‌ ژیانی سیاسی نه‌ته‌وه‌یه‌کی زیاتر له‌ 45 ملیۆن که‌سیدا و ئه‌گه‌ر سه‌رکه‌وتوو نه‌بێت له‌ ئه‌رکه‌کانیدا و له‌ به‌دیهێنانی خه‌ونی دێرینی نه‌ته‌وه‌دا ئه‌وا شکستێکی گه‌وره‌ ده‌بێت ، گه‌وره‌تر له‌ هه‌موو داکشانه‌کانی به‌سه‌ر ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه‌دا هاتووه‌ هه‌ر بۆیه‌شه‌ له‌به‌ردانه‌واندن له‌ هه‌موو لایه‌ک پێویسته‌.

 

هه‌ڵبژاردن و سیسته‌می سیاسی هه‌رێمی کوردستان

Posted May 17th, 2013 at 11:13 am (UTC-5)
21 comments

هه‌رێمی کوردستانی عێراق له‌ نێوه‌ندی ئه‌گه‌ر و نه‌گه‌ره‌کانی سه‌قامگیربوونی دامه‌زراوه‌ دیموکراسیه‌کانی خۆیدا ده‌که‌وێته‌ به‌رده‌م ئه‌زمونێکی گه‌وره‌وه‌ که‌ ده‌شێت بڵێین به‌ره‌نجامه‌کانی ئه‌و ئه‌زمونه‌ بڕیارده‌رده‌بن له‌وه‌ی ئایا به‌ڕاستی له‌ باشوری کوردستاندا هه‌وڵ  بۆ به‌رقه‌رارکردنی دیموکراسی هه‌ن یان هه‌ر ته‌نها کۆکردنه‌وه‌ و ڕاگه‌یاندنی ناچاریی کۆمه‌ڵێک دروشمی ڕه‌نگاوڕه‌نگن.
وه‌ک چۆن سیسته‌م و که‌سایه‌تیه‌ سیاسیه‌کانیش به‌رپرسیارێتیان له‌سه‌ره‌ به‌رامبه‌ر جێگیرکردنی دیموکراسی ، ئاوه‌هاش خه‌ڵکیش وابه‌سته‌یی له‌سه‌ره‌ بۆ پاراستن و سه‌قامگیرکردنی دیموکراسی.


دیموکراسی هه‌ر ته‌نها له‌ پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردندا خۆی نابینێته‌وه‌ که‌ ده‌کرێت بگوترێت له‌وانه‌یه‌ ئه‌وه‌ ساده‌ترین پێناسه‌ی بێت. یه‌کێک له‌ خاڵه‌ هه‌ره‌ گرنگ و بنه‌ڕه‌تیه‌کانی دیموکراسی، بڕوابوونه‌ به‌ ئاڵ و گۆڕ کردنێکی ئاشتیانه‌ی ده‌سه‌ڵات، یان ده‌ستاوده‌ست کردنی ده‌سه‌ڵات.
ئه‌وه‌ی له‌و مه‌مله‌که‌ته‌ی له‌مه‌ڕ خۆماندا ڕووده‌دات  نه‌بوونی ئه‌و مێنتاڵه‌تیه‌یه به‌ تایبه‌تیش له‌ناو لایه‌نه‌ سیاسیه‌کاندا و به‌تایبه‌ت تریش لای هه‌ردوو لایه‌نی فه‌رمانڕه‌وای هه‌رێمه‌که‌دا (پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق و یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستان)‌.
له‌ باشوری کوردستان له‌ ساڵی 1992 وه‌  هه‌ڵبژاردن ده‌کرێت و زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆری لایه‌نه‌کانیش به‌ ئۆپزسیۆنه‌کانیشه‌‌وه‌ (بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان، یه‌کگرتووی ئیسلامی، کۆمه‌ڵی ئیسلامی- له‌ ساڵی 2009وه‌) به‌شدارن به‌ڵام هیچ لایه‌کیان به‌لایانه‌وه‌ قه‌بوڵ نییه‌ هه‌ڵبژاردن بدۆڕێنن.
له‌گه‌ڵ ئاشکرا بوونی ئه‌نجامه‌ به‌راییه‌کان و فه‌رمیه‌کانی ئه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌دا ده‌سبه‌جێ گوتاره‌کانی هه‌ر یه‌کێک له‌و لایه‌نانه‌ ده‌گۆڕدرێن و پاساوی جۆراوجۆر به‌ خه‌ڵک ده‌‌فرۆشرێنه‌وه‌.

له‌ ساڵی 1992وه‌وه‌ تا ئێستاش هیچ یه‌کێک له‌و هه‌ڵبژاردنانه‌ی هه‌رێمی کوردستان  به‌بێ فێڵ و ته‌ڵه‌که‌ و به‌بێ یاریکردن به‌ ئه‌نجامه‌کانی ده‌نگدان نه‌بووه‌.  زۆرێک له‌ چاودێره‌ ناوخۆیی و نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانیش جه‌ختیان له‌و ڕاستیه‌ کردۆته‌وه‌.  هه‌ربۆیه‌شه‌ هه‌میشه‌ ئه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌ گومان و پرسی زیاتری خستۆته‌ سه‌ر ئازادی و ڕه‌وایی هه‌ڵبژاردنه‌کان.
به‌ دووری نازانم هۆکاری هه‌ره‌ سه‌ره‌کی ئه‌و  بێ سه‌روبه‌ریه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌کان  بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ چه‌ند فاکته‌رێک له‌وانه‌ ئاماده‌یی فه‌رهه‌نگی به‌عسیزم له‌ بواری سیاسی هه‌رێمه‌که‌دا ، بێ متمانه‌یی نێوان لایه‌نه‌ سیاسیه‌کان، ململانێ له‌ پێناو چنگ گیرکردن له‌ ده‌سه‌ڵات، ڕێگه‌ نه‌دان و ته‌گه‌ره‌ خستنه‌ به‌رده‌م ڕێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگای سیڤیڵ، به‌ نه‌مر کردن و به‌ ئه‌فسانه‌کردنی که‌سایه‌تیه‌کان و چه‌ندان هۆکاری تریش که‌ ده‌شێت له‌ ئاینده‌دا زیاتری له‌باره‌وه‌ بنوسرێت.
باشترین به‌ڵگه‌ بۆ نادروستی بیرکردنه‌وه‌ی سیاسیانه‌ی هه‌رێمی کوردستان  ئه‌و بیرۆکه‌ی ته‌خوینکردنه‌ی یه‌کتریه‌ که‌ خه‌ریکه‌ ده‌بێته‌ شتێکی باو.  ئه‌م دیارده‌یه‌ش له‌ پێش هه‌ڵبژاردنه‌که‌ی مانگی 7 ی ساڵی 2009 وه‌ په‌ره‌ی سه‌ند.
ئێستاش که‌ باشوری کوردستان هه‌روادێ و له‌ هه‌ڵبژاردنه‌که‌ی مانگی نۆ نزیک ده‌بێته‌وه‌ جارێکی تریش مشت و مڕێکی گه‌رم و گوڕی سیاسی دروست بۆته‌وه‌ که‌ له‌و بڕوایه‌دام له‌پاش مشت و مڕه‌کانی دوای ڕووداوه‌کانی 17ی شوبات ئه‌م بابه‌ته‌ی هه‌ڵبژاردن زۆرترین قسه‌ و باسی لێوه‌کراوه‌.
پرسی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆکی هه‌رێم  به‌شی زۆری ئه‌و مشت و مڕانه‌ی به‌لای خۆیدا بردووه‌،  ئایا مه‌سعود بارزانی سه‌رۆکی ئێستای هه‌رێم جارێکی تر خۆی کاندید ده‌کاته‌وه‌؟  ئایا پێشێلکاری یاسایی ده‌کات له‌و ڕوانگه‌یه‌وه‌ی که‌ له‌ یاسای هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمدا  هاتووه‌ سه‌رۆک ته‌نها دوو جار بۆی هه‌یه‌ پۆستی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمی هه‌بێت؟  ئایا بارزانی مل بۆ داوای ئه‌ندامانی پارتی دیموکرات ده‌دات یان له‌گه‌ڵ ڕای لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی تری هه‌رێمدا ده‌بێت به‌ هاوپه‌یمانه‌ ستراتیژیه‌که‌شیه‌وه‌ یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستان؟
ئه‌مانه‌ و ده‌یان پرسیاری تری هاوشێوه‌ش کراون و ده‌شکرێن.
سه‌رۆکی ئێستای هه‌رێم له‌ دواترین په‌یامیدا  (پرۆسەی دیموکراسی لە کوردستاندا بەرەو دواوە ناگەڕێتەوە)  ده‌ڵێت داوای نه‌کردووه‌ یاسای سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمی بۆ هه‌موار بکرێته‌وه‌ و نه‌ داواشی کردووه‌ زه‌مینه‌ی یاسایی بۆ بڕه‌خسێندرێت تا جارێکی تریش خۆی کاندید بکاته‌وه‌ بۆ گه‌ڕی سێهه‌می سه‌رۆکایه‌تی.
له‌م په‌یامه‌دا دوو ڕاستی هه‌یه‌ ناکرێت خۆمانی لێ لاده‌ین، یه‌که‌میان  بارزانی داوای نه‌کردووه‌ ببێته‌وه‌ سه‌رۆکی هه‌رێم ، به‌ڵام ئایا به‌رپرسه‌ باڵاکانی پارتی له‌سه‌ر چ بنچینه‌یه‌ک و به‌ بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ خودی سه‌رۆکی هه‌رێم ئه‌و جۆره‌ ڕاگه‌یاندنانه‌ ده‌ده‌ن له‌سه‌ر ڕه‌وایی خۆ کاندید کردنه‌وه‌ی بارزانی؟ وه‌ڵامی ئه‌م پرسیاره‌ پێویسته‌ ئه‌و ئه‌ندامانه‌ی پارتی بیده‌نه‌وه‌.
خاڵی دووه‌میش کاتێک سه‌رۆکی هه‌رێم ده‌ڵێت داوای نه‌کردووه‌  زه‌مینه‌ی یاسایی بۆ بڕه‌خسێندرێت تا جارێکی تریش خۆی بۆ گه‌ڕی سێهه‌می سه‌رۆکایه‌تی کاندید بکاته‌وه‌، یانی سه‌رۆک خۆی بڕوای به‌وه‌یه‌ که‌ زه‌مینه‌یه‌کی یاسایی نییه‌ بۆ خۆ کاندیدکردنه‌وه‌ی.
هه‌ر له‌و په‌یامه‌دا سه‌رۆکی هه‌رێم  چرای سه‌وز بۆ خستنه‌ ڕیفراندۆمی به‌رنوسی ده‌ستور هه‌ڵده‌کات.
جا خاڵه‌ گرنگه‌که‌ لێره‌وه‌ ده‌ست پێده‌کات، به‌رنوسی ده‌ستورێک چوار ساڵ له‌مه‌وبه‌ر و له‌ دوایه‌مین ڕۆژه‌کانی خولی پێشوی په‌رله‌ماندا په‌سه‌ندکراوه‌ و دواتریش هه‌ر به‌پێی بڕیارێکی په‌رله‌مان خستنه‌ ڕیفراندۆمی ئه‌و به‌رنوسه‌ پێویسته‌ به‌ هه‌ماهه‌نگی نێوان هه‌رسێ سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ بێت (هه‌رێم و په‌رله‌مان و حکومه‌ت).
ئه‌وه‌ی نکوڵی لێناکرێت که‌م و کوڕیه‌کان و چۆنیه‌تی داڕشتنی ئه‌و به‌رنوسه‌ و هۆکاره‌کانی ده‌نگدانه‌ خێراکه‌ی په‌ر‌له‌مان بووه‌ له‌ سه‌ری که‌ به‌ پێویستی نازانم جارێکی تریش لێره‌دا ئاماژه‌یان پێبکه‌مه‌وه‌.

