کۆنفرانسه‌که‌ی سه‌ندیکای ڕۆژنامه‌وانانی هه‌رێم

Posted July 31st, 2011 at 3:16 pm (UTC-5)
17 comments

ده‌مه‌وێت سه‌ره‌تا به‌ سوپاسکردنی ئه‌و هاوڕێ دێرین و خۆشه‌ویستانه‌م ئه‌م بابه‌ته‌م ده‌ستپێبکه‌م که‌ له‌ هه‌ر سێ ڕۆژی کۆنفرانسه‌که‌ی سه‌ندیکای ڕۆژنامه‌وانانی هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا به‌رده‌وام له‌ په‌یوه‌ندیدا بووین و زانیارییان به‌ منی دووره‌ وڵات ده‌دا له‌سه‌ر ڕه‌وشی کۆنفرانسه‌که و ئاڵوگۆڕی بیرو بۆچونه‌کانمان ده‌کرد

.

هه‌موو ئه‌و ڕێکخراوانه‌ی پێیان ده‌گوترێت ڕێکخراوه‌ سیڤیلیه‌کان و به‌ تایبه‌تیش  ڕێکخراوه‌کانی وه‌ک سه‌ندیکای ڕۆژنامه‌وانان یان ڕێکخراوه‌کانی تایبه‌ت به‌ نوسه‌ران و هونه‌رمه‌ندان و ئه‌وانه‌ی په‌یوه‌ندییان به‌ ژیانی ڕۆشنبیریه‌وه هه‌یه گرنگی تایبه‌تی خۆیان هه‌یه‌ له‌ به‌ره‌وپێشبردنی کۆمه‌ڵگادا و هه‌ر لێره‌شه‌وه‌ بایه‌خی پاراستنی سه‌ربه‌خۆیی و کارکردنی پیشه‌ییانه‌ی ئه‌و ڕێکخراوانه‌ سه‌رهه‌ڵده‌دات.

ئه‌وه‌ی مایه‌ی هیچ گومانێک نییه‌ لای من ، وه‌ک زۆرێکی تر له‌و کۆنفرانسانه‌ی ژماره‌یه‌ک له‌و ڕێکخراوه‌ به‌ ناو سیڤیلیانه‌ کردوویانه‌ ، کۆنفرانسه‌که‌ی سه‌ندیکای ڕۆژنامه‌وانانیش به‌ دابه‌شکردنی پۆسته‌کانی سه‌ندیکا کۆتایی هات له‌ نێوان دوو زلهێزه‌که‌ی کوردستاندا (پارتی دیموکراتی کوردستان و یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستان).

به‌شداری زیاد له‌ پێویستی ڕۆژنامه‌وانانی سه‌ر به‌م دوو لایه‌نه‌ له‌م کۆنفرانسه‌دا ڕه‌وایی نادات به‌هیچ یه‌کێک له‌ بڕیاره‌کانی کۆنفرانس به‌و هه‌ڵبژاردنه‌شه‌وه‌ که‌ نه‌قیب و جێگره‌که‌ی تیادا دیارکران.

هێشتا کۆنفرانسی سه‌ندیکا ده‌ستی پێنه‌کردبوو ، هاوپیشه‌یه‌کم پێی گوتم به‌شداری ناکات ، که‌ لێم پرسی بۆ ؟ ڕاست و ڕه‌وان ووتی “ئه‌نجامه‌کان به‌م شێوه‌یه‌ ده‌بێت، ئیدی چ پێویست به‌ به‌شداری ئێمه‌ مانان ده‌کات‌”

هه‌رواشبوو ،ڕێک به‌پێی ئه‌و ڕیزبه‌ندیه‌ی بۆی باسکردم ناوه‌کان وا ده‌رچوون

.

ئێستا بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت له‌به‌رده‌م دیارده‌یه‌کی ترسناکی ڕۆچوونی ده‌ستی حیزبه‌کانداین له‌ناو ئه‌م جۆره‌ ڕێکخراونه‌دا.

لێره‌دا هه‌ر ته‌نها قسه‌م له‌سه‌ر لایه‌نه‌کانی ده‌سه‌ڵات نییه‌ له‌ هه‌رێمه‌که‌دا ، به‌ڵکو ئه‌وه‌ی جێی مه‌خابنه‌ لایه‌نه‌کانی ئۆپزسیۆنیش (بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان، یه‌کگرتوی ئیسلامی، کۆمه‌ڵی ئیسلامیش) به‌ هه‌مان ئاراسته‌دا ده‌ڕۆن و به‌پێی فرمانی سیاسیانه‌ی هه‌ر یه‌کێک له‌و لایه‌نانه‌ ڕۆژنامه‌وانه‌کانیان یان بایکۆتی کۆنفرانسه‌که‌یان کرد یانیش له‌ پاش دانیشتنی یه‌که‌مه‌وه‌ چووبوونه‌ ده‌رێ

.

ڕه‌وشه‌ ترسناکه‌که‌ له‌وه‌دایه‌ هیچ یه‌کێک له‌و لایه‌نانه‌ی ده‌سه‌ڵات و ئۆپزسیۆن بڕوای به‌وه‌ نییه ڕیگه‌ بدات ڕێکخراوێک هه‌بێت خۆی کاروباری خۆی ڕێکبخات ، خۆی بتوانێت له‌سه‌ر بنچینه‌ی کار و پڕۆژه‌کانیه‌وه‌ بودجه‌ی بۆ دابینبکرێت و ئازادانه‌ و سه‌ربه‌خۆیانه‌ ڕوانینی خۆی ده‌رببڕێت له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌کان.

چوونه‌ ده‌ره‌وه‌ی ژماره‌یه‌ک له‌ ڕۆژنامه‌وانانی سه‌ر به‌ پارتی و یه‌کێتی له‌ کۆنفرانسه‌که‌ی سه‌ندیکادا په‌یامێکه‌ بۆ لایه‌نه‌کانی ده‌سه‌ڵات که‌ پێیان ده‌ڵێن ده‌شێت وه‌ک دیدی سیاسیانه‌ هاوسۆزتان بین به‌ڵام ئه‌مه‌ به‌و مانایه‌ نییه‌ تۆ بڕیارم بۆ بده‌یت یان تۆ له‌بری من بیربکه‌یته‌وه‌ و داوایه‌که وه‌ک قۆناغی یه‌که‌م ‌ پێیان ده‌ڵێن ده‌رفه‌تم بده‌رێ ، ڕێگه‌م بده‌ با خۆم خۆمبم و ئه‌گه‌ر بۆ ته‌نها جارێکیش بێت با قسه‌ی خۆمم هه‌بێت تایبه‌ت به‌ خۆم نه‌ک به‌ تۆ.

ده‌یان ڕۆژنامه‌وان کۆنفرانسه‌که‌یان جێهێشت ، له‌و ژماره‌یه‌ش زیاتر هه‌ر به‌شدارییان نه‌کرد، ئه‌مه‌ بێ له‌وه‌ی زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆری ڕۆژنامه‌وانانی سه‌ربه‌خۆ ،یانی ئه‌وانه‌ی له‌ میدیای ئازاددا کار ده‌که‌ن هه‌ر به‌لاشیانه‌وه‌ گرنگ نه‌بووه‌ باس له‌و کۆنفرانسه‌ بکه‌ن.

به‌ڵێ گفت و گۆ و تاووتوێکردنێکی زۆر بابه‌تیانه‌ی له‌ مه‌سه‌له‌کانی تایبه‌ت به‌ ڕه‌وشی ڕۆژنامه‌وانان کراوه‌ له‌ کۆنفرانسه‌که‌دا ، وه‌لێ له‌ سێهه‌م ڕۆژی کۆنفرانسدا هه‌موو ڕیسه‌که‌ بووه‌وه‌ به‌ خوری کاتێک ده‌نگدانی ئاشکرا ده‌کرێت. ئه‌م هه‌نگاوه‌ گومانیشی له‌سه‌ر ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ری هه‌رێمه‌که‌ زیاتر کرد که‌ دادوه‌رێکیان ناردبوو بۆ سه‌رپه‌رشتیکردنی ده‌نگدانه‌که‌. ئه‌مه‌ش یانی باس له‌ هه‌ر مه‌سه‌له‌یه‌ک کرابێت ته‌نها بۆ باسکردن بووه‌ نه‌ک بۆ دانانی پلان و به‌رنامه‌ی نوێ به‌ ئاقاری باشکردنی ڕه‌وشی ڕۆژنامه‌گه‌ری و ئازادیه‌کانی ڕاگه‌یاندن و ڕاده‌ربڕین و باشترکردنی ژیان و گوزه‌رانی ڕۆژنامه‌وانان.

بۆچی وایان لێکرد ؟ وه‌ڵامه‌که‌ی زۆر ئاسانه‌ چونکه‌ حیزب وا ده‌خوازێت.

له‌م هه‌ل و مه‌رجه ‌سیاسیه‌ی ئێستای هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا ، له‌ده‌مێکدا هه‌موو له‌ ناوه‌وه‌ و له‌ ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێمه‌که‌شدا چاوه‌ڕوانی هه‌نگاوی گه‌وره‌ و گران و بنچینه‌یی بووین بۆ چاکسازی له‌ سیسته‌می فه‌رمانڕه‌وایه‌تی و سیاسیدا، به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ زه‌نگێکی تری مه‌ترسیدار له‌و کۆنفرانسه‌ی سه‌ندیکادا به‌ گوێماندا لێدرا.

ئه‌وه‌ی ڕویدا له‌ کۆنفرانسه‌که‌دا ته‌نها ئاڵوگۆڕ کردنی ناوی ئه‌ندامه‌کان بوو، پشتڕاستکردنه‌وه‌ی ئه‌و ڕاستیه‌یه‌ که‌ له‌ناو سه‌ندیکادا ده‌نگ و ڕه‌نگی جیاواز جێی نابێته‌وه‌.

ئیدی من نازانم چۆن ئه‌م سه‌ندیکایه‌ ده‌توانێت داکۆکی له‌ ڕا ئازاده‌کان بکات؟ چۆن ده‌توانێت ئازادیه‌کانی ڕۆژنامه‌وانی بپارێزێت؟ یانیش چۆن ده‌توانێت بڵێت ده‌بێت له‌ دامه‌زراوه‌ یاساییه‌کانی هه‌رێمه‌که‌دا  کار به‌ یاسای ڕۆژنامه‌وانی هه‌رێم بکرێت و چی دی ڕۆژنامه‌وانان نه‌که‌ونه‌ به‌ر تیغی یاسا کۆنه‌کان.

ئه‌وه‌ی ڕاستییه‌کی بێ چه‌ند و چونه‌ ئه‌وه‌یه،‌ سێهه‌م کۆنفرانسی سه‌ندیکای ڕۆژنامه‌وانانی هه‌رێمی کوردستانی عێراق نه‌ک هه‌ر نه‌یتوانی بڕێک له‌ ئاستی متمانه‌ی ڕۆژنامه‌وانان به‌لای خۆیدا ڕابکێشێت، به‌ڵکو به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ له‌وه‌ده‌چێت که‌متریشی کردبێته‌وه.

ئێستا قسه‌ له‌سه‌ر پێکهێنانی ڕێکخراوێکی تری ڕۆژنامه‌وانانه‌ له‌ هه‌رێمه‌که‌دا ، به‌ڵام ئه‌گه‌ر لایه‌نه‌کانی ئۆپزسیۆن به‌و کاره‌ هه‌ڵبسن ئه‌وا دڵنیام چاره‌نوسه‌که‌ی له‌م سه‌ندیکایه‌ی ئێستا باشتر نابێت ، خۆ ئه‌گه‌ر ژماره‌یه‌ک ڕۆژنامه‌وانی سه‌ربه‌خۆ و له‌سه‌ر پره‌نسیپی هه‌ستکردن به‌ لێپرسراوێتی به‌رامبه‌ر ئازادیه‌کان و دوور له‌ هه‌موو لایه‌ن و لایه‌نکاریه‌ک ئه‌و هه‌وڵه‌ بده‌ن ئه‌وا بێگومان جێی ده‌ستخۆشی ده‌بێت.‌

کۆماری سودانی باشور

Posted July 24th, 2011 at 5:50 pm (UTC-5)
24 comments

له‌ سیاسه‌تی نێونه‌ته‌وه‌یی ئێستادا ئه‌وه‌ی ناکرێت ڕووبدات سڕینه‌وه‌ی یه‌کتره‌ له‌ نێو هاوکێشه‌ سیاسیه‌کاندا. هه‌رچه‌نده‌ پێکهێنانی هه‌ر هاوکێشه‌یه‌کی نوێ به‌ ئاستی جیاجیا  به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ئاینده‌یی پێکهاته‌کانی ئه‌و هاوکێشانه‌ی تیادا پارێزراوه‌ له‌سه‌ر هه‌ردوو ئاستی دوور و نزیکدا.

پاش ده‌یان ساڵی پڕ له‌ هه‌ڵکشان و داکشان ، بۆ دواجار ناوچه‌یه‌کی ئه‌و کۆماری سودانه‌ی خه‌رتوم پایته‌ختی بوو ، سه‌ربه‌خۆیی خۆی ڕاگه‌یاند و کۆماری سودانی باشور بووه‌ 193 یه‌مین ده‌وڵه‌تی جیهان و هه‌روه‌هاش نوێترین ئه‌ندامی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان

هه‌ر له پاش ئه‌و ڕیفراندۆمه‌ی بۆ ده‌نگدان کرا له‌سه‌ر ئه‌گه‌ر و نه‌گه‌ری سه‌ربه‌خۆیی ئه‌م وڵاته‌ نوێیه، پرسیارگه‌لێکی زۆر وروژێنراون له‌سه‌ر مافی گه‌لان و نه‌ته‌وه‌ بن ده‌سته‌کانی تر بۆ سه‌ربه‌خۆیی.

نه‌ک هه‌ر له‌ ده‌می ڕاگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆی سودانی باشوردا ، به‌ڵکو هاوکاتی پێکهێنانی وڵاتی تیموری ڕۆژهه‌ڵاتیش کورده‌کان له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕستدا که‌وتنه‌ خۆ و له‌سه‌ر ئاستی ڕای گشتی کاردانه‌وه‌ هه‌بوو ، به‌ڵام له‌سه‌ر ئاستی سیاسیانه‌ نا ، چونکه‌ ته‌واوی سیاسیه‌کانی کورد جا له‌ هه‌ربه‌شێکی خاکی کوردستاندا بووبن خۆیان پاراستووه‌ له‌وه‌ی به‌ جودایی خواز ناودێر بکرێن له‌لایه‌ن هه‌ر یه‌کێک له‌و وڵاتانه‌ی کوردیان تیادایه‌.