له‌پاش ڕووداوه‌کانی 17 ی شوبات له‌ په‌رله‌ماندا به‌رنوسێک په‌سه‌ندکرا به‌مه‌به‌ستی چاکسازی له‌ هه‌رێمه‌که‌دا و یه‌کێک له‌ به‌نده‌کانی ئه‌و به‌رنوسه‌ سازان بووه‌ له‌سه‌ر هه‌رچ شتێک که‌ ڕه‌هه‌ندی نیشتیمانیانه‌ی هه‌بێت و به‌بێ هیچ گومانێکیش به‌رنوسی ده‌ستوری هه‌رێم یه‌کێکه‌ له‌وان.
لێره‌دا یه‌کێک  له‌ پرسیاره‌ هه‌ره‌ گرنگه‌کان ئه‌وه‌یه‌ ئایا ته‌واوی لایه‌نه‌کان به‌ ده‌سه‌ڵات و ئۆپزسیۆنه‌وه‌ بڕوایان هه‌یه‌ به‌ پێویستیی گۆڕانکاری له‌ سیسته‌می سیاسی هه‌رێمه‌که‌دا؟ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی ئه‌م پرسیاره‌ ڕۆشنایی ده‌خاته‌ سه‌ر ئاینده‌ی هه‌رێمی کوردستانی عێراق، نه‌ک به‌رسڤێکی شه‌رمنانه‌ بۆی وه‌ک ئه‌وه‌ی له‌ ماوه‌ی ئه‌م مشت و مڕه‌دا بینیمان و بیستیشمان.
هه‌ر لایه‌نێک ڕاشکاوانه‌ هه‌ڵوێستی خۆی ڕابگه‌یه‌نێت ئه‌وا متمانه‌ی زیاتری ده‌نگده‌رانی خۆی به‌ده‌ست دێنێت.
هه‌ر بۆیه‌ لێره‌دا پێویست به‌ هه‌ڵسه‌نگاندنێکی ورد و پێداچونه‌وه‌یه‌کی بابه‌تیانه‌ هه‌یه‌ به‌ ساڵانی ڕابردووی ئه‌م هه‌رێمه‌دا.
به‌ڵێ گۆڕینی سیسته‌می سیاسی هه‌رێم کارێکی سانا نییه‌ و له‌وانه‌شه‌ گه‌وره‌ترین گرفت له‌ به‌رده‌میدا ئه‌و ڕێکه‌وتنه‌ ستراتیژیه‌ی نێوان یه‌کێتی و پارتی بێت، به‌ڵام ئه‌و ڕیفۆرمه‌ شتێکی حه‌تمییه‌ و دره‌نگ و زوو هه‌ر ده‌بێت بکرێت.
جا بۆیه‌ ئێستا ده‌رفه‌تێکی زۆر گونجاوه به‌ر له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی مانگی 9‌ پێداچونه‌وه‌ به‌و سیسته‌مه‌دا بکرێت و ئاڵ و گۆڕێک له‌ پۆسته‌کاندا بکرێن، بۆ نمونه‌ ئه‌گه‌ر پێویست به‌ پۆستی سه‌رۆکی هه‌رێم هه‌یه‌ چ پێویست به‌ بوونی حکومه‌ت ده‌بێت؟ با هه‌ر سه‌رۆکی هه‌رێمه‌که‌ خۆی حکومه‌ت پێکبهێنێت و کاروباری هه‌رێمیش له‌سه‌ر هه‌ردوو ئاستی ناوخۆیی و ده‌ره‌وه‌ییش به‌ڕێوه‌ به‌رێت.
خۆ گه‌ر به‌ پێویستیش نازانرێت ئه‌وا با هه‌ر حکومه‌ت هه‌بێت و له‌ په‌رله‌مانه‌وه‌ په‌سه‌ند بکرێت و په‌رله‌مان کارا بکرێت و ببێته‌ چاودێرێکی ڕاسته‌قینه‌ به‌سه‌ر ئه‌و حکومه‌ته‌وه‌.
ئیدی ئه‌وکات پاش ئه‌و ئاڵ و گۆڕانه‌ که‌ کران باس له‌ ڕیفراندۆمی  به‌رنوسی ده‌ستوری هه‌رێم بکرێت پاش ئه‌وه‌ی په‌رله‌مانی نوێ پێداچونه‌وه‌یه‌کی  وردی پیادا ده‌کات و سه‌رله‌نوێ دایده‌ڕێژێته‌وه‌  به‌ شێوه‌یه‌ک که‌ سه‌روه‌ریه‌کان و شکۆمه‌ندیه‌کانی مرۆڤی کوردی تیادا پارێزراو بێت و ده‌نگده‌رانیش زانیارییه‌کی ته‌واویان له‌سه‌ر ئه‌و به‌رنوسه‌ هه‌بێت به‌رله‌وه‌ی کارته‌کانی ده‌نگدان پڕ بکه‌نه‌وه‌.

با چیتر یادی هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌نفال و کاره‌ساته‌کانی تر نه‌که‌ینه‌وه‌

Posted March 4th, 2013 at 5:55 pm (UTC-5)
43 comments

هه‌موو ساڵێک له‌م ده‌مه‌وه‌ که‌م تازۆرێک ده‌ست ده‌کرێته‌وه‌ به‌ قسه‌کردن و نوسین و به‌رنامه‌ ئاماده‌کردن له‌سه‌ر کاره‌ساته‌کانی هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌نفال.

له‌ ساڵیاده‌کاندا گه‌لێک له‌ به‌رپرسان ده‌بینرێن ڕیز ده‌به‌ستن بۆ به‌شداریکردن له‌ یادکردنه‌وه‌کاندا و وێنه‌یه‌کی زۆریان ڕووبه‌ری ڕۆژنامه‌ وگۆڤاره‌کان ده‌گرن و دیمه‌نه‌کانیش هێنده‌ زۆر ده‌بن که‌ناڵه‌کانی ته‌له‌فزیۆن فریای په‌خشکردنی هه‌موویان ناکه‌ون.

سیاسیه‌کانمان له‌و ساڵیادانه‌دا هه‌ر وتاره‌ و ده‌یده‌ن، هه‌ر ڕسته‌یه‌ و ڕیزی ده‌که‌ن ، هه‌ر دروشمه‌ ڕه‌نگێکی ‌ به‌به‌ردا ده‌کرێت، ئیدی به‌ کورتی و به‌ کوردی گرنگ ئه‌وه‌یه‌ به‌شدار بیت له‌ بۆنه‌که‌دا و ئه‌وه‌یش که‌ چی ده‌ڵێیت یان نایڵێیت مه‌سه‌له‌یه‌ک نییه‌.

ئه‌وه‌ی پار یان پێرار یان زیاتر له‌ ده‌ ساڵ له‌مه‌وبه‌ر گوتراوه‌، جارێکی تریش ده‌گوترێته‌وه‌ به‌ڵام ده‌بێت ئه‌و ڕاستیه‌ش بڵێین هه‌ندێک جار خوا هه‌ڵناگرێت ڕسته‌کان و په‌ره‌گرافه‌کان پاش و پێش ده‌خه‌ن و که‌مجاریش هه‌ندێک ده‌سته‌واژه‌ی نوێ به‌کارده‌هێنرێت.

پاش ته‌واوبوونی مه‌ڕاسیمه‌کانیش هه‌ر یه‌که‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ماڵی خۆی و ئیدی بۆ به‌رنامه‌ی کاری یه‌ک دوو ڕۆژی داهاتوو ئه‌وه‌ی له‌ بیردا نه‌مێنێت هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌نفاله‌، ئه‌گه‌ر خوانه‌کرده‌ به‌ شێوه‌یه‌ک له‌ شێوه‌کان شتێک به‌ بیردا هات ئه‌وا هه‌ڵده‌گیرێت بۆ وتاره‌که‌ی ساڵی ئاینده‌ به‌بێ ڕه‌چاوکردنی ئه‌وه‌ی له‌ ساڵی پێشتردا چی گوتراوه‌.

هه‌موو ساڵێکیش ده‌ربازبووان و که‌س و کاری قوربانیانی ئه‌و کاره‌ساتانه‌ جه‌خت ده‌که‌نه‌وه‌ له‌وه‌ی هێشتاش زۆربه‌ی ئه‌و په‌یمانانه‌ی دراون جێبه‌جێنه‌کراون و وه‌ک ده‌ره‌نجامێکی سروشتیش ده‌بینیت داواکانی ئه‌مساڵ له‌ هی ساڵانی پێشوو زیاد تریشن و جودا تریشن.

ئایا هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌نفال و کاره‌ساته‌کانی تریش ته‌نها بۆ یادکردنه‌وه‌ن، یان پێویسته‌ بکرێنه‌ پڕۆژه‌یه‌کی نیشتیمانی و نه‌ته‌وایه‌تی له‌ پێناو ئاینده‌یه‌کی باشتردا؟ ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ر مانایه‌ک یان به‌هایه‌ک بۆ ئاینده‌ی باشتر مابێته‌وه‌!؟

هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌نفال و کاره‌ساته‌کانی تریش، ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی شۆفینیزمی عه‌ره‌بی بوون که‌ له‌و کاته‌دا له‌ پارتی به‌عسی سه‌دام حوسێندا خۆی ده‌نواند.

ئه‌و ڕه‌فتاره‌ ژینۆسایدیانه‌ی به‌غدا هه‌ر ته‌نها به‌مه‌به‌ستی کوشتن و قڕکردن و ده‌ستگیرکردن و ئه‌شکه‌نجه‌دان و بێده‌نگ کردن نه‌بوون، هێنده‌ی ئه‌وه‌ی پرۆسه‌ بوون بۆ تێکشکاندنی سایکۆلۆژیه‌تی مرۆڤی کورد و لێسه‌نده‌وه‌ی ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی.

بۆیه‌ لێره‌وه‌ پێویست به‌ پڕۆژه‌کانی دروستکردنه‌وه‌ و بونیاتنانه‌وه‌ و هه‌ڵسانه‌وه‌ هه‌یه‌ نه‌ک وتاری باق وبریقه‌دار، نه‌ک وتارێک که‌ وشه‌کانی توانای بڕکردنی ته‌نها چه‌ند کاژمێرێکیان نییه‌، نه‌ک دروشمێک که‌ که‌سێک بۆی نابێت به‌ ته‌ته‌ر.

کورد له‌ عێراقدا زیاتر له‌ 20 ساڵه‌ خۆی فه‌رمانڕه‌وای خۆی ده‌کات، زیاتر له‌ 20 ساڵه‌ پرۆسه‌ی به‌ حیزبی کردنی هه‌موو شتێک کار ده‌کات، به ‌شێوه‌یه‌ک ئه‌گه‌ر بۆشیان بلوێت ئه‌وا وه‌ک چۆن شکۆمه‌ندیه‌کانی نه‌ته‌وه‌یه‌ک له‌ کارنامه‌ی به‌ ئه‌فسانه‌ کردن و پیرۆز کردنی تاکه‌کاندا ده‌توێننه‌وه‌ ئاوه‌هاش بۆنه‌ تراژیدیه‌کانیش ده‌خه‌نه‌ ئه‌و خانه‌یه‌وه‌ و خۆیان به‌ فریادڕه‌س ده‌زانن وه‌ک ئه‌وه‌ی هه‌نگیان له‌ داردا دۆزیبێته‌وه‌.

ئه‌وه‌ی تا ئێستا لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی باشوری کوردستان نه‌یانکردووه‌، به‌رنامه‌ ڕێژیه‌که‌ بۆ هه‌ڵساندنه‌وه‌ و ساڕێژکردنی زامه‌ سایکۆلۆژیه‌کانی تاکی کورد.

ئا له‌م سۆنگه‌یه‌وه‌ ئه‌گه‌ر هه‌نگاوێکیش نرابێت ئه‌وه‌نده‌ شه‌رمنانه‌ و بچوک بووه‌ ناچێته‌ هیچ خانه‌یه‌که‌وه‌ که‌ بتوانرێت وه‌ک زه‌مینه‌یه‌ک بۆ هه‌نگاوی گه‌وره‌تر لێی بڕوانرێت.

بۆ  خه‌ڵکی ساده‌ی وه‌ک ئێمه‌، هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌نفال و کاره‌ساته‌کانی تریش له‌ هزری هه‌مواندایه‌، به‌رده‌وام ڕامان ده‌چڵه‌کێنن، ئازارمان ده‌ده‌ن، ده‌مانگریێنن، هه‌ناسه‌مان سوارده‌که‌ن، تا ئه‌ندازه‌یه‌کیش بیرکردنه‌وه‌کان له‌و ڕابردووه‌ تراژیدیه‌ ئه‌وه‌نده‌ قوڵه‌ ئێستا و ئاینده‌شمان له‌بیر ده‌باته‌وه‌. 

ئێمه‌ تا ئێستاش وه‌ک مێژوو سه‌ودا له‌گه‌ڵ ئه‌م کاره‌ساتانه‌ماندا ده‌که‌ین و نه‌شتوانراوه‌ بکرێنه‌ بابه‌تی ئه‌و مێژوویه‌ک تا نه‌وه‌ی نوێی ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه‌ی پێ ئاشنا بکرێن.

بۆ ساڕیژکردنی برینه‌کانی ئه‌و کاره‌ساتانه‌ ، کۆنتراکتی نه‌وت، ڕاکێشانی بۆری و لوله‌ نه‌وتیه‌کان، بازرگانیی یاسایی و نا یاسایی، به‌رزکردنه‌وه‌ی باڵه‌خانه‌کان، بازاڕی کراوه‌  و بازرگانی ئازاد ، سه‌رنج ڕاکێشانی کۆمپانیاکانی جیهان، به‌ حیزبی کردنی کاره‌ساته‌کان و بۆنه‌کان، کڕینی چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نی، ململانێ ڕه‌ش و سپیه‌کانی ناو و ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان، به‌شداربوونی کاربه‌ده‌ستان له‌ مه‌ڕاسیمه‌کاندا..هتد، هه‌رگیز نابنه‌ چاره‌سه‌ر بۆ ساڕێژکردن، ئه‌گه‌ر گۆڕانێک له‌ بیرکردنه‌وه‌ی ڕێبه‌رانی باشوری کوردستاندا نه‌یه‌ته‌ ئاراوه‌.

هه‌نگاوی یه‌که‌می ئه‌و جۆره‌ گۆڕانکارییه‌ش له هزری ڕێبه‌رانی سیاسی باشوری کوردستان خۆیه‌وه‌ ده‌ستپێده‌کات. له‌ ڕووی به‌ڕێوه‌بردنی دۆسێکانی ئه‌و کاره‌ساتانه‌وه‌ و دادگایی کردنی هه‌موو ئه‌وانه‌ی به‌شدارییان هه‌بووه‌ له‌و تراژیدیا نه‌ته‌وه‌ییانه‌دا که‌ هه‌تا ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت زۆرێک له‌وانه‌ی ناویان له‌ لیستی دادگای باڵای تاوانه‌کاندا وه‌ک گومانبار هاتووه‌  لای لایه‌نه‌ سه‌ره‌کیه‌کانی باشوری کوردستان داڵده‌دراون.

پێم وانیه‌ تاوانی ئه‌م جۆره‌ داڵده‌دانانه‌‌ له‌ تاوانه‌کانی ئه‌نفال و کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌ که‌متر بن.

داڵده‌دانی ئه‌و گومانبارانه‌ زامه‌کانی ئه‌نفال و هه‌ڵه‌بجه‌ به‌ کراوه‌یی ده‌هێڵنه‌وه‌ و به‌رده‌وامیش ئه‌و پرسیاره‌ لای ده‌ربازبووانی کاره‌ساته‌کان به‌ کراوه‌یی ده‌مێنێته‌وه‌ ” ئه‌رێ جیاوازی له‌‌ نێوان ئێمه‌ی قوربانی و ئه‌وانی تاوانباردا چییه‌؟”

پێکهێنانی دادگایه‌ک له‌ هه‌ولێری پایته‌خت نه‌ک له‌ به‌غدا ده‌شێت ببێته‌ وه‌ڵامێکی به‌رایی و هه‌نگاوێکی سه‌ره‌تایی بۆ گێڕانه‌وه‌ی سه‌روه‌ری پێشێلکراوی مرۆڤی کورد. پێکهێنانی ئه‌و دادگایه‌ و ده‌ستپێکردنی پرۆسه‌ی دادگاییه‌کی ڕه‌وا و ئازادانه‌ به‌بێ هیچ گومانێک کرانه‌وه‌ی  له‌ ئه‌قڵیه‌تی حیزبدا پێویسته‌ به‌شێوه‌یه‌ک که‌ به‌رژه‌وه‌ندی گشتی بخاته‌ سه‌رو به‌رژه‌وه‌ندی حیزباییه‌تیه‌وه‌.

پێویسته‌ ڕاڤه‌کردنی بابه‌تیانه‌ی کاره‌ساته‌کان بخرێنه‌ نێو قۆناغه‌ جیاجیاکانی به‌رنامه‌ی خوێندنه‌وه‌، به‌شێوه‌یه‌ک له‌ پۆلێکی دیاریکراوی قۆناغی سه‌ره‌تاییه‌وه‌ ده‌ستپێبکات تا ده‌گاته‌ قۆناغه‌کانی زانکۆ و خوێندنی باڵا.

له‌ده‌مێکدا وا چاره‌که‌ سه‌ده‌یه‌ک به‌سه‌ر هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌نفالیشدا ڕه‌ت ده‌بێت که‌ هیچی که‌متر نییه‌ له‌ ژینۆسایدی ئه‌رمینیاییه‌کان و جوله‌که‌کانیش، به‌ڵام هه‌تا ئێستا نه‌توانراوه‌ به‌ چاره‌کی هه‌وڵه‌کانی جوله‌که‌کان که‌ داویانه‌ بۆ ناساندنی هۆلۆکۆست و به‌ زیندوویی هێشتنه‌وه‌ی له‌ ویژدانی مرۆڤایه‌تیدا، کارێکی وه‌ها بکرێت به‌رده‌وام ئه‌نفال و هه‌ڵه‌بجه‌ و کاره‌ساته‌کانی تریش له‌ هزری مرۆڤی کورددا بمێنێته‌وه‌ به‌ شێوه‌یه‌ک که‌ مێژویه‌کی پڕ له‌ سه‌ره‌وه‌ری بێت بۆی نه‌ک مێژوویه‌ک که‌ هه‌ناسه‌ی سارد و حه‌سره‌ت له‌گه‌ڵ خۆیدا بێنێت.

بیرۆکه‌ی تریش هه‌ن ئه‌گه‌ر هه‌نگاویان بۆ بنرێن، له‌وانه‌ کارکردن له‌سه‌ر باشکردنی ژیان و گوزه‌رانی که‌س و کاری قوربانیانی کاره‌ساته‌کانه. ئه‌گه‌ر دۆسێی کاره‌ساته‌کان تا ئێستا ته‌نها وه‌ک ڕووکار و وه‌ک شتێکی لاوه‌کی لێی ڕوانراوه، با بۆ له‌مه‌ودوا بتوانرێت به‌رنامه‌ڕێژیه‌کی بابه‌تیانه‌ بکرێت بۆ کارکردنه‌ سه‌ر گوتاره‌کان له‌سه‌ر ئاستی نێونه‌ته‌وه‌یی و ناردنی که‌سانی پسپۆڕ و شاره‌زا بۆ قسه‌کردن له‌ نێوه‌نده‌ هزریه‌کانی جیهاندا و به‌ تایبه‌تیش جیهانی ئیسلامی و جیهانی عه‌ره‌بی، بۆ ناساندنی ئه‌و تاوانانه‌ی به‌ ناوی عروبه‌ و به‌ ناوی ئیسلامه‌وه‌ به‌رامبه‌ر گه‌لی کورد کراون، مه‌خابن له‌م ڕووه‌‌یانه‌وه‌ که‌مته‌رخه‌می هه‌یه‌، هێنده‌ی ئه‌و که‌مته‌رخه‌میه‌ی که‌ تا ئێستا نه‌توانراوه‌ نێوه‌ندێکی متمانه‌ پێکراوی زانستی و تایبه‌تمه‌ند به‌ پرسی هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌نفال و کاره‌ساته‌کان پێکبهێنرێت، تا بتوانرێت پشت به‌ زانیاریه‌کانی و لێکۆڵینه‌وه‌کانی ببه‌سترێت بۆ لێکدانه‌وه‌ و ڕاڤه‌کردن و تێگه‌یشتن له‌ کاره‌ساته‌کان.

 

 

 ‌‌

 

هه‌ڵبژاردن لێره‌ و له‌وێ

Posted November 12th, 2012 at 3:29 pm (UTC-5)
97 comments

هه‌ڵبژاردنه‌کانی سه‌رۆکایه‌تی وڵاته‌ یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مریکا به‌ سه‌رکه‌وتوویی کۆتایی پێهات. جیاوازی زۆرهه‌بوون له‌ نێوان هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئێره‌ و هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئه‌وێ.

لێره‌ هه‌ر یه‌که‌ له‌ کاندیده‌کانی سه‌رۆکایه‌تی به‌ ژماره‌یه‌ک پرۆسه‌ی کاندیدکردندا ڕه‌ت ده‌بن تا دوا هه‌نگاو له‌ کۆنگره‌ی لایه‌نه‌که‌یدا ده‌نگی متمانه‌ی ده‌درێتێ و هه‌ر کاندیدێک ئه‌و ده‌نگی متمانه‌یه‌ به‌ده‌ست نه‌هێنێت ناتوانێت ببێته‌ کاندیدی لایه‌نه‌که‌ی له‌ هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆکایه‌تیدا.

له‌وێ نه‌ پێویست به‌ پرۆسه‌ و نه‌ پێویست به‌ خۆ ماندووکردن ده‌کات، که‌سی یه‌که‌می لایه‌نه‌که‌ جا ئه‌ندامه‌کانی ئه‌و لایه‌نه‌ پێی قایل بن یان نا هه‌ر خۆی کاندیدی یه‌که‌م و بێ چه‌ندوچونه‌.

لێره‌ له‌گه‌ڵ ده‌ستپێکردنی هه‌ڵمه‌ته‌کانی هه‌ڵبژاردندا دارایی له‌ پاره‌به‌خشان بۆ لایه‌نه‌کان کۆده‌کرێنه‌وه‌ و لیژنه‌ی تایبه‌تی ژمێریاری هه‌ن بۆ دڵنیا بوون له‌ چۆنیه‌تی خه‌رجکردنی پاره‌ی کۆکراوه‌.

له‌وێ پێویست به‌ کۆکردنه‌وه‌ی دارایی ناکات له‌ پاره‌به‌خشان، به‌ڵکو خه‌زێنه‌ نهێنی و ئاشکراکانی لایه‌نه‌کان کراوه‌ن و به‌بێ ئاگاداری پسپۆڕانی ژمێریاری پاره‌ ته‌خشان و په‌خشان ده‌کرێت.

 

لێره‌ ئه‌ندامان و کارمه‌ندانی هه‌ڵمه‌ته‌کانی هه‌ڵبژاردن تا ئه‌و ڕۆژه‌ش که‌ هه‌ڵبژاردنی تیادا ده‌کرێت به‌شوێن زانیاریه‌کانه‌وه‌ن‌ و نه‌خشه‌ و پلان داده‌نرێن بۆ لێدوانه‌کان و ڕیکلامه‌کانی تایبه‌ت به‌ هه‌ڵبژاردن.

له‌وێ پێویست ناکات زانیاری کۆبکرێنه‌وه‌ به‌ مه‌به‌ستی به‌رنامه‌ڕێژی بۆ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن.  هه‌موو هونه‌ره‌که‌ له‌ گێڕانه‌وه‌ی مێژوویه‌کدایه‌ که‌ مه‌رجیش نییه‌ هه‌مووی دروست بێت.

لێره‌ میدیا ناچێته‌ خزمه‌تی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ ، به‌ڵکو هه‌میشه‌ به‌شوێن پرسیاره‌ گرنگه‌کانه‌وه‌یه‌ که‌ ده‌شێت وه‌ڵامی کاندیده‌کان ببێته‌ هۆکار بۆ ئاڵ وگۆڕ له‌ ئه‌نجامه‌کانی ئه‌و ڕاوه‌رگرتنه‌ گشتیانه‌ی له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردن ده‌کرێن.

له‌وێ کاندیده‌کان خۆیان خاوه‌نی میدیان و هیچ باکیان نییه‌ له‌و پرسیارانه‌ی میدیاکانی خۆیان ئاڕاسته‌یان ده‌که‌ن و هه‌رگیزیش وه‌ڵامی میدیاکانی ڕکابه‌ریشیان ناده‌نه‌وه‌.

لێره‌ ئه‌گه‌ر هه‌ر جۆره‌ که‌ناڵێکی میدیایی  لایه‌نگیری خۆی بۆ کاندیدێک ڕابگه‌یه‌نێت، مه‌رج نییه‌ بابه‌تێکی پۆزه‌تیڤانه‌ له‌سه‌ر کاندیدی ڕکابه‌ر بڵاونه‌کاته‌وه‌.

له‌وێ ئه‌گه‌ر هه‌ر جۆره‌ که‌ناڵێکی میدیایی لایه‌نگیری خۆی بۆ کاندیدێک ڕاگه‌یاند ، ئه‌وا قه‌ده‌غه‌یه‌ دۆسته‌کانی ئه‌و که‌ناڵه‌ میدیاییه‌ش له‌ لایه‌نی ڕکابه‌ر نزیک ببنه‌وه‌ .

 

لێره‌ کاندیده‌کان هه‌وڵ ده‌ده‌ن له‌ که‌مترین ماوه‌دا وتاره‌کانیان پێشکه‌ش بکه‌ن بۆ دڵنیاکردنی ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌شی هێشتا خۆیان یه‌کلایی نه‌کردۆته‌وه‌ بۆ ده‌نگدان.

له‌وێ کاندیده‌کان هه‌رچیه‌کیان بوێت ده‌یڵێن بێ گوێدانه‌ ئه‌وه‌ی چ جۆره‌ کاریگه‌ریه‌کی ده‌بێت به‌سه‌ر ده‌نگده‌ره‌وه‌.