له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و کێشه‌ و دڵه‌ڕاوکێی و نیگه‌رانیانه‌ی به‌تایبه‌تی سه‌رۆکه‌کانی وڵاتانی عه‌ره‌بی هه‌یانبوو به‌رامبه‌ر پێکهێنانی ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌ له‌ باشوری سوداندا ، به‌ڵام کارکردنی به‌ به‌رنامه‌ی لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی باشوری سودان و ڕه‌خساندنی زه‌مینه‌ی تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش بۆ پێویستی به‌ هه‌بوونی وڵاتێکی جودا له‌ کۆماری سودان و دڵنیا کردنه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگای نێونه‌ته‌وه‌یی له‌وه‌ی له‌م وڵاته‌ نوێیه‌دا مافی مرۆڤ ده‌پارێزرێت و هه‌وڵی ڕژد ده‌درێت بۆ تۆکمه‌ کردنی دامه‌زراوه‌ دیموکراتیه‌کان تیایدا و له‌سه‌روو هه‌مووشیانه‌وه‌ وه‌لاوه‌ نانی ناکۆکیه‌ سیاسیه‌کانی لایه‌نه‌کان، پێکڕا وایکرد ئه‌و پرۆسه‌یه‌ی ده‌یان ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ده‌ستی پێکرد دروست بوونی ده‌وڵه‌تێکی نوێی لێبکه‌وێته‌وه‌.

زۆر سه‌رچاوه‌ باسیان له‌ نیگه‌رانیه‌کانی هه‌ندێ لایه‌ن و که‌سایه‌تی سیاسی عه‌ره‌بی عێراقیش کردووه‌ که‌ ئه‌و ترسه‌یان له‌لا دروست بووه‌ له‌وانه‌یه‌ کورده‌کانی عێراقیش هه‌وڵێکی له‌و شێوه‌یه‌ بده‌ن بۆ ده‌سته‌به‌رکردنی سه‌ربه‌خۆیی خۆیان.

جا پرسیار ئه‌وه‌یه‌ ئایا هه‌ل و مه‌رجی جیهانی و ناوچه‌ییش ئه‌و ده‌رفه‌ته‌ به‌ کورد ده‌دات؟

به‌ڵام پرسیاره‌ سه‌رکیه‌که‌ لای من له‌وه‌دایه‌ ئایا کورده‌کان بۆخۆیان چه‌ندێک خواستیان هه‌یه‌ تاببنه‌ وڵاتێکی سه‌ربه‌خۆی جودا له‌ عێراق؟

به‌ر له‌ هه‌موو شتێک بۆ بوژاندنه‌وه‌ی گیانی هه‌بوونی وڵات پێویست به‌ گوتارێکی هاوبه‌شی نه‌ته‌وه‌یی کوردی هه‌یه‌ دوور له‌ هه‌موو دید و بۆچونێکی شۆفینیزمانه‌ و هه‌ر ئه‌و گوتاره‌ش‌ ببێته‌ چه‌تره‌ گه‌وره‌که‌ی کۆکردنه‌وه‌ی ته‌واوی ئایدیۆلۆژیاکان و هه‌روه‌هاش وه‌لاوه‌ نانی هه‌موو به‌رژه‌وه‌ندیه‌ سیاسیه‌کانی لایه‌نه‌ کوردیه‌کان.

هه‌تا ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت ئه‌و گوتاره‌ هاوبه‌شه‌ له‌ ناو هزری کوردیدا ئاماده‌یی نییه‌ هه‌رچه‌نده‌ له‌ ناو خه‌ڵکی کورددا جا له‌ هه‌ر شوێنێکی ئه‌م جیهانه‌دا بێت به‌ ئاستی جیا جیا هه‌ستکردن به‌ وابه‌سته‌یی بۆ نیشتیمان و بۆ نه‌ته‌وه‌ش هه‌یه.

بێگومان به‌رپرسی یه‌که‌م له‌ نه‌بوونی گوتاری نه‌ته‌وه‌یی لایه‌نه‌ سیاسیه‌کان خۆیانن ، چونکه‌ هێنده‌ی ئه‌وه‌ی سه‌رقاڵی پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌ به‌رته‌سکه‌کانی حیزبایه‌تی خۆیان بوون ، ئه‌وه‌نده‌ی کاریان له‌سه‌ر قوڵ بوونه‌وه‌ی ناکۆکیه‌کان کردووه‌ ، ئه‌وه‌نده‌ی په‌یوه‌ندیه‌کانیان ‌له‌سه‌ر هه‌ردوو ئاستی خۆجێیی و ده‌ره‌وه‌ییش بۆ پاراستنی ده‌ستکه‌وتی لایه‌ن و لایه‌نکاری به‌کارهێناوه‌، هێنده‌ی ئه‌وه‌ی ئیشیان له‌سه‌ر به‌رفراونکردنی مه‌وداکانی یه‌کتر قه‌بوڵ نه‌کردن کردووه‌، هێنده‌ یان که‌متریش کار له‌سه‌ر ساڕێژکردنه‌وه‌ی برین و زامه‌کانی مرۆڤی کورد نه‌کراوه‌‌ به‌ مه‌به‌ستی هه‌ڵسانه‌وه‌ سه‌رپێی ئه‌و باره‌ سایکۆلۆژیه‌ی مرۆڤی کورد به‌گشتی هه‌یه‌تی.

ئه‌م گوتاره‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ هه‌روا له‌ خۆوه‌ په‌یدا نابێت یان به‌وه‌ی بتوانرێت له‌ شه‌و و ڕۆژێکدا به‌رهه‌م بێنرێت، به‌ڵکو کارکردنێکی هۆشیارانه‌ و مۆدێرنانه‌ و هاوچه‌رخانه‌ی پێده‌وێت و ئێستاش کات دره‌نگ نییه‌ بۆ هه‌ر هه‌نگاوێکی ڕاستگۆیانه‌ی بابه‌تیانه‌ بۆی.

زۆرێک له‌ لایه‌نه‌ سیاسیه‌کان دێن و به‌ به‌کارهێنانی ژماره‌یه‌ک ده‌سته‌واژه‌ی ڕه‌نگاو ڕه‌نگ ، قسه‌ی باق وبریقه‌ دار ، به‌ هه‌ندێ ڕسته‌ی سواوه‌وه‌ باس له‌ شیانه‌کانی ده‌وڵه‌تی کوردی ده‌که‌ن که‌ ناتوانرێت هیچ ڕه‌هه‌ندێکی سیاسی لێبخوێنرێنه‌وه‌ و نه‌شتوانراوه‌ ببێته‌ هه‌ر هیچ نه‌بێت جۆره‌ متمانه‌یه‌ک لای خه‌ڵک.