لێره‌ کاندیده‌کان به‌ ته‌واوی به‌ لێدوانه‌کانی خۆیاندا ده‌چنه‌وه‌ ئه‌وجا ڕاگه‌یاندنی نوێ ده‌ده‌ن.

له‌وێ کاندیده‌کان ئه‌و ڕه‌واییه‌ش به‌ خۆیان ده‌ده‌ن به‌ پێچه‌وانه‌ی دوێنێشیانه‌وه‌ قسه‌ بکه‌ن.

لێره‌ کاندیده‌کان ئاماده‌ن به‌رامبه‌ر به‌ یه‌ک گفت و گۆ بکه‌ن.

له‌وێ  گفت وگۆی ته‌ن به‌ته‌ن  له‌ فه‌رهه‌نگی کاندیده‌کاندا هه‌رگیز بوونی نییه‌.

لێره‌ ئه‌گه‌ر کاندیده‌که‌ پۆستی سه‌رۆکیشی هه‌بێت ئاماده‌یه‌ بۆ گفت و گۆی ته‌ن به‌ ته‌ن له‌گه‌ڵ ڕکابه‌ره‌کانیدا.

له‌وێ ئه‌وه‌ی سه‌رۆک بێت دان نانێت به‌ ڕکابه‌ره‌کانیدا و به‌ ڕه‌وای نازانێت ڕووبه‌ڕوویان ببێته‌وه‌.

لێره‌ له‌ پاش ئه‌و گفت وگۆ ته‌ن به‌ ته‌نانه‌ کاندیده‌کان سوپاسی یه‌کتر ده‌که‌ن بۆ ئاماده‌بوونیان له‌و جۆره‌ گفت وگۆیانه‌دا.

له‌وێ هه‌ر یه‌که‌ له‌ کاندیده‌کان یان نوێنه‌رانیان له‌ ڕاگه‌یاندنی خۆیانه‌وه‌‌ ده‌که‌ونه‌ هه‌ڕه‌شه‌ و گوڕه‌شه‌ و تاوانبار کردنی به‌رامبه‌ره‌کانیان.

لێره‌ کاندیده‌کان و لایه‌نگرانیشیان له‌ دڵه‌ڕاوکییه‌کی به‌رده‌وامدا ده‌ژین تاڕاگه‌یاندنی ئه‌نجامه‌کانی هه‌ڵبژاردن.

له‌وێ پێویست به‌ نیگه‌رانی و دڵه‌ڕاوکێی ناکات، هه‌ر له‌گه‌ڵ دیاریکردنی ڕۆژی هه‌ڵبژاردن، ڕێک ئه‌نجامه‌کانی زانراوه‌، ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ر پێشتریش نه‌بێت.

لێره‌ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن ته‌رخانه‌ بۆ به‌رنامه‌کانی چۆنیه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی ئاینده‌ی وڵات و پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌ نیشتیمانیه‌کان و سه‌لماندنی ئه‌وه‌ی به‌رنامه‌ی کاندیده‌که‌ باشترینه‌ بۆ وڵاته‌که‌.

له‌وێ ئه‌وه‌ی قسه‌ی له‌سه‌ر نه‌کرێت به‌رژه‌وه‌ندی گشتی و دۆسێکانی ئاسایشی نیشتیمانیه‌.

لێره‌ هه‌ڵبژاردن بۆ تۆکمه‌ کردنی پره‌نسیپه‌ دیموکراسیه‌کانه‌.

له‌وێ هه‌ڵبژاردن بۆ گاڵته‌جاڕیکردنه‌ به‌ دیموکراسی هه‌ژار و داماو.

لێره‌ وه‌ک چۆن کاندیدی سه‌رنه‌که‌وتوو له‌ هه‌ڵبژاردندا پیرۆزبایی له‌ سه‌رکه‌وتنی به‌رامبه‌ره‌که‌ی ده‌کات، ئاوه‌هاش کاندیدی سه‌رکه‌وتوو سوپاسگوزاریه‌تی چونکه‌ هه‌ڵمه‌تێکی سه‌رکه‌وتووانه‌ی هه‌ڵبژاردنی کردووه‌.

له‌وێ له‌گه‌ڵ ڕاگه‌یاندنی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردندا، چه‌کدار و ئاسایش و شته‌کانی تریش ده‌ڕژێنه‌ سه‌ر شه‌قامه‌کانی وڵات و هه‌موو شتێک ده‌خرێته‌ خزمه‌ت تۆقاندنه‌وه‌.

لێره‌ کاندیدی هه‌ڵبژێردراو سوپاسی هه‌موو ده‌نگده‌رانی وڵاته‌که‌ ده‌کات بۆ سه‌رکه‌وتنی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن.

له‌وێ سوپاسکردن نییه‌ و چونکه‌ خه‌ڵک هه‌ن ده‌نگیان نه‌داوه‌ به‌ کاندیدی سه‌رکه‌وتوو.

 

لێره‌ به‌رنامه‌ی کاری ئاینده‌ به‌سه‌ر ده‌نگده‌راندا دابه‌شده‌کرێت.

له‌وێ ده‌مانچه‌ و پاره‌ و فیشه‌ک و ته‌قه‌مه‌نی و چه‌قۆ و خه‌نجه‌ر و چاو سورکردنه‌وه‌ به‌ده‌نگده‌ران ده‌درێت.

لێره‌ ئه‌گه‌ر به‌شداری له‌ ده‌نگداندا نه‌که‌یت، ده‌نگه‌که‌ت ده‌فه‌وتێت.

له‌وێ به‌شداری بکه‌یت یان نه‌یکه‌ت چوار پێنج که‌س هه‌ن ده‌نگت بۆ بده‌ن.

لێره‌ ئه‌گه‌ر ده‌نگیش به‌ کاندیدی ڕکابه‌ر بده‌یت، ڕۆژی دوایی ده‌چیته‌وه‌ سه‌ر کار و فرمانی خۆت.

له‌وێ هه‌ر که‌ زانرا ده‌نگت به‌ لایه‌نی ڕکابه‌ر داوه‌ ، بۆ سبه‌ی که‌سێکی تر له‌ شوێنی کاره‌که‌ی دانراوه‌ و له‌وانه‌شه‌ پسوڵه‌ی خۆراکه‌که‌شی لێ ببڕدرێت.

لێره‌ کاندیدی هه‌ڵبژێردراو کار بۆ سه‌رله‌ نوێ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی ده‌کات له‌ ده‌نگدانی داهاتووی وڵاته‌که‌یدا.

له‌وێ کاندیدی سه‌رکه‌وتوو کار بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن ده‌کات.

لێره‌ کاندیدی سه‌رکه‌وتوو ناتوانێت هیچ پۆستێک بۆ هیچ که‌سێک دابتاشێت.

له‌وێ کاندیدی سه‌رکه‌وتوو به‌ ئاره‌زووی خۆی  پۆست‌ و دروستده‌کات و هه‌ر به‌ ئاره‌زوی خۆشی دابه‌شی ده‌کات.

لێره‌ لایه‌نگرانی کاندیده‌کان ئاهه‌نگ ناگێڕن تا ڕاگه‌یاندنی ئه‌نجامه‌کانی هه‌ڵبژاردن.

له‌وێ له‌گه‌ڵ ده‌نگدانی یه‌که‌م که‌سدا ده‌ستده‌کرێت به‌ ئاهه‌نگ گێڕانی سه‌رکه‌وتن.

تۆ بڵێی ڕۆژیک له‌ ڕۆژان کاندیده‌کانی ئه‌وێ به‌ ئاشتیانه‌ ده‌ستاوده‌ستی ده‌سه‌ڵات بکه‌ن؟ یان داوا له‌ ڕۆژنامه‌وانێک بکه‌ن تا گفت و گۆیه‌کی ته‌ن به‌ ته‌نیان بۆ ڕێکبخات، یان به‌بێ ته‌خوینکردنی یه‌کدی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن به‌ڕێوه‌به‌رن؟ به‌ سنگێکی فراوانه‌وه‌ ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن وه‌ربگرن ؟ یان ڕێگه‌ نه‌ده‌ن هاوسۆزانیان و هاوبیرانیان و لایه‌نگرانیان و……هتد بکه‌ونه‌ تانه‌ و ته‌شه‌ر و گێچه‌ڵ پێهه‌ڵچنینی   لایه‌نی به‌رامبه‌ر؟ تۆ بڵێی ئه‌و ڕۆژه‌ بێت؟ تا هه‌ست به‌ بوون و ده‌نگی خۆمان بکه‌ین.  

 

 

 

 

تورکیا چی ده‌کات؟

Posted September 3rd, 2012 at 8:18 pm (UTC-5)
91 comments

سه‌ره‌ک وه‌زیری تورکیا ده‌ڵێت “چیی دی بڕوای به‌وه‌ نییه‌ له‌ تورکیادا کێشه‌یه‌ک هه‌بێت به‌ ناوی کێشه‌ی کورده‌وه‌ به‌ڵکو بڕوای به‌وه‌یه‌ که‌ کێشه‌ی تێرۆریزم له‌ وڵاته‌که‌یدا هه‌یه”‌.

سه‌ره‌ک وه‌زیری تورکیا به‌ زمانێکی توند ئامێزه‌وه‌ ڕه‌خنه‌ له‌ پارتی ئاشتی و دیموکراسی کورده‌کان ده‌گرێت و ده‌ڵێت “سه‌روه‌ختی دانوستاندن له‌گه‌ڵ به‌ده‌په‌ بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد له‌ تورکیادا کۆتایی پێهاتووه”‌.

 ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان ده‌ڵێت به‌ده‌په‌ په‌یوه‌ندی به‌ پارتی کرێکارانی کوردستانه‌وه‌ هه‌یه‌  و له‌ لێدوانه‌ ڕۆژنامه‌وانیه‌که‌یدا سه‌نگی به‌ده‌په‌ی به‌ هێند وه‌رنه‌گرت‌ و گوتوویه‌تی سه‌روه‌ختی دانوستاندن له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌سانه‌دا کۆتایی پێهاتووه‌.

ئه‌م ڕاگه‌یاندنانه‌ی ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان بۆ میدیای تورکیا پاش زیاتر له‌ 3 ساڵ دێت له‌و پڕۆژه‌یه‌ی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان خستیه‌ به‌رده‌ست بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد له‌ تورکیادا و هه‌ر بۆیه‌شه‌ پێویسته‌ هه‌ڵوه‌سته‌یه‌کی له‌سه‌ر بکرێت تا بزانرێت ئایا ئه‌مه‌ پاشگه‌زبوونه‌وه‌یه‌ له‌و په‌یمانانه‌ی پێشتر پارتی داد و گه‌شه‌پێدانی ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان ده‌یدا بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد له‌ تورکیادا، یان ئه‌وانه‌ی پێشتر باس ده‌کران ته‌نها بۆ هه‌ڵمه‌ته‌کانی هه‌ڵبژاردن بوون و بۆ چه‌واشه‌کردنی تورکیاییه‌کان به‌گشتی و خه‌ڵکی کوردیش بوو به‌تایبه‌تی.

له‌وه‌تای ڕاگه‌یاندنی کرانه‌وی دیموکراسی له‌ تورکیادا، له‌ ئانکه‌ره‌ و نێوه‌نده‌ هزریه‌کانی وڵاته‌که‌دا ده‌نگه‌ ده‌نگ و هات هاوارێکی زۆر به‌رز بۆته‌وه‌ که‌ ده‌ستوری تورکیا ده‌گۆڕدرێت و مافی گه‌لی کوردی تیادا ده‌چه‌سپێت و ئیدی لاپه‌ڕه‌یه‌کی نوێ له‌ مێژووی تورکیادا ده‌ستپێده‌کات.

ئه‌و هاوار هاواره‌ به‌رده‌وام هه‌بوو، به‌ڵام به‌بێ ئه‌وه‌ی باسێک گه‌ر به‌ کورتیش بێت له‌سه‌ر به‌کارهێنانی میکانیزمه‌کانی چاره‌سه‌رکردن بکرێت. ئالێره‌وه‌ سه‌ره‌تاکانی گومانکردن دروست بوو له‌ نێو کورده‌کانی تورکیادا به‌رامبه‌ر ته‌واوی پڕۆژه‌ی کرانه‌وه‌ی دیموکراسی له‌ وڵاته‌که‌دا.

که‌ باس له‌کێشه‌ی کورد ده‌کرێت له‌ تورکیادا، بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت ده‌سبه‌جێ تانوپۆی پارتی کرێکارانی کوردستان (په‌که‌که‌) باڵ ده‌کێشێت به‌سه‌ر دۆسێکه‌دا. ئه‌مه‌ش به‌ مانایه‌کی تر یانی په‌که‌که‌ به‌شێکی دانه‌بڕاوه‌ له‌ کێشه‌ی کورد له‌ تورکیادا و وه‌ک دوو دیوی دراوێکن.