تا ئێستا بۆ نمونه‌ له‌ هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا پاش بیست ساڵی خۆ فه‌رمانڕه‌وایه‌تی کردن هێشتاش ژێرخانێکی ئابوری وا پێکنه‌هێنراوه‌ بتوانرێت هیوایه‌کی له‌سه‌ر بونیات بنرێت ، په‌ره‌پێدان له‌ بواری پیشه‌سازیدا نییه‌ تا ئه‌گه‌ر سنوره‌کانت به‌سه‌ردا داخران بتوانرێت پشت به‌ کاڵاو به‌رهه‌می خۆجێیی ببه‌سترێت، بواری کشت و کاڵی تا ڕاده‌یه‌کی ترسناک خراپ بووه‌ ، ئه‌وه‌ی که‌ هه‌یه‌ بازرگانی کردنه‌ و کۆنترۆڵکردنی بازاڕی هه‌رێمه‌ له‌لایه‌ن وڵاتانی دراوسێیه‌وه‌ و دروستکردنی پاره‌ی مۆڵ و کۆکردنه‌وه‌ی خێرای پاره‌ی مۆڵ باڵی به‌سه‌ر ئابوری هه‌رێمه‌که‌دا کێشاوه‌ به‌شێوه‌یه‌ک بۆ هه‌ندێک هه‌رگیز سڵ کردنه‌وه‌ له‌ نرخ نییه‌ بۆ هه‌ر کڕینێک به‌بێ گوێدانه‌ پاراستنی پره‌نسیپه‌کانی هاوسه‌نگی له‌ بازاڕدا.

له‌ ده‌می ڕیفراندۆمه‌که‌ی باشوری سوداندا که‌م نه‌بوون ئه‌وانه‌ی ده‌یانگوت ئه‌و وڵاته‌ی ئاینده‌ ناتوانێت له‌سه‌ر پێی خۆی ڕابوه‌ستێت و به‌رده‌وامی به‌ خۆی بدات، به‌ڵام کۆماری سودانی باشور دامه‌زرا و ڕێبه‌رانی ئه‌م تازه‌ وڵاته‌ سورن له‌سه‌ر گه‌شه‌کردن و بره‌ودان به‌ وڵاته‌که‌یان.

دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی کوردی خه‌ونێکی شاعیرانه‌ نییه‌ ، به‌ڵام خستنه‌ گه‌ڕی تواناییه‌کانی ده‌وێت ، به‌رز ڕاگرتنی به‌ها مرۆڤایه‌تیه‌کانی ده‌وێت، تۆکمه‌ کردنی زه‌مینه‌ی ده‌وێت، هه‌رگیز ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ی زیاتر له‌ سه‌دا نه‌وه‌ت و حه‌وتی ده‌نگده‌رانی کورد له‌ ڕیفراندۆمه‌که‌ی هاوکاتی هه‌ڵبژاردنه‌که‌ی ساڵی 2005 ی عێراق کرا ده‌نگیان پێدا له‌ ژووره‌ نسرم و شێداره‌کانی حیزب و گوتاری تاکه‌که‌سه‌وه‌ نایه‌ته‌ دی به‌ڵکو ئه‌رکێکی پێکه‌وه‌ییه‌ و ڕه‌نجی فه‌رهاد ئاسای ده‌وێت به‌ڵام به‌ ئاکامه‌وه و کردنیشی به‌ دیفاکتۆ‌.

 

 

عێراق له‌ قه‌یراندایه‌

Posted July 13th, 2011 at 10:29 pm (UTC-5)
10 comments

ئه‌وه‌ی ئێستا له‌ عێراقدا ڕووده‌دات شتێکی چاوه‌ڕوان نه‌کراو بووه‌ به‌ تایبه‌تی پاش ئه‌و ده‌یان ساڵی سه‌رکوتکردن و جه‌ور و سته‌مه‌ی به‌ ده‌ستی ڕژێمه‌ تاک ده‌سه‌ڵاتیه‌که‌ی پارتی به‌عسی سه‌دام حسێن به‌رامبه‌ر گه‌لی عێراق ده‌کران.

به‌ر له‌ ئۆپه‌راسیۆنی ڕزگارکردنی عێراق له‌لایه‌ن هاوپه‌یمانانی نێونه‌ته‌وه‌یی به‌سه‌رکردایه‌تی وڵاته‌ یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکا‌، ڕێبه‌رانی ئۆپزسیۆنی دوێنێ و فه‌رمانڕه‌وایانی ئه‌مڕۆی عێراق باسیان له‌ هاتنه‌ ئارای وڵاتێک ده‌کرد وه‌ک ئه‌وه‌ی نمونه‌یه‌کی بێ وێنه‌ بێت له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا و بتوانێت له‌ ماوه‌یه‌کی پێوانه‌ییدا له‌سه‌ر پێی خۆی بوه‌ستێت و  کاروباره‌کانی به‌ڕیوه‌بردنی وڵاته‌که‌ له‌ ده‌ستی عێراقیه‌کان خۆیاندا بێت و وڵاتێک به‌ڕێوه‌ به‌رن ته‌واو جودا بێت له‌و مێژووه‌ پڕ نه‌هامه‌تیه‌ی عێراقی پیادا ڕۆیشتبوو.

مژده‌ له‌ دوای مژده‌ ، په‌یمان له‌ دوای په‌یمان، به‌ گه‌لی عێراق ده‌درا بۆ سه‌رهه‌ڵدانی عێراقێکی نوێ له‌سه‌ر بنچینه‌ی وڵاتێکی فره‌یی و دیموکراسی و ڕێز گرتن له‌ مافه‌کانی مرۆڤ و ڕه‌خساندنی زه‌مینه‌کان بۆ بوونی ئه‌م وڵاته‌ فره‌ نه‌ژاد و فره‌ ئایین و ئاینزایه‌ به‌ وڵاتێکی سیڤیڵی که‌ مافه‌کانی تاکه‌ که‌سی تیادا پارێزراو بێت و یاسا سه‌روه‌ر بێت.

ئه‌ی چی ڕویدا و له‌ پاش ساڵی 2003 وه‌ چیمان بینی؟

ئه‌وه‌ی ئێستا له‌ عێراقدا ڕووده‌دات شتێکه‌ له‌ قه‌یران زیاتر ، ئاڵۆزتره‌ له‌وه‌ی پێی بگوترێت کێشه‌ وه‌ قوڵتره‌ له‌وه‌ی به‌ ته‌نگژه‌یه‌کی کاتی ناودێر بکرێت‌ ، ڕه‌هه‌ندێکی به‌رین تری هه‌یه‌ له‌وه‌ی له‌ ڕکابه‌ری دوو که‌س یان دوو لایه‌ندا سنوردار بکرێت.  

له‌ ماوه‌ی ئه‌م هه‌شت ساڵه‌ی ڕابردوودا ، ئه‌وه‌نده‌ی ده‌ره‌وه‌ی عێراق خاوه‌نی بڕیار بووه‌ ، به‌ نیو هێنده‌ سه‌رکرده‌کانی عێراق خۆیان بڕیاریان نه‌داوه‌ له‌سه‌ر ئاینده‌ی وڵاته‌که‌یان ، ئه‌وه‌نده‌ی له‌ زۆربه‌ی بڕیاره‌ سیاسیه‌ چاره‌نوسسازه‌کاندا وڵاتانی دراوسێی عێراق به‌ هێند وه‌رگیراون ، هێنده‌ وڵاته‌که‌ خۆی به‌ هێند وه‌رنه‌گیراوه.

هیچ گومانێکی تیادا نییه‌ شیعه‌کان به‌لای ئێراندا دایانشکاندوه‌ و هه‌رچی سوننه‌کانیشن نه‌یانتوانیوه‌ خۆیان له‌ کاریگه‌ریه‌کانی شانشینی عه‌ره‌بستانی سعودیه‌ و ناسیۆنالیزمی عه‌ره‌بی  ده‌رباز بکه‌ن.

له‌ هه‌ردوو باره‌که‌دا ته‌نها خاڵێکی هاوبه‌ش سه‌رکرده‌ باڵاکانی شیعه‌کان و سوننه‌کان کۆبکاته‌وه‌ کارکردنه‌ له‌سه‌ر به‌رنامه‌ و پلانی خه‌ڵکی تر له‌ ناوچه‌که‌دا نه‌ک ئه‌وه‌ی پێی ده‌گوترێت به‌رنامه‌ڕێژیه‌کی عێراقیانه‌.

هیچ یه‌کێک له‌و سه‌رکردانه‌ی ئه‌مڕۆی عێراق له‌ ته‌واوی ڕاگه‌یاندنه‌کانیاندا یان له‌ لێدوانه‌ ڕۆژنامه‌وانیه‌کانیاندا نه‌یانتوانیوه‌ هه‌ستی په‌یوه‌ست بوونیان به‌ خاکێکه‌وه‌ ، به‌ نیشتیمانێکه‌وه‌ که‌ پێی ده‌ڵێن عێراق بخه‌نه‌ ڕوو. ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ نه‌بێت جه‌ختیان له‌ بوونی کۆمه‌ڵێک ناکۆکی سیاسی کردۆته‌وه‌ یان گازه‌نده‌کردن له‌ لایه‌نی به‌رامبه‌ر و یه‌ک ئه‌وی تری به‌ سه‌ر به‌م وڵات یان ئه‌و وڵات گوناهبارکردووه‌ و ته‌واوی که‌م و کوڕیه‌کانیان له‌ ئه‌ستۆی یه‌ک ناوه‌ و هه‌میشه‌ش هه‌وڵیان داوه ڕه‌وایی  بده‌ن به‌ ‌ ته‌واوی کاره‌کانی خۆیان له‌ژێر وابه‌سته‌یی به‌ عێراقی بوونیانه‌وه‌.

ده‌شێت لای ئه‌و سه‌رکردانه‌ی عێراق شوێن بۆ هه‌موو شتێک هه‌بێت ، به‌ڵام ئه‌وه‌ی له‌م وڵاته‌دا ڕووده‌دات ڕێک پێمان ده‌ڵێت ته‌نها عێراقی بوون جێی نییه‌. باشترین به‌ڵگه‌ش ئاله‌م کاته‌دا نه‌گه‌یشتنه‌ ڕێکه‌وتنی نێوان هه‌ردوو لیستی ده‌وڵه‌تی یاسا و ئه‌لعێراقیه‌یه‌ که‌ ده‌کرێت بگوترێت یه‌کلاییکردنه‌وه‌ی ململانێکانی ئێران و عه‌ره‌بستانی سعودیه‌یه‌ له‌ ناو خاکی عێراقدا ، یان بڕیاردان له‌سه‌ر ئه‌گه‌ر و نه‌گه‌ری درێژکردنه‌وه‌ی ماوه‌ی مانه‌وه‌ی هێزه‌ سه‌ربازیه‌کانی ئه‌مریکا له‌ عێراقدا له‌ پاش مانگی 12 ی ئه‌مساڵه‌وه‌ که‌ به‌پێی ڕێکه‌وتنه‌ ستراتیژیه‌که‌ی نێوان واشنتۆن و به‌غدا ده‌بێت ته‌واوی ئه‌و سه‌ربازه‌ ئه‌مریکیانه‌ی ماونه‌ته‌وه‌ بکشێنه‌وه‌.

بێجگه‌ له‌ کورده‌کان و سه‌دریه‌کان هیچ لایه‌نێکی تر تا کاتی ئه‌م نوسینه‌ خۆیان یه‌کلایی نه‌کردۆته‌وه‌  به‌ پارتی ده‌عوه‌ی نوری ئه‌لمالیکی سه‌ره‌ک وه‌زیریشه‌وه‌. بۆ بڕیاردانیش له‌سه‌ر ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ زۆربه‌ی ئه‌و لایه‌نانه‌ به‌ ته‌م و مژێکی زۆره‌وه‌ قسه‌ ده‌که‌ن ، یان هه‌ر نایکه‌ن ، ته‌نانه‌ت خودی سه‌ره‌ک وه‌زیریش خۆی لێ لاده‌دات و له‌ هه‌وڵدایه‌ تۆپه‌که‌ بخاته‌ هۆڵی په‌رله‌مانه‌وه‌ و له‌وێ بۆی یه‌کلا بکرێته‌وه‌ و ئه‌وجا بڕیاری خۆی بدات.

ئه‌مه‌ش به‌ مانایه‌کی تر خۆ دوورخستنه‌وه‌یه‌ له‌ هه‌ڵگرتنی به‌رپرسیارێتی.

به‌رپرسیارێتی به‌رامبه‌ر به‌گه‌لی عێراق نا ، چونکه‌ له‌و جۆره‌ بڕیارانه‌دا گه‌ڕانه‌وه‌ نییه‌ بۆلای گه‌لی عێراق یان بیرکردنه‌وه‌ له‌ ئاینده‌ی وڵاته‌که‌ ببێته‌ پێوانه‌ بۆ هه‌ر بڕیارێک بێت ، به‌ڵکو جارێکی تریش به‌ هێند وه‌رگرتنه‌وه‌ی وڵاتانی تره‌.

که‌واته‌ عێراقی بوون و وابه‌سته‌یی بوون به‌ عێراقه‌وه‌ له‌ کوێدایه‌؟

نامه‌وێت له‌م نوسینه‌دا باس له ئاستی‌ عێراقی بوونی کورده‌کانی وڵاته‌که‌ بکه‌م چونکه‌ ئه‌نجامه‌کانی ئه‌و ڕیفراندۆمه‌ی هاوکاتی هه‌ڵبژاردنه‌ گشتیه‌که‌ی ساڵی 2005 کرا پێمان ده‌ڵێت خه‌ڵکی کورد چیی ده‌وێت.

زیاتر له‌ سه‌دا نه‌وه‌ت و حه‌وتی ده‌نگه‌کان له‌و ڕیفراندۆمه‌دا باوه‌ڕیان به‌ جیابوونه‌وه‌ هه‌بووه‌ له‌ عێراق.

ئه‌گه‌ر چی سه‌رکرده‌ کورده‌کان مانه‌وه‌یان له‌ چوارچێوه‌ی عێراقدا هه‌ڵبژاردووه‌ به‌ڵام ئه‌مه‌ به‌و مانایه‌ نییه‌ زۆرینه‌ی ڕای گشتی کورده‌کانی له‌گه‌ڵدا بێت. له‌ هه‌ر تاکێکی کورد بپرسیت ده‌شێت زۆر به‌ ساده‌یی و سانایی پێت بڵێت ، بۆ عێراقی بم؟ چ شتێک بۆ کورد هه‌بووه‌ له‌وه‌تای مێژووی حکومه‌ته‌ یه‌ک به‌ دوا یه‌که‌کانی عێراقدا، بێجگه‌ له‌ قڕ کردن و گۆڕی به‌ کۆمه‌ڵ و بۆردومانکردن و وێران کردنی گوند و شارۆچکه‌کان و زه‌وتکردنی زه‌وی و زار و پێشێلکردنی مافه‌کان و زیندانی کردن و سڕینه‌وه‌ی ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی و پاکتاوکردنی ڕه‌گه‌زی ،ڕێگه‌گرتن له‌ هه‌موو بوژاندنه‌وه‌یه‌ک و گه‌شه‌کردنێک و کۆچی زۆره‌ملێیی و هتد.

له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌شدا ئێستا سه‌رکرده‌ کورده‌کان له‌ شیعه‌ و سوننه‌کانی عێراق زیاتر سه‌رقاڵی دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌ریه‌کن بۆ ئه‌و ڕه‌وشه‌ی عێراقی تێکه‌وتووه‌.