هه‌ر بۆیه‌شه‌ پاش ڕاگه‌یاندنی ئه‌وه‌ی، له‌ تورکیا پێویست به‌ ڕیفۆرم هه‌یه‌ ده‌سبه‌جێ باس له‌ ئه‌گه‌ر و نه‌گه‌ره‌کانی به‌شداریکردنی په‌که‌که‌ ده‌کرا له‌و دۆسێ هه‌ستیاره‌دا.

ئه‌مه‌ش پێویستی به‌وه‌ بوو که‌ چیی دی په‌که‌که‌ به‌ تێرۆریست ناودێر نه‌کرێت، هه‌ر هیچ نه‌بێت وه‌ک هه‌نگاوی به‌رایی له‌ناو تورکیادا تا زه‌مینه‌یه‌کی گونجاو و له‌بار بۆ دانوستاندن بڕه‌خسێت، نه‌ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ش به‌ڵکو تاک و ته‌را له‌ ناو تورکیا و له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵاته‌که‌ش ده‌نگ هه‌بوون داوای پێداچونه‌وه‌یان ده‌کرد به‌ تێرمی تێرۆریزم و گۆڕێنی پێناسه‌که‌شی، تا نه‌توانریت ئه‌و تێرمه‌ به‌پێی خواست و مه‌به‌ستی تایبه‌ت به‌کاربهێنرێت.

زۆر جاران گه‌وره‌ کاربه‌ده‌ستانی تورکیا له‌ماوه‌ی ئه‌م 3 ساڵه‌دا ده‌یانگوت دیالۆگێکی ناڕاسته‌وخۆ له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌دا هه‌یه‌ و جار جاره‌ش ئه‌وه‌ ده‌درا به‌ گوێدا له‌گه‌ڵ ئیمرالیش قسه‌ کراوه‌.

ئه‌م هه‌واڵانه‌ بڕێک ئاسوده‌ به‌خش بوون به‌تایبه‌تیش بۆ هێورکردنه‌وه‌ی ڕه‌وشه‌که‌ له‌ تورکیادا.

ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه‌ لێره‌دا تورکیا که‌ی بخوازێت له‌گه‌ڵ تێرۆریستاندا داده‌نیشێت و که‌ییش نه‌یخواست ئه‌وا تێرۆریستن و یاسا قسه‌کردنی له‌گه‌ڵ تێرۆریستاندا قه‌ده‌غه‌ کردووه‌.

هه‌رچۆنێک بێت ڕاستیه‌ک هه‌یه‌ که‌ زۆرێک له‌ سیاسه‌تمه‌دارانی تورکیا و ڕوناکبیرانی تورکیش دانی پێدا ده‌نێن که‌ به‌بێ به‌شدارپێکردنی په‌که‌که‌ ئه‌سته‌مه‌ کێشه‌ی کورد له‌ تورکیادا کۆتایی پێبێت.

ده‌شێت هه‌ل و مه‌رجی سوریا هۆکارێک بێت بۆ ئه‌و جۆره‌ ڕاگه‌یاندنانه‌ی به‌ڕێز ئه‌ردۆغان، به‌ڵام ئه‌وه‌ هه‌رگیز پاساو نییه‌ بۆ گۆڕینی دۆسێی کورد له‌ تورکیادا و کردنی به‌ دۆسێیه‌ک که‌ ته‌نها په‌یوه‌ندی به‌ فه‌رهه‌نگه‌وه‌ هه‌بێت و وه‌ها بزانرێت کردنه‌وه‌ی که‌ناڵێکی ته‌له‌فزیۆنی ده‌بێته‌ مایه‌ی چاره‌سه‌رکردن و ئارام بوونه‌وه‌ی ڕه‌وشه‌که‌.

ئه‌گه‌ر سه‌یرێکی ناو کۆمه‌ڵگای تورکیاش بکه‌ین به‌ ئاسانی ترس و دڵه‌ ڕاوکێی پێکهاته‌کان له‌ یه‌کتر ده‌بینین و به‌ تایبه‌تیش له‌ نێوان کورد و تورکدا، که‌ پێویستی به‌وه‌ هه‌بوو له‌م 3 ساڵه‌ی رابردوودا حکومه‌ت و دامه‌زراوه‌ ده‌وڵه‌تیه‌کان کاریان له‌سه‌ر ڕه‌واندنه‌وه‌ی ئه‌و فۆبیایه‌ بکردایه‌.

هه‌وڵدان به‌و ئاڕاستانه‌دا که‌ سه‌ره‌ک وه‌زیری تورکیا باسی ده‌کات له‌پێش هه‌موو لایه‌نێک پارتی داد و گه‌شه‌پێدان تیایدا زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بێت، ‌ به‌ دووریش نازانرێت زۆرێک له‌و ده‌نگانه‌ی له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی پێشوودا له‌ ناوچه‌ کوردنشینه‌کاندا به‌ده‌ستی هێنابوو، بۆ له‌وه‌ودوا له‌ده‌ستیان بدات.

دوورخستنه‌وه‌ی نوێنه‌رانی کورد له‌ په‌رله‌مانی تورکیادا و هێنانه‌ ئارای دابڕانێکی وه‌ک که‌ پێده‌چێت سه‌ره‌ک وه‌زیری تورکیا کاری بۆ بکات، له‌ به‌رژه‌وه‌ندی هیچ لایه‌ک نییه‌ و ئاسۆی ئاینده‌ش له‌و وڵاته‌دا که‌ ده‌خوازێت ببێته‌ پێشه‌نگ و زلهێز له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا زۆر ته‌ڵخ ده‌کات و بێ له‌ خوێنڕشتنێکی زیاتر و ماڵوێرانی گه‌وره‌تر به‌سه‌ر پێکهاته‌کانی گه‌لی تورکیادا هیچ به‌ره‌نجامێکی ئه‌وتۆی لێ ده‌سته‌به‌ر ناکرێت.

ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر نوێترین و مۆدێرنترین ده‌ستور له‌ تورکیادا دابڕێژرێت به‌بێ به‌شداری نوێنه‌رانی کورد و به‌بێ ئه‌وه‌ی ڕای که‌سایه‌تیه‌ کورده‌کان و ڕوناکبیرانی کورد له‌و وڵاته‌دا وه‌ربگیرێن، چ جۆره‌ مانایه‌کی ده‌بێت؟ له‌ ده‌مێکدا هه‌ر خودی ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان له‌ یه‌کێک له‌ دانیشتنه‌کانی وڵاته‌که‌یدا ده‌یگووت “پێویسته‌ ده‌ستوری نوێی تورکیا مافی هه‌موو هاوڵاتیه‌کی تورکیای تیادا پارێزراو بێت”.

له‌م 3 ساڵه‌ی ڕابردوودا  ده‌یان جار تورکیا به‌ تۆپ و فڕۆکه‌ی جه‌نگی بۆردومانی چیاکانی قه‌ندیلی کردووه‌ وه‌ک ده‌ڵێت بۆ لێدانی بنکه‌کانی په‌که‌که‌ بووه‌، به‌بێ ئه‌وه‌ی ئاماژه‌ بکات به‌وه‌ی هێزی په‌که‌که‌ ته‌نها ئه‌و دوو بۆ سێ هه‌زار گه‌ریلایه‌ نین که‌ له‌ قه‌ندیلدان و وه‌ک میدیای تورکیا بۆخۆی ده‌ڵێت “مه‌ترسیه‌کانی تێرۆریزم له‌ناو تورکیا خۆیدایه‌ نه‌ک له‌ ده‌ره‌وه‌ی سنوره‌کانی”.

بۆردومانی به‌رده‌وامی هه‌رێمی کوردستانی عێراق، هه‌ڵوێستی تورکیا به‌رامبه‌ر به‌ کوردی سوریا، هه‌نگاونه‌نان بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد له‌ تورکیادا، ڕاوێژکردنه‌کانی له‌گه‌ڵ کۆماری ئیسلامی ئێراندا سه‌باره‌ت به‌ کورد،  هه‌ر هه‌موویان ده‌مانبه‌نه‌‌وه‌ سه‌ر چوارگۆشه‌ی یه‌که‌م و پێمان ده‌ڵێت ئانکه‌ره‌ جا ئایا ئاکه‌په‌ له‌وێ بێت یان نا ڕژد نییه‌ له‌ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد و هه‌میشه‌ش ته‌گه‌ره‌یه‌ له‌به‌رده‌م هه‌ر هه‌نگاوێکی به‌ره‌وپێشچوونی کورددا له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا جا ئایا نه‌وت به‌ هه‌رزان یان به‌تاڵان وه‌ربگرێت.

ئانکه‌ره‌ به‌هۆی به‌هاری عه‌ره‌به‌وه‌ که‌ به‌ به‌هاری ئیسلامی ناسراوه‌ ده‌رفه‌تێکی گه‌وره‌ی بۆ ڕه‌خساوه‌ تا سیاسه‌ته‌کانی خۆی پاوان بکات و ده‌ستی هه‌بێت له‌ ئاڕاسته‌کردنی ڕووداوه‌کاندا، به‌ڵام ناتوانێت بۆ هه‌تایه‌ وازیه‌کانی خۆی له‌ نێو ڕه‌خساندنی دیموکراسی و سه‌پاندنی سوننه‌گه‌رایدا بکات.

په‌رله‌مانتارانی ئازیز هه‌رگیز وا نابێت

Posted April 30th, 2012 at 1:50 pm (UTC-5)
80 comments

قه‌یرانی سیاسی عێراق ڕۆژ به‌ ڕۆژ ڕووه‌و ئاڵۆزی زیاتر ده‌ڕوات و کۆبوونه‌وه‌ به‌رده‌وامه‌کان نه‌یانتوانیوه‌ گرێکان بکه‌نه‌وه‌ یان هه‌نگاو بن ڕووه‌و ئاشته‌وایی.

له‌ پاش هه‌ڵبژاردنه‌ گشتیه‌که‌ی ساڵی 2010 ڕێکه‌وتنی هه‌ولێر وه‌ک ده‌گوترا چاره‌سه‌ری کێشه‌کانی عێراقی کردووه ، به‌ڵام ئێستا و له‌گه‌ڵ قوڵبوونه‌وه‌ی زیاتری ناکۆکیه‌کاندا ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه‌ ئه‌م ڕێکه‌وتنه‌ نه‌ک هه‌ر نه‌یتوانی چاره‌سه‌ر بێت بۆ ناکۆکیه‌کان، به‌ڵکو بووه‌ته‌ ‌به‌شێک له‌ قه‌یرانی سیاسی عێراق و کورده‌کانیشی کردووه‌ به‌ لایه‌نێکی قه‌یرانه‌که‌، هه‌رچه‌نده‌ ڕووانینی جودا هه‌ن‌ له‌ نێو لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی کوردی عێراقدا به‌رامبه‌ر به‌م ڕه‌وشه‌ی عێراق.

کاردانه‌وه‌کان له‌ پاش ڕاگه‌یاندنه‌ دژ به‌ یه‌که‌کانی نێوان نوری ئه‌لمالیکی سه‌ره‌ک وه‌زیری عێراق و مه‌سعود بارزانی سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستانی عێراق هه‌ر ته‌نها سنوردار نه‌بوو له‌ نێوان لایه‌نگرانی بارزانی و مالیکیدا، به‌ڵکو مه‌خابن گه‌یشته‌ ئه‌و ڕاده‌یه‌ی نوێنه‌رانی پارتی دیموکراتی کوردستان و یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستانیش له‌ هاوپه‌یمانی کوردستانیدا له‌ به‌غدا بکه‌ونه‌ تیر و توانج له‌ یه‌کگرتن و بگره‌ زیاتریش گه‌یشتۆته‌ ئاستی یه‌ک تۆمه‌تبار کردن.

به‌ مانایه‌کی تر له‌ بری ئه‌وه‌ی نوێنه‌رانی کورد له‌ هه‌وڵی ڕێکخستنه‌وه‌ی ماڵی خۆیاندا بن و به‌رنامه‌ڕێژییان هه‌بێت بۆ یه‌کخستنی دید و بۆچونه‌کان له‌ به‌غدا و کارکردن بۆ ئه‌و به‌رنامانه‌ی  ده‌نگده‌رانی کورد له‌سه‌ر ئه‌و بنچینه‌یه‌ ده‌نگی پێداون، که‌چی ده‌بینرێت له‌ خاوه‌نی ڕاسته‌قینه‌ی کێشه‌کانی عێراق زیاتر ناکۆکیان بۆ خۆیان دروست کردووه و گه‌یشتۆته‌ ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی بگوترێت تکایه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌ر کارو ئه‌رکه‌کانی پێشوتان و ئێوه‌ ناتوانن نوێنه‌رایه‌تی ئه‌م میلله‌ته‌ بکه‌ن به‌ به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌ی هێشتاش ‌بڕواتان به‌ یه‌کدی نییه‌ و یه‌ک ده‌خوازێت ئه‌وی ترتان بسڕێته‌وه‌ و قسه‌ کردنه‌کانتان به‌رامبه‌ر به‌ یه‌کتر له‌ پره‌نسیپه‌کانی ڕاو بۆچوونی جیاواز ده‌رچووه‌ و تان و پۆیه‌کی دژایه‌تی کردنی له‌ خۆ گرتووه‌.