بۆ سه‌رکرده‌ باڵاکانی شیعه‌کان و سوننه‌کانیش ئه‌وه‌ی بوونی نه‌بێت په‌یوه‌ست بوونه‌ به‌ عێڕاقه‌وه‌. ئه‌مه‌ش ده‌مانخاته‌ به‌رده‌م ڕاستیه‌کی حاشا هه‌ڵنه‌گره‌وه‌ که‌ ئه‌و عێراقه‌ی له‌ سه‌ره‌تای ساڵانی بیسته‌کانی سه‌ده‌ی ڕابردوودا دامه‌زراوه‌ له‌سه‌ر بنچینه‌ی پیکه‌وه‌ ژیانێکی زۆره‌ ملێیی بووه‌ نه‌ک به‌ خواستی پێکهاته‌کانی، له‌سه‌ر بنه‌مای هاوسه‌نگکردنی هێز بووه‌ نه‌ک بۆ ئاسوده‌یی دانیشتوانه‌که‌ی.

ئێستا ئه‌گه‌ر دابه‌شکردنی عێراق بۆ سێ هه‌رێم وه‌ک پێشتر جۆ بایدن جێگری سه‌رۆکی ئه‌مریکا که‌ سیناتۆر بوو پێشنیازی کرد به‌ یه‌کێک له‌ ڕێگه‌ چاره‌کان دابنرێت بۆ ئه‌و بارودۆخه‌ی عێراقی تێکه‌وتووه‌ بۆچی کاری پێناکرێت؟

وه‌ڵامه‌که‌ی زۆر ئاسانه‌ چونکه‌ شیعه‌کان دژی وه‌ستاونه‌ته‌وه‌ ، ئه‌مه‌ش یانی ئێران ئه‌و جۆره‌ چاره‌سه‌رکردنه‌ی ناوێت ، وه‌ک چۆن پێشتر شانشینی عه‌ره‌بستانی سعودیه‌ دژی بوو.

پێشتر سه‌رکرده‌ سوننه‌کان بوونی هه‌رێمه‌کانیان له‌ عێراقدا به‌ دابه‌شکردنی عێراق داده‌نا ، به‌ڵام ئێستا پێکهێنانی هه‌رێمێکی سوننه‌ نشین به‌ پێویست ده‌زانن بۆ خۆیان ، ئه‌ڵبه‌ته‌ پاش ئه‌و په‌یمانانه‌ی له‌ شانشینی سعودیه‌وه‌ وه‌رگیراون بۆ کۆمه‌ک کردنیان له‌ هه‌ردوو ڕووی ئابوری و سیاسیشه‌وه‌.

تورکیای پاش هه‌ڵبژاردن

Posted June 27th, 2011 at 2:45 pm (UTC-5)
3 comments

هه‌ر پاش بڵاوکردنه‌وه‌ی ئه‌نجامه‌کانی هه‌ڵبژاردنی تورکیا ژماره‌یه‌ک پرسیار‌ هاتنه‌ ئاراوه‌، له‌وانه‌‌ ئایا په‌رله‌مانی نوێ به‌و ژماره‌ نوێیانه‌ی کورسیه‌کانی لایه‌نه‌ سه‌رکه‌وتوه‌کانه‌وه‌ ده‌توانێت چی بکات به‌تایبه‌تی له‌ سیاسه‌تی ناوخۆی تورکیادا. ئه‌م پرسیاره‌ هاوکاته‌ له‌گه‌ڵ بڕیاره‌کانی ده‌سته‌ی باڵای کارگێڕانی هه‌ڵبژاردن له‌ تورکیادا بۆ ڕێگه‌گرتن له‌وه‌ی (خه‌تیب دیجله) ببێته‌ ئه‌ندامی په‌رله‌مان، ‌ که‌ کاندیدێکی سه‌ربه‌خۆی کورد بووه‌ و ده‌نگی پێویستی به‌ده‌ست هێنابوو ، هه‌روه‌هاش ڕه‌تکردنه‌وه‌کانی دادگاش بۆ‌ ئازادکردنی ئه‌و کاندیدانه‌ی له‌ کاتی ده‌نگداندا له‌ زینداندا بوون و سه‌رکه‌وتنیشیان به‌ده‌ست هێنا.

گه‌وره‌ترین سه‌ختی له‌به‌رده‌م په‌رله‌مانی نوێ و حکومه‌ته‌که‌ی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان له‌ چوار ساڵی ئاینده‌دا هه‌نگاوه‌کانه‌ بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد له‌ وڵاته‌که‌دا، ئه‌مه‌ بێ له‌وه‌ی گرفتی تریش هه‌ن وه‌ک باری ئابوری وڵاته‌که‌ هه‌ربۆیه‌شه‌ هه‌ندێک له‌ پسپۆڕانی دارایی تورکیا داوای که‌مکردنه‌وه‌ی خه‌رجیه‌ گشتیه‌کان ده‌که‌ن وه‌ک هه‌نگاوێک بۆ ڕێگه‌گرتن له‌ زیادبوونی ڕێژه‌ی کورتهێنانی بودجه‌.

په‌رله‌مانی نوێی تورکیا ژماره‌یه‌ک ده‌نگ و ڕه‌نگی جودای کۆکردۆته‌وه‌ ، پارتی داد و گه‌شه‌پێدان (ئاکه‌په‌) به‌ کۆمه‌ڵێک ڕوانینی ئیسلامیه‌وه‌ ، پارتی گه‌لی کۆماری (جه‌هه‌په‌) به‌ بۆچونی که‌مالیستیه‌وه‌ ، پارتی بزوتنه‌وه‌ی گه‌لی نیشتیمانی(مه‌هه‌په‌) به‌ ڕوانینی ناسیۆنالیستیه‌وه‌ و  لیستی که‌د و ئازادی و دیموکراسی کورده‌کان به‌دیدێکی کوردانه‌وه‌ بۆ ده‌سته‌به‌رکردنی مافه‌کانی کورد له‌ تورکیادا.

دان نان به‌ مافه‌ سیاسی و فه‌رهه‌نگیه‌کانی کورد دا له‌ تورکیا له‌ یه‌ک کاتدا  جێی سه‌ره‌کی ترین بایه‌خ و نیگه‌رانیشه‌.

سێهه‌م جاری سه‌رکه‌وتنی ئاکه‌په‌ له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ، به‌ڵگه‌یه‌کی تره‌ بۆ خواستی گه‌لی تورکیا بۆ گۆڕانکاری ڕیشه‌یی له‌ ده‌ستوری وڵاته‌که‌دا ، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بشگاته‌ ئه‌و ڕاده‌یه‌ی ده‌ستورێکی نوێ بۆ کۆماری تورکیا بنوسرێته‌وه‌. ده‌ستوری نوێی تورکیا پێویسته‌ له‌سه‌ر بنچینه‌کانی دیموکراسی ئه‌وروپا بێت به‌شێوه‌یه‌ک هه‌موو مافه‌کانی گه‌لی کوردی تیا فه‌راهه‌م بکرێت.