نازانم ئایا ئه‌وه‌ی له‌ نوێنه‌رانی کورد له‌ به‌غدا ده‌یبینین و ده‌یبیستین کارێکی به‌ به‌رنامه‌ی دوو هاوپه‌یمانه‌ ستراتیژیه‌که‌ی هه‌رێمی کوردستانه‌ (هیوادارم وا نه‌بێت) یان به‌شێکه‌ له‌ شه‌ڕی نێوان نوێنه‌ران خۆیان ؟ به‌ڵام دڵنیام له‌وه‌ی هه‌ر کامێکیان بێت به‌ به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌و ئه‌رکانه‌دا ناکه‌وێته‌وه‌ که‌ بۆی چوونه‌ته‌ به‌غدا.

په‌رله‌مانتارانی  هاوپه‌یمانی کوردستانی له‌ به‌غدا (ئه‌وانه‌ی که‌وتوونه‌ته‌ شه‌ڕه‌ قسه‌)  به‌خۆیان زانیبێت یان نا وه‌ک ئه‌و جه‌نگاوه‌رانه‌یان لێهاتووه‌ له‌ پایته‌ختێکدا به‌بێ ئه‌وه‌ی بزانن بۆ، که‌وتونه‌ته‌ شه‌ڕی قورسی یه‌کدی له‌ پێناو پایته‌خته‌کانی تردا.

به‌ هه‌موو پێوانه‌یه‌ک ئه‌وه‌ی ئه‌و نوێنه‌رانه‌ له‌ به‌غدا ده‌یکه‌ن درێژه‌ پێدانی سیاسه‌ته‌ چه‌وته‌کانی پێش و پاشی شه‌ڕی ناوخۆی ساڵانی نه‌وه‌ته‌کانی هه‌رێمی کوردستانه و ته‌نها یه‌ک ڕاستیشمان پێده‌ڵێت که‌ پارتی و یه‌کێتی هێشتاش نه‌یانتوانیوه‌ خۆیان له‌ ڕق و کینه‌ی حیزبایه‌تیه‌که‌یان پاک بکه‌نه‌وه‌ و ئه‌وه‌ی له‌ ڕاگه‌یاندنه‌کانیشدا بۆته‌ وێردی سه‌ر زمانیان بێ له‌ کۆمه‌ڵێک دروشم و قسه‌ی باق و بریقه‌دار هیچی تر نین

.

ڕاستیه‌کی تریش هه‌یه‌ که‌ ناتوانم خۆمی لێببوێرم و باسی نه‌که‌م ئه‌ویش ئه‌و ڕێکه‌وتنه‌ به‌ ناو ستراتیژیه‌ی نێوان تاڵه‌بانی و بارزانییه‌. ئه‌و دیمه‌نه‌ ناشرینانه‌ی له‌ به‌غداوه‌ ده‌که‌ونه‌ به‌رچاومان ڕاشکاوانه‌ و به‌بێ هیچ سڵه‌مینه‌وه‌یه‌ک پێمان ده‌ڵێن ئه‌و ڕێکه‌وتنه‌ ته‌نها ڕیزکردنی چه‌ند ده‌سته‌واژه‌یه‌که‌‌ له‌سه‌ر پارچه‌ کاغه‌زێکی چرچ و لۆچ.

ئه‌رکی نوێنه‌رانی کورد له‌ به‌غدا ئه‌وه‌ نییه‌ ببنه‌ به‌شێک له‌ شه‌ڕی تاکه‌ که‌سه‌کان و خۆیانی بۆ به‌ کوشت بده‌ن و ئاینده‌ش به‌ نادیار بسپێرن ، ئه‌وه‌ نییه‌ کار بۆ به‌رژه‌وه‌ندی حیزبه‌کانیان بکه‌ن و به‌رژه‌وه‌ندی گشتی فه‌رامۆش بکه‌ن ، ئه‌وه‌ نییه‌ سه‌رکرده‌کان چیی گووت وه‌ک قسه‌ی قورئان لێی بڕوانن و ڕێگه‌ نه‌ده‌ن که‌س زیاد و که‌مێکی له‌سه‌ر بکات، ئه‌وه‌ نییه‌ بکه‌ویته‌ شه‌ڕێکه‌وه‌ هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ بزانێت دۆڕاویت تیایدا، ئه‌وه‌ نییه‌ له‌ پێناو هیچدا هه‌موو ئه‌رک و به‌هاکان بدۆڕێنیت.

هه‌ر له‌م ڕه‌وشه‌ ئاڵۆزه‌ی عێراقدا ده‌کرا په‌رله‌مانتاران شه‌ڕێکی گه‌وره بۆ ماف هه‌ڵگیرسێنن نه‌ک ئه‌وه‌ی له‌ناو خۆیاندا ببێته‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ قسه‌ بێمانایه‌ی  به‌ داخه‌وه‌ زۆر که‌سی هیوا بڕاو کرد چونکه نیشانی دا‌ ناتوانن پێکه‌وه‌ له‌ یه‌ک سه‌نگه‌ردا شه‌ڕ بکه‌ن ، به‌ڵام ده‌توانن هه‌میشه‌ سێره‌ له‌ یه‌ک بگرن.

ئێستا هیچ به‌ دووری نازانم هاشمی له‌ ئانکه‌ره‌ و مالیکی له‌ تاران و عه‌لاوی له‌ ڕیاز و موقته‌دا له‌ مه‌رجه‌عه‌ ئاینیه‌که‌ی و موتڵه‌گ له‌گه‌ڵ‌ هاوبیرانیدا و…هتد ، هه‌ر یه‌که‌یان به‌ جیا بڵێت “توخوا یه‌ک ده‌قه‌ ده‌رفه‌تم بده‌رێ ئه‌م شه‌ڕه‌ی نێوان کورده‌کان زۆر خۆشه با سه‌یری بکه‌ین‌”

له‌ 2003وه‌ هه‌ولێر شوێنی کۆکردنه‌وه‌ و لێکنزیککردنه‌وه‌ی جیاوازی و ناکۆکیه‌کانی لایه‌نه‌ عێراقیه‌کان بووه‌، ئیدی کاتی ئه‌وه‌ هاتووه‌ بپرسین که‌ی هه‌ولێر ده‌بێته‌ ئه‌و پایته‌خته‌ی کۆتایی به‌م جۆره‌ ناکۆکیانه‌ی نێوان لایه‌نه‌ کوردیه‌کان بێنێت و ئه‌وه‌ی به‌ یه‌ک گوتاری ناودێر کراوه‌ بێته‌ ئاراوه‌؟

یه‌ک نه‌ورۆز و سێ په‌یام

Posted March 22nd, 2012 at 11:51 am (UTC-5)
84 comments

له‌ نه‌ورۆزی ئه‌مساڵدا سێ سه‌رکرده‌ی کوردی عێراق په‌یامی خۆیان له‌ڕێی که‌ناڵه‌ میدیاییه‌کانی خۆیانه‌وه‌ گه‌یانده‌ گه‌لی کورد له‌ عێراقدا وه‌ک ئه‌وه‌ی نه‌ورۆز بووبێته‌ ڕۆژێک بۆ په‌یامه‌ سیاسیه‌کان نه‌ک ئه‌وه‌ی ڕۆژێکی نه‌ته‌وه‌یی بێت و ببێته‌ یه‌که‌م ڕۆژ بۆ ده‌ستپێکردنی پرۆسه‌ی هێنانه‌ ئارای گوتاری نه‌ته‌وه‌یی.

جه‌لال تاڵه‌بانی ، سه‌رۆکی عێراق و سکرتێری گشتی یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستان له‌ په‌یامه‌که‌یدا جه‌ختی له‌ پێکه‌وه‌ ژیانی ئاشتیانه کرده‌وه‌ و به‌ره‌وپێشچوونی پرۆسه‌ی سیاسی عێراقیشی وه‌ها دانا که‌ بۆ کورد له‌و وڵاته‌دا باشبێت. کرۆکی په‌یامه‌که‌ی به‌ڕێز تاڵه‌بانی له‌ داواکه‌یدا بوو ” با نه‌ورۆزی ئه‌مساڵ بکه‌ینه‌ نه‌ورۆزی ئاشت بوونه‌وه‌ی گشتی له‌ هه‌رێمی کوردستان. بۆیه‌ ده‌نگمان به‌ فێدراڵی داتا مافه‌کانمان بچه‌سپێت و ئه‌وانه‌ی ده‌نگی ناڕه‌زایی دژی کورد به‌رز ده‌که‌نه‌وه‌ دژی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی کورد و عه‌ره‌بن. ئه‌و که‌سانه‌ی هێشتا بیروباوه‌ڕی تاکڕه‌وییان له‌ مێشکدایه‌، ئه‌وه‌ ئه‌و ڕۆژانه‌ به‌سه‌رچوون، سه‌رکرده‌ توندڕه‌وه‌کان ده‌خرێنه‌ گۆشه‌گیریی مێژووه‌وه‌”.

مه‌سعود بارزانی ، سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستانی عێراق و سه‌رۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان په‌یامه‌که‌ی ته‌رخان کرد بۆ باسکردن له‌ ناکۆکی و ناته‌باییه‌کانی نێوان هه‌رێم و نێوه‌ند “كاتی ئەوە هاتووە بلێین ئیتر بەسە، عێراق بەرەو هەڵدێر دەچێت، خەریكە چەند كەسێك حوكمی عێراق بەرەو دیكتاتۆریەت ببەن، عێراق لە قەیرانێكی جددی دایە. بە نسبەتی ئێمە بە هیچ شێوەیەك قابلی قەبول نییە بەردەوام بوونی ئەم وەزعە، بۆیە داوا لە ڕابەرانی هەموو حزب و لایەنە سیاسیەكانی عێراق تێكرای عێراق دەكەم هەرچی زووتر دانیشن و بەپەلە چارەسەرێك بۆ ئەم وەزعە بدۆزنەوە ئالیەتی بۆ دابنێن و لە كاتێكی كورت چارەسەری ئەم وەزعە بكرێت ئەگینا ئێمە دەگەرێینەوە بۆ میللەتی خۆمان وە بڕیاری كۆتایی میللەتی ئێمە دەیدات پاشان با كەس گلەیی نەكات’ .

نه‌وشیروان موسته‌فا ، ڕێکخه‌ری بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان دوو په‌یامی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕانی خسته‌ ڕوو ، یه‌که‌میان تایبه‌ت بوو به‌ مه‌سه‌له‌ی به‌ حیزبی کردنی بۆنه‌ نیشتیمانیه‌کان و نه‌ته‌وه‌ییه‌کان و په‌یامی دووه‌میش له‌سه‌ر ڕاگه‌یاندنی وڵاتێکی سه‌ربه‌خۆ بوو به‌ کوردان. ” پەیامی دوەم، پوختەی دیدی ئێمەیە بۆ باڵاترین ئامانجی نەتەوەییمان کە سەربەخۆیی کوردستان و دامەزراندنی دەوڵەتی کوردستانە، ئەو ئامانجەی چەندین نەوە لەپێناویدا شۆڕشیان کردوە، دەیان هەزار هاوڵاتی لەپێناویدا گیانیان بەخشیوە، کۆی گەل و نیشتمان لەو پێناوەدا ڕوبەڕوی کۆمەڵکوژی و جینۆساید بونەتەوە. بەڵام کوردستانی سەربەخۆ شتێ نییە بە قسە دابمەزرێ، بەڵکو تەلارێکە پێویستە پایەکانی لەسەر زەمین بچەسپێن”.

سێ سه‌رکرده‌ی کوردی عێراق له‌ نه‌ورۆزدا په‌یامی خۆیان نارد ، په‌یامه‌کان گه‌یشتن وه‌لێ مه‌خابن هیچیان باسیان له‌وه‌ نه‌کرد که‌ خواستی شه‌قامی کوردیه‌ و ته‌واوی ئه‌و په‌یامانه‌ش به‌ڵگه‌ن بۆ جیاوازی ڕوانین و بیرکردنه‌وه‌ی سێ سه‌رکرده‌ که‌ هه‌ر یه‌که‌یان خاوه‌نی پێگه‌ی تایبه‌تی خۆیه‌تی له‌ناو هاوکێشه‌ سیاسیه‌کاندا که‌  پێناچێت ئه‌و هاوکێشانه‌ ڕووه‌و هاوسه‌نگی بڕۆن هێنده‌ی ئه‌وه‌ی پێویستی به‌ سه‌رله‌ نوێ دروستکردنه‌وه‌ هه‌یه‌.