له‌ ساڵی 2009 دا (ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان) سه‌ره‌ک وه‌زیری تورکیا، کرانه‌وه‌ی دیموکراسی له‌ وڵاته‌که‌یدا ڕاگه‌یاند، کرانه‌وه‌یه‌ک که‌ ده‌کرێت بگوترێت ڕه‌خساندنی زه‌مینه‌یه‌کی نوێ بوو له‌ تورکیایه‌کدا که‌ پێشتر به‌ تورکیای یه‌ک نه‌ته‌وه‌ ناودێر ده‌کرا و خاوه‌نی ده‌ستورێکی له‌شکریی بوو  ، بۆیه‌شه‌ له‌ ده‌می هه‌ڵمه‌ته‌کانی هه‌ڵبژاردندا له‌ ڕوانگه‌ی گۆڕانکاری له‌ ده‌ستوردا جه‌خت له‌ ده‌رکه‌وتنی تورکیایه‌کی نوێ ده‌کرایه‌وه‌.

له‌گه‌ڵ ئه‌و کرانه‌وه‌یه‌دا هێشتاش کاری زیاتر ماوه‌ بکرێت به‌تایبه‌تی له‌ڕووی ئابووریه‌وه‌ بۆ  ناوچه‌ کوردنشینه‌کان. ڕێژه‌ی بێکاری له‌باشوری ڕۆژهه‌ڵاتی تورکیادا که‌ زۆربه‌ی دانیشتوانه‌که‌ی کورد‌ن زۆر به‌رزتره‌ به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ ناوچه‌کانی تری تورکیادا.

ده‌شێت تورکیای نوێ خواستی هه‌رهیچ نه‌بێت نه‌ته‌وه‌ په‌رستانی تورک و کوردیش نه‌بێت ، به‌ڵام پێده‌چێت زۆرینه‌ له‌ تورکیا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا بن تورکیای نوێ ، وڵاتێک بێت پێوانه‌ دیموکراسیه‌کانی ئه‌ورپا به‌ڕێوه‌ی به‌رێت و له‌ژێر سایه‌ی ئازادیه‌کاندا پێکه‌وه‌ ژیانێکی ئاشتیانه‌ هه‌بێت.

ئا له‌م هه‌ل و مه‌رجه‌دا گۆڕانکاریه‌کان بۆ (ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان) به‌بێ سه‌رئێشه‌ نابێت و ئه‌م چوار ساڵه‌ی ئاینده‌ تاقیکردنه‌وه‌یه‌کی ڕاسته‌قینه‌ ده‌بێت بۆ په‌یمانه‌کانی ئاکه‌په‌ و نیشانی ده‌دات چه‌ندێک وابه‌سته‌یه‌ به‌و په‌یمانانه‌ی پێشتر داونی بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد له‌ وڵاته‌که‌دا.

کورده‌کان خواستی خۆیان ڕاشکاوانه‌ ده‌ربڕیوه‌ بۆ کردنه‌وه‌ی ڕێگه‌ی ئاشتی. کورده‌کان له‌ دانوستاندنه‌کانی گۆڕانکاری له‌ ده‌ستوردا و له‌ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد له‌ تورکیادا  سه‌نگییه‌کی قورسیان ده‌بێت.

حکومه‌تی تورکیا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پشتڕاستی نه‌کردۆته‌وه‌ به‌ڵام نکوڵیشی لێنه‌کردووه‌، گفت و گۆی له‌گه‌ڵ (عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان) ڕێبه‌ری زیندانی کراوی په‌که‌که‌دا ده‌ستپێکردووه‌ بۆ کۆتایی هێنان به‌ زیاتر له‌ 25 ساڵی شه‌ڕی خوێناوی نێوان پارتی کرێکارانی کوردستان و له‌شکری تورکیا.

بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد هه‌نگاوێکی گرنگه‌( په‌که‌که‌) وه‌ک چۆن به‌ به‌شێک له‌ کێشه‌که‌ دانراوه‌، ئاوه‌هاش ببێته‌ به‌شێک له‌ پرۆسه‌ی چاره‌سه‌رکردن و گفت وگۆی ڕاسته‌وخۆی له‌گه‌ڵدا ده‌ستپێبکرێت.

ئانکه‌ره‌ بۆ به‌ره‌وپێشچونی پرسی کورد له‌ وڵاته‌که‌دا چه‌کداماڵین له‌ په‌که‌که‌ وه‌ک مه‌رجێک باسده‌کات، هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وه‌ داوایه‌کی قورسه‌ و شیانیشی به‌دوور ده‌زانرێت ، به‌ڵام هێنانه‌ ئارای ژینگه‌یه‌ک و ڕه‌خساندنی متمانه‌ هه‌نگاوێکه‌ زۆر ئه‌گه‌ری تریش به‌دوای خۆیدا دێنێت.

به‌دووری نازانم ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان بکه‌وێته‌ ڕه‌وشیکه‌وه‌ وه‌ک ده‌ڵێن ئیره‌یی پێ نه‌برێت ، کاتێک ده‌که‌وێته‌ نێوان به‌رداشه‌کانی نه‌ته‌وه‌په‌رستانه‌وه‌ و ته‌نها شتێکیش له‌و سه‌رئێشانه‌ ڕزگاری بکات هه‌نگاونانی بوێرانه‌یه‌ بۆ خێراترکردنی جێبه‌جێکردنی ئه‌و میکانیزمانه‌ی داده‌نرێن به‌مه‌به‌ستی چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد و تۆکمه‌کردنی دامه‌زراوه‌ دیموکراسیه‌کانی تورکیا.

کورده‌کانیش به‌رپرسێتیان له‌ ئه‌ستۆیه‌ ، که‌ بتوانن یه‌ک ده‌نگانه‌ به‌شداری پرۆسه‌ی ده‌سته‌به‌رکردنی مافه‌کانیان بن له‌ڕێی بیرۆکه‌ی نوێ و هه‌ڵسوکه‌وتی ناو په‌رله‌مانیشه‌وه‌ ، به‌شێوه‌یه‌ک که‌ ڕاگه‌یاندنه‌کانیان کارادنه‌وه‌ی نێگه‌تیڤانه‌ به‌دوای خۆیدا نه‌هێنێت و بتوانن ڕای گشتی کۆمه‌ڵگای تورکیا به‌لای خۆیاندا ڕاکێشن نه‌ک دووری بخه‌نه‌وه‌ و هۆڵی په‌رله‌مانیش ببێته‌ شوێنی یه‌کلاییکردنه‌وه‌ی ناکۆکیه‌کان.

ئاینده‌ی تورکیا که‌وتۆته‌ سه‌ر هه‌نگاوه‌کان بۆ دیموکراتیزه‌ کردنی وڵاته‌که‌ و به‌جێگه‌یاندنی ئه‌و په‌یمانانه‌ی دراون ، ده‌نا تورکیا نه‌ک هه‌ر به‌ره‌وپێشچونی تیا نابینرێت به‌ڵکو ده‌شێت ئه‌و ڕێسایه‌شی به‌سه‌ردا بسه‌پێت که‌ ده‌ڵێت هه‌نگاوێک بۆ پێشه‌وه‌ و دووان بۆ دواوه‌ و ئه‌و جۆره‌ ڕوانینه‌ش ده‌سه‌لمێنێت  تورکیای ژێر فه‌رمانڕه‌وایه‌تی ئاکه‌په‌ که‌ ڕه‌گوڕیشه‌یه‌کی ئیسلامیانه‌ی هه‌یه‌ پشت ده‌کاته‌ به‌ها دیموکراسیه‌کانی خۆرئاوا.