ئه‌وه‌ی له‌ عێراق ڕووده‌دات هه‌ر ته‌نها کێشه‌یه‌کی سیاسی نییه‌ وه‌ک گه‌واڵه‌ هه‌ورێک به‌سه‌ر وڵاته‌که‌دا ڕه‌ت ببێت و دابکات یان نه‌یکات، به‌ڵکو به‌هه‌ر بارێکدا و له‌ هه‌ر گۆشه‌ نیگایه‌که‌وه‌ لێی بڕوانیت ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ له‌و وڵاته‌دا ڕووده‌دات دیمه‌نی ڕاسته‌قینه‌ی عێراقه‌ ، ڕێک و ڕه‌وان ڕه‌وشی وڵاتێکه‌ به‌ ته‌نگ هه‌موو شتێکه‌وه‌یه‌ ته‌نها سه‌روه‌ری خۆی نه‌بێت. ته‌واوی لێدوانه‌ سیاسیه‌کانی ڕێبه‌رانی ئه‌و وڵاته‌ ده‌شێت وه‌ک به‌ڵگه‌ی کۆنکریتی به‌کاربهێنرێن که‌ له‌ عێراقدا جێیه‌ک و ده‌رفه‌تێک بۆ هه‌موو شتێک هه‌یه‌ ته‌نها بۆ پێکه‌وه‌ ژیانێکی ئاشتیانه‌ نه‌بێت.

له‌م نۆ ساڵه‌ی ڕابردوودا سه‌رکردایه‌تی سیاسی کورد له‌ عێراقدا هه‌میشه‌ فاکته‌ری ڕاگرتنی پێکه‌وه‌ ژیان بووه‌ ، به‌رده‌وام ته‌واوی تواناییه‌کانی خۆی بۆ سه‌قامگیری له‌ عێراقدا به‌کار هێناوه‌ و هه‌روه‌هاش بۆ هاوسه‌نگیه‌ سیاسیه‌کانی ئه‌م وڵاته‌ به‌زۆر پێکه‌وه‌ لکێنراوه‌. به‌ڵام به‌ نیو ئه‌وه‌نده‌ هه‌وڵی ڕژد نه‌دراوه‌ بۆ ڕێکخستنه‌وه‌ی ناوماڵی کورد خۆی. له‌ سه‌روه‌ختی ئه‌نجومه‌نی کاتی به‌ڕێوه‌بردنی عێراقه‌وه‌ ، بۆ حکومه‌ته‌که‌ی دکتۆر ئه‌یاد عه‌لاوی تاده‌گاته‌ ئه‌مه‌ی ئێستای نوری ئه‌لمالیکی سه‌ره‌ک وه‌زیر،  کێشه‌کانی‌ نێوان هه‌رێم و نێوه‌ند  هه‌روادێ و قوڵتر و ئاڵۆزتریش ده‌بن و چاوه‌ڕێش ناکرێت به‌م زووانه‌ چاره‌سه‌ر بکرێن.

کورد هاوپه‌یمانێتی له‌گه‌ڵ  (هاوپه‌یمانیی نێستیمانی عێراق) دا هه‌یه‌ و ڕێکه‌وتنه‌که‌ی هه‌ولێر ئه‌م حکومه‌ته‌ی ئێستای عێراقی دامه‌زراند و کورد نزیکه‌ی 20 خاڵی هه‌بوو وه‌ک مه‌رج بۆ کردنه‌وه‌ی گرێ ئاڵۆزکاوه‌که‌ی ئه‌و کاته‌ هه‌بوو بۆ پێکهێنانی حکومه‌تی پاش هه‌ڵبژاردن. زۆرێک له‌ نوێنه‌رانی کورد له‌ په‌رله‌مانی عێراق به‌ ڕاشکاوی باسیان له‌وه‌کردووه‌ هاوبه‌ندی ده‌وڵه‌تی یاسای نوری ئه‌لمالیکی زۆرێک له‌ مه‌رجه‌کانی کوردی جێبه‌جێنه‌کردووه‌ و تاک ده‌سه‌ڵاتانه‌ کار ده‌کات و له‌ هه‌وڵی له‌په‌راوێزنانی هه‌موو لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی تردایه‌. نێوانی کورد و شه‌قامی شیعه‌ ئه‌گه‌ر قه‌یرانێک به‌رۆکی نه‌گرتبێت ئه‌وا به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ساردیه‌کی تێکه‌وتووه‌ به‌هۆی کێشه‌ یاساییه‌که‌ی تاریق هاشمی جێگره‌ سوننه‌که‌ی سه‌رۆکی عێراقه‌وه‌ که‌ له‌لایه‌ن دادگاوه‌ داواکراوه‌ به‌ گومانی هه‌بوونی په‌یوه‌ندی به‌ تێرۆریزمه‌وه‌.‌ پرسیاره‌که‌ لای من له‌وه‌دایه‌ ئایا پێویست ده‌کات له‌ ئێستادا کورد ببێته‌ به‌شێک له‌و کێشه‌ یاساییه‌ی هاشمی؟ یان ببێته‌ لاگر له‌ ئاڵۆزیه‌کانی نێوان شیعه‌کان و سوننه‌کاندا؟ ئه‌زموونی نۆ ساڵی ڕابردوو پێمان ده‌ڵێت نه‌ لیستی ئه‌لعێراقیه‌ و نه‌ لیستی هاوپه‌یمانێتی نیشتیمانی عێراق دۆستی ستراتیژی و هه‌میشه‌یی کورد نین ،  به‌ڵکو زیاتر دۆستی کاتین و به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ڕۆژ، ئاست و ئاڕاسته‌کانی ئه‌و دۆستایه‌تیه‌ دیار ده‌که‌ن. به‌ڵام ناشبێت ئه‌و ڕاستیه‌ فه‌رامۆش بکه‌ین که‌ شیعه‌کان له‌ عێراق زۆرترایه‌تی وڵاته‌که‌ن و به‌پێی پره‌نسیپی زۆرینه‌ له‌ دیموکراسیدا سه‌ره‌ک وه‌زیر له‌وان ده‌بێت و هه‌ر ئه‌وانیش حکومه‌ت پێکده‌هێنن (هه‌موو جۆره‌کانی حکومه‌ت) ، هه‌ر بۆیه‌ پێویسته‌ کورد له‌ ئێستادا خۆی له‌وه‌ دووربخاته‌وه‌ که‌ کێشه‌ له‌گه‌ڵ مالیکیدا گشتگیر بکات.

له‌ سه‌روبه‌ندی گرژبوونی په‌یوه‌ندیه‌کانی نێوان هه‌رێم و نێوه‌نددا قسه‌ و باس زۆربوون له‌سه‌ر جیابوونه‌وه‌ی کورد له‌ عێراقدا. باوه‌ڕ ناکه‌م که‌س هه‌بێت له‌ناو کورددا دژی سه‌ربه‌خۆیی بێت ، به‌ڵام ڕاگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی کوردی هه‌ر ته‌نها ناڕه‌زاییه‌کان و ناکۆکیه‌کان له‌گه‌ڵ به‌غدادا دیاری ناکات. له‌پێش هه‌موو شتیکدا ڕێکخستنی ناوماڵی کوردی پێویسته‌ ، یه‌کتر قه‌بوڵ کردن و وازهێنان له‌ هه‌وڵه‌کان بۆ سڕینه‌وه‌ی یه‌کتری پێویستن‌، ڕه‌خساندنی ژێرخانی ئابوری، هاوڕایی له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کان، ته‌بایی، تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش بۆ ڕوانینه‌ ئاینده‌ییه‌کان له‌ نێوان لایه‌نه‌ سیاسیه‌کاندا، چاکردنه‌وه‌ی پردی متمانه‌ی نێوان خه‌ڵک و ده‌سه‌ڵاتی پێویسته‌  و وڵاتانی دراوسێ و  پشتیوانی نێونه‌ته‌وه‌یی و…..هتد.

هه‌ر یه‌کێک له‌وانه‌ش پێویستی به‌ کاری پێکه‌وه‌یی و بڕوا و متمانه‌ به‌ یه‌کدی کردن و هه‌ماهه‌نگی هه‌یه، پێویستی به‌ یه‌کتر قه‌بوڵ کردن هه‌یه‌ ، پێویستی به‌وه‌ هه‌یه‌ هه‌موو لایه‌نه‌کان له‌ یه‌ک که‌شتیدا بن و یه‌ک چاره‌نووس پێکیانه‌وه‌ ببه‌ستێته‌وه که‌ له‌ گوتارێکی نه‌ته‌وه‌ییدا دیارکرابێت‌ و هه‌ر ئه‌و چاره‌نوسه‌ش  ناخودای ئه‌و که‌شتیه‌ ئاڕاسته‌ بکات.

 

 

حه‌ڤده‌ی شوبات

Posted February 16th, 2012 at 10:15 am (UTC-5)
73 comments

شه‌پۆله‌ ناڕه‌زاییه‌که‌ی حه‌ڤده‌ی دوو له‌ هه‌رێمی کوردستانی عێراق به‌ یه‌کێک له‌ ڕووداوه‌  گرنگه‌کانی ژیانی کۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی هه‌رێمه‌که‌ داده‌نرێت له‌ دوای ڕاپه‌ڕینه‌وه‌ که‌ ده‌شێت به‌ خاڵی وه‌رچه‌رخانیش لێی بڕوانرێت له‌ ڕووی په‌یوه‌ندیه‌کانی نێوان ده‌سه‌ڵات و خه‌ڵک له‌ هه‌رێمه‌که‌دا.

ئه‌و خه‌ڵکه‌ی ڕۆژێک له‌ ڕۆژان گه‌وره‌ترین قوربانییان ده‌دا له‌  سه‌رده‌می شاخی هه‌ردوو لایه‌نی فه‌رمانڕه‌وای هه‌رێمه‌که‌دا، له‌و ڕۆژه‌دا بۆ ده‌ربڕینی بێزاری و ناڕه‌زایی خۆیان له‌ چۆنیه‌تی فه‌رمانڕه‌وایه‌تی پارتی دیموکراتی کوردستان و یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستان ده‌ڕژێنه‌ سه‌ر شه‌قامه‌کان و داوای ڕیفۆرمێکی بنچینه‌یی سیسته‌می سیاسی و دابینکردنی خزمه‌تگوزاریه‌کان ، که‌مکردنه‌وی ڕێژه‌ی بێکارییان لێده‌که‌ن و هه‌روهاش هه‌ڵگرتنی ئه‌و کۆت و به‌ندانه‌ی له‌سه‌ر ئازادیه‌کانی تاکه‌ که‌سن.

له‌و ڕۆژه‌دا وه‌ڵامی هاویشتنی به‌ردی ناڕه‌زایی  خۆپیشانده‌ران به‌ گولله‌ درایه‌وه‌. ئه‌وه‌ی ته‌قه‌کانی کرد و ئه‌وه‌ش که‌ بێده‌نگی لێکرد که‌وتنه‌ یه‌ک تای ته‌رازوو.

په‌یامی خۆپیشانده‌ران ڕوون و ئاشکرا بوو، هاوارێک بوو به‌ گوێی ده‌سه‌ڵاتی هه‌رێمه‌که‌دا که‌ هه‌رگیز خه‌ڵکی ئه‌م هه‌رێمه‌ مل ناده‌ن و ڕێگه‌ش ناده‌ن سه‌روه‌ریه‌کانیان پێشێل بکرێت و چاوپۆشی له‌ که‌م و کوڕیه‌کان بکرێت له‌ ڕێی پێ فرۆشتنه‌وه‌ی مێژووه‌وه‌.

گه‌نجی ئه‌مڕۆ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا شانازی به‌ مێژووی خۆیه‌وه‌ ده‌کات ، به‌ڵام هه‌رگیز ڕێگه‌ نادات مێژوو  ده‌سته‌مۆی بکات و ببێته‌ کۆیله‌ی مێژوو ویان وه‌ڵامی داواکانی به‌ مێژوو بدرێنه‌وه‌. گه‌نجی ئه‌مڕۆ داوای تایبه‌ت به‌ خۆی هه‌یه‌ و چاوه‌ڕوانی زیاتریشی هه‌یه‌ له‌ فه‌رمانڕه‌وایانی ئه‌مڕۆ تا ئاینده‌یه‌کی گه‌شیان بۆ بڕه‌خسێنرێت له‌ڕێی یه‌کسانی له‌ ده‌رفه‌ته‌کاندا، نه‌ک به‌هۆی گه‌نده‌ڵیه‌کان و سه‌رکوتکردن و قڕوقه‌پ پێکردنیه‌وه‌ کۆت و به‌ند بکرێت.

 له‌ 17 ی 2 دا گه‌نجان کولتوری بێده‌نگییان شکاند و سیسته‌می تاک ڕه‌هه‌ندی ده‌سه‌ڵاتیان ڕه‌ت کرده‌وه‌ و ڕاشکاوانه‌ ڕایانگه‌یاند باوه‌ڕیان به‌ پیرۆزکردن و به‌ ئه‌فسانه‌ کردنی که‌سه‌کان نییه‌ و ده‌خوازن کۆمه‌ڵگاکه‌یان بژاره‌ی هه‌بێت، نه‌ک به‌ پێچه‌وانه‌ی خواسته‌کانه‌وه‌ ئاڕاسته‌ بکرێت.‌

گه‌نجی ئه‌مڕۆ بڕوای به‌ ده‌نگی خۆی هه‌یه‌ و ده‌بێت ته‌واوی لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی هه‌رێمی کوردستانی عێراق له‌م ڕاستیه‌ تێبگه‌ن .

یه‌ک ساڵ له‌ پاش ئه‌و شه‌پۆلی ناڕه‌زاییه‌ی هه‌رێمه‌که‌ی گرته‌وه‌ ، هێشتاش ئه‌و خوێنانه‌ی ڕژان وشک نه‌بوونه‌ته‌وه‌ و ژانی ئه‌و زامانه‌ی له‌ جه‌سته‌ی برینداره‌کاندان به‌ ئێشن و داواکانی خه‌ڵکیش وه‌ک خۆی ماونه‌ته‌وه‌.  هه‌ربۆیه‌ به‌ هه‌ر دیدێک بڕوانیته‌ ڕووداوه‌کان و به‌ هه‌ر شێوه‌یه‌ک خوێندنه‌وه‌ی بۆ بکرێت ئه‌نجام ئه‌وه‌یه‌ هێشتاش زه‌مینه‌ی ناڕه‌زایی ده‌ربڕین له‌ هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا بوونی هه‌یه‌، به‌ شێوه‌یه‌ک ئه‌گه‌ر له‌ 17 ی 2 ی ساڵی 2011 به‌هێزتر و زیاتر نه‌بێت ئه‌وا به‌بێ هیچ گومانێک لاواز تر و که‌متر نییه‌.

لێره‌دا پرسیاره‌ گرنگه‌که‌ له‌وه‌دایه‌ ئایا ئه‌گه‌ر ناڕه‌زایی خه‌ڵک درێژه‌ی هه‌بوو هه‌ر له‌ سنوری پارێزگای سلێمانیدا ده‌مێنێته‌وه‌ یان ئه‌و جوگرافیایه‌ ده‌به‌زێنێت؟

ئه‌م بێده‌نگ نه‌بوونه‌ی خه‌ڵک ، ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی خه‌ڵک لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی هه‌رێمه‌که‌یان (ده‌سه‌ڵات و ئۆپزسیۆن) ناچار کرد بکه‌ونه‌ خۆ و هه‌ر یه‌ک پڕۆژه‌ی چاکسازی ئاماده‌ بکات. ئه‌مه‌ بێ له‌وه‌ی له‌ په‌رله‌مانیشدا به‌رنوسێکی 17 خاڵی  په‌سه‌ند کرا بۆ چاکسازی و ئارام کردنه‌وه‌ی ڕه‌وشه‌که‌.

ئه‌وه‌ی وایکرد ژینگه‌ی ناڕه‌زایی و توڕه‌یی خه‌ڵک دروست بکات که‌ڵه‌که‌ بوونی  که‌م و کوڕیه‌کان و پێشێلکارییه‌کانی 20 ساڵه‌ی فه‌رمانڕه‌وایانی هه‌رێمه‌که‌ بوون، نه‌ک ده‌ستی ده‌ره‌کی و ئاژاوه‌ گێڕان و تێکده‌ران وه‌ک باس ده‌کرا.

خه‌ڵک خۆی ڕژایه‌ سه‌ر شه‌قامه‌کان، خه‌ڵک به‌بێ پشت به‌ستن به‌ به‌رنامه‌یه‌کی دیاریکراو له‌به‌رده‌رکی سه‌را هێزی خۆی نومایشت کرد، دواتر لایه‌نه‌کانی ئۆپزسیۆنی هه‌رێمه‌که‌ هاتن و که‌وتنه‌ کنه‌ کردن له‌ناو ئه‌و شه‌پۆلی ناڕه‌زاییه‌تیه‌داو خۆیان کرد به‌ سه‌رپه‌رشتکاری خۆپیشاندانه‌کان و داوا و خواسته‌کانی خه‌ڵک بۆ گۆڕانکاریه‌کان ،بوونه‌ کارتێکی به‌هێزی ده‌ستی ئۆپزسیۆن و به‌کارهێنانی بۆ گه‌یشتن به‌ ئامانجه‌ ئاشکرا کراو و نا ئاشکراکراوه‌کانی خۆیان.

له‌ کۆبوونه‌وه‌ پێنج قۆڵیه‌کاندا ( پارتی- یه‌کێتی- گۆڕان- کۆمه‌ڵ- یه‌کگرتوو) هه‌موویان له‌وێ بوون ته‌نها نوێنه‌رانی به‌رده‌رکی سه‌را نه‌بن، بۆیه‌شه‌ به‌ره‌نجامێکی ئه‌وتۆ له‌و کۆبوونه‌وانه‌ سه‌وز نه‌بوون.

ساڵی 2011 بووه‌ ساڵی حه‌ڤده‌ی شوبات و نازانم ئایا ساڵی 2012 ده‌بێته‌ ساڵی هه‌ژده‌ی شوبات و یان ساڵی 2013  ده‌بێته‌ ساڵی نۆزده‌ی شوبات و……..هتد.

به‌ڵام ته‌واو ته‌واو دڵنیام له‌وه‌ی ڕژانی خوێنی خۆپیشانده‌ران له‌ پێناو به‌ده‌ستهێنانی ئازادی و نان و کار و سه‌روه‌ری یاسا و ڕێز گرتن له‌ شه‌قامی کوردی و نه‌هێشتنی ده‌سه‌ڵاتی ڕه‌هادا بووه‌. گه‌وره‌ترین په‌یامیش هه‌ر له‌ حه‌ڤده‌ی شوباتدا بوو که‌ خه‌ڵک هاواری کرد بێده‌نگ نابین.

ئێسته‌ش پرسیاره‌که‌ له‌وه‌دایه‌ ئایا به‌رپرسان ده‌زانن له‌ دوای ( بێده‌نگ نابین ) چی ڕووده‌دات؟ خۆ گه‌ر نه‌زانن ئه‌وا بێ هیچ گومانێک هه‌ڵه‌یه‌کی ترسناک و کوشنده‌ش ده‌بێت.

بۆ یه‌کتر ناسین:

ساڵی 1961 له‌ شارۆچکه‌ی هه‌ڵه‌بجه‌ی کوردستانی عێراق له‌دایک بووم ، ئه‌و کاته‌ باوکم له‌و شاره‌دا فه‌رمانبه‌ر بوو.
هه‌ر به‌هۆی کارکردنی باوکمه‌وه‌ پۆلی یه‌که‌می سه‌ره‌تاییم له‌ شاری شه‌قڵاوه‌ ی پارێزگای هه‌ولێر ته‌واو کردووه‌ ، پۆلی دووش له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ و دواتر له‌ خوێندنگاکانی بێکه‌س و گۆران له‌ شاری سلێمانی قۆناغی سه‌ره‌تاییم ته‌واو کرد.
قۆناغی ئاماده‌ییم له‌ هه‌ردوو ئامادیی سه‌ڵاحه‌دین له‌ شاری سلێمانی و دواناوه‌ندی ڕانیه له‌ شاهری ڕانیه‌ی بناری کێوه‌ڕه‌ش‌ خوێندووه.

دوا قۆنا‌غی خوێندنیشم له‌ به‌غدا ، له‌ په‌یمانگه‌ی به‌ڕێوه‌بردنی ڕه‌سافه‌ ته‌واو کرد.
له‌ سه‌ره‌تای ساڵانی هه‌شتاکانی سه‌ده‌ی ڕابردووه‌وه‌ ، سه‌ر و سه‌ودام له‌گه‌ڵ نوسیندا په‌یداکرد و ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت شیعر به‌شێکی دانه‌بڕاوه‌ لێم.
خوێندنه‌وه‌ی شیعره‌کانی مه‌حوی لای من تام چێژێکی سۆفیانه‌م ده‌داتێ ، که‌ ڕێک و ڕه‌وان ده‌مکاته‌ ده‌روێشێکی حاڵ گرتوی ناو ئه‌م خانه‌قا پاکیزه‌ییه‌ی شیعر.
له‌ سه‌ره‌تاکانی ساڵانی نه‌وه‌ته‌کانه‌وه‌ ده‌ستم کردووه‌ به‌ کاری ڕۆژنامه‌ گه‌ری و له‌ ژماره‌یه‌ک گۆڤار و ڕۆژنامه‌ و ڕادیۆ و ته‌له‌فزیۆنی هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا کارم کردووه‌.
له‌ ساڵی 1996 دا هه‌وارم گواسته‌وه‌ بۆ وڵاته‌ یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مریکا و لێره‌ش له‌ مانگی 12ی ساڵی 1999 وه‌ کارمه‌ندم له‌ به‌شی کوردی ده‌نگی ئه‌مریکا.

مه‌به‌ست له‌م بلۆگه:

ڕووداوه‌کان له‌ جیهانی ئه‌مڕۆماندا زۆرن ، هه‌ریه‌که‌شیان به‌ جیا هه‌ڵگری تایبه‌تمه‌ندێتی خۆیانن‌ و لێکدانه‌وه‌ی جیاواز هه‌ڵده‌گرن ، له‌م ڕوانگه‌یه‌شه‌وه‌ هه‌ر یه‌کێ له‌و ڕووداوانه‌ ده‌بنه‌ بابه‌تێک بۆ گفت و گۆکردن و دیالۆگێکی هاوبه‌شی نێوانمان. له‌م بلۆگه‌مدا ، هه‌وڵ ده‌ده‌م هه‌موو جارێک بابه‌ته‌ هه‌ره‌ گه‌رم و گوڕه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و جیهانیش بخه‌مه‌ به‌ر باس و لێکۆڵینه‌وه‌ ، پێکڕا بیانکه‌ینه‌ ده‌روازه‌یه‌ک بۆ گفت و گۆیه‌کی سیڤیلیانه‌ له‌سه‌ر بنچینه‌ی ڕێزگرتن له‌ بیر و بۆچوونی یه‌کتر و دوور له‌ هێرشکردنه‌ سه‌ر یه‌کدی. هه‌ر ڕاو بۆچونێکت هه‌بێت له‌سه‌ر هه‌ر یه‌کێ له‌و بابه‌تانه‌ی له‌ بلۆگه‌که‌مدا ده‌خرێنه‌ ڕوو ، یان هه‌ر پێشنیازێکیشت هه‌بێت ، به‌وپه‌ڕی سنگ فراوانیه‌وه‌ وه‌ری ده‌گرم و به‌ به‌شێک له‌ گه‌شه‌کردنی ئه‌م هه‌وڵه‌ی داده‌نێم بۆ پێکهێنانی زمانی لێکتێگه‌یشتن. له‌گه‌ڵ هه‌ر بابه‌تێکیشدا هێنده‌ی بکرێت به‌ گفت و گۆ و دانانی ڕاو بۆچونه‌کان و ته‌نانه‌ت گرته‌ی ڤیدیۆییش بلۆگه‌که‌ ده‌وڵه‌مه‌ند بکه‌م. تێبینی و بۆچونه‌کانی ئێوه‌ش ده‌شێت ببنه‌ مایه‌ی ئه‌وه‌ی ڕاسته‌وخۆ په‌یوه‌ندیتان پێوه‌ بکرێت و ئه‌و تێبینیه‌ی هه‌ته‌ ببێته‌ هه‌وێنی گفت و گۆیه‌کی تایبه‌ت له‌گه‌ڵ خۆتدا له‌ ڕوانگه‌ی ئه‌و بۆچونانه‌ و ئه‌و تێبینیانه‌ی له‌ بلۆگه‌که‌دا دایده‌نێێت و به‌هه‌مان شێوه‌ش ڕوانینه‌کانت کراوه‌ ده‌بن بۆ قسه‌ له‌سه‌ر کردن له‌لایه‌ن میوانه‌کانی بلۆگه‌که‌وه‌. چاوه‌ڕوانی هیممه‌تتانم.

Categories