 

دانوستاندن یان گه‌مه‌ی سیاسی

Posted June 9th, 2011 at 1:54 pm (UTC-5)
2 comments

ئه‌وه‌ی هه‌مومان کۆکین له‌سه‌ری چاره‌سه‌رکرنی ته‌واوی ناکۆکیه‌کانی هه‌رێمی کوردستانی عێراقه‌ له‌سه‌ر مێزی دیالۆگ و ووتوێژکردنێکی بابه‌تیانه‌یه‌، نه‌ک ئه‌و جۆره‌ گفت و گۆیانه‌ی ته‌نها بۆ به‌سه‌ربردنی کات و یه‌کتر ناسینی به‌شداربوه‌کانی بێت و قسه‌کردنی لابه‌لا له‌و کۆبونه‌وانه‌دا کرۆکی مه‌سه‌له‌ سه‌ره‌کیه‌کان به‌ ئاقارێکی تردا به‌رێت.

ڕۆژی شه‌ممه‌ بوو، یه‌که‌م کۆبونه‌وه‌ی نێوان سێ لایه‌نه‌که‌ی ئۆپزسیۆن و هه‌ردوو لایه‌نی فه‌رمانڕه‌وا له‌ هه‌رێمه‌که‌دا کرا و چه‌ندڕۆژێکیش دواتر واته‌ ڕۆژی چوارشه‌ممه‌ کۆبونه‌وه‌ی دووه‌م کرا، به‌ڵام به‌بێ ئه‌وه‌ی به‌ره‌وپێشچونێکی به‌رچاو هه‌بێت. بڕیاریش دراوه‌ کۆبونه‌وه‌‌ی سێهه‌میش به‌م زووانه‌ بکرێت.

هه‌رچۆنێک بێت ، له‌ کۆبونه‌وه‌ی یه‌که‌مدا گوترا پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق و یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستانیش ڕوانین و دیدوبۆچونه‌کانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان و یه‌کگرتووی ئیسلامی و کۆمه‌ڵی ئیسلامیان وه‌رگرتووه‌ و لای خۆیانه‌وه‌ هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆ ده‌که‌ن و له‌ کۆبونه‌وه‌که‌ی ڕۆژی چوارشه‌ممه‌دا وه‌ڵام ده‌ده‌نه‌وه‌ ، هه‌ربۆیه‌شه‌ گه‌ر کۆبونه‌وه‌که‌ی ڕۆژی شه‌ممه‌ به‌ گرنگیه‌وه‌ لێی ده‌ڕوانرا، ئه‌وا ئه‌وی چوارشه‌ممه‌ به‌ گرنگتره‌وه‌ سه‌یر ده‌کرا.

ئه‌و پڕۆژه‌ چاکسازیه‌ی ئۆپزسیۆن هه‌یبوو هه‌ر هه‌مان ئه‌و پڕۆژه‌ 22 خاڵیه‌ بوو که‌ پێشتر خستبویه‌ به‌رده‌م ڕای گشتی ، له‌ میدیاکاندا (سه‌ربه‌خۆ و حیزبیشدا) گفت و گۆو قسه‌وباسێکی زۆری لێکرا، یانی خاڵه‌کانی ته‌واو ئاشکرا بوون ، زانراو بون ، پێشتریش ده‌سه‌ڵات ئاگاداری یه‌ک به‌ یه‌کیان بووه‌ و له‌ کۆبونه‌وه‌کانیشدا له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کانی ئۆپزسیۆندا باسکرابوون ، هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆ کرابوو، خوێندنه‌وه‌ی ئاینده‌یی له‌سه‌ر هه‌بوو، به‌ڵام لایه‌نی ده‌سه‌ڵات داوای کاتی زیاتر ده‌کات بۆ پێداچونه‌وه‌ و دوا ڕا دان له‌سه‌ری.

لایه‌نه‌کانی ئۆپزسیۆنیش، به‌پێچه‌وانه‌ی راگه‌یاندنه‌ ڕاشکاوه‌کانیانه‌وه‌ له‌ 17 ی 2ه‌وه‌ تا ڕۆژی شه‌ممه‌و یه‌که‌م کۆبونه‌وه‌، هیچ ڕاگه‌یاندنێکی وایان نه‌داوه‌ که‌ بگوترێت زانیاریه‌کی نوێی تیادا ئاشکراکراوه‌، ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ نه‌بێت ده‌گوترا ” کۆبونه‌وه‌یه‌کی باش بوو ، سه‌ره‌تایه‌کی باش بوو، که‌ش و هه‌وای کۆبونه‌وه‌که‌ ئارام بوو، به‌ دیالۆگ کێشه‌کان چاره‌سه‌ر ده‌که‌ین، پڕۆژه‌ی خۆمان خستۆته‌ ڕوو، خاڵی هاوبه‌ش زۆرتره‌ له‌ خاڵه‌ ناکۆکه‌کان و ………هتد”

کۆبونه‌وه‌کان له‌سه‌ر چی ده‌کرێن، گفت و گۆ له‌سه‌ر  کام داوایانه ده‌کرێت‌،  داوای سیاسی سێ لایه‌نی ئۆپزسیۆن یان داوای ساده‌ی خه‌ڵک که‌ له‌ ڕۆژی 17 ی 2 دا به‌ خۆپیشاندانی ناڕه‌زایی ده‌ربڕینیان له‌ پارێزگای سلێمانیدا ،به‌رگێکی تریان به‌ ململانێی سیڤیلی له‌ هه‌رێمه‌که‌دا به‌خشی.

هه‌ر پێنج لایه‌نه‌که‌ی به‌شدار له‌م کۆبونه‌وه‌یه‌دا، به‌ ناوی خه‌ڵک و داواکانی خه‌ڵکه‌وه‌ قسه‌ ده‌که‌ن و خۆیان به‌ نوێنه‌ری ڕه‌های کۆمه‌ڵان و ته‌وای پێکهاته‌ی گه‌لی هه‌رێمه‌که‌‌ ده‌زانن و شوێنێکیان بۆ ڕایه‌کی جیاواز نه‌هێشتۆته‌وه‌ له‌ چۆنیه‌تی چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کاندا.

ئه‌وه‌ی له‌ هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا ڕووده‌دات ، کێشه‌ی هه‌موو هه‌رێمه‌که‌یه‌ نه‌ک ته‌نها ناکۆکی نێوان پێنج لایه‌ن ، قه‌یرانێکه‌ به‌رۆکی هه‌رێمێکی گرتووه‌ نه‌ک ته‌نها پێنج لایه‌ن که‌ خۆیان به‌ پێشه‌نگ داده‌نێن، ئاسته‌نگ و ئاریشه‌یه‌که‌ پێویستی به‌ به‌شداری هه‌مه‌ لایه‌ن هه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌ر کردن ، نه‌ک به‌ بڕیار یان به‌ ڕێکه‌وتنی ته‌نها پێنج لایه‌ن.

داواکانی لایه‌نه‌کانی ئۆپزسیۆن و به‌ هه‌مان شێوه‌ش به‌رنامه‌ی کاری لایه‌نه‌کانی ده‌سه‌ڵات له‌ هه‌رێمه‌که‌دا ، نکوڵی لێناکرێت که‌ ده‌شێت به‌شێکی له‌گه‌ڵ داواکانی خه‌ڵکدا یه‌ک بگرنه‌وه‌ ، به‌ڵام هه‌ڵه‌یه‌کی گه‌وره‌ی ستراتیژی و ئه‌کادیمیه‌ بگوترێت ئه‌وانه‌ زۆربه‌ی داواکانی خه‌ڵکن.

بۆیه‌ به‌ پێویست ده‌زانرێت ئه‌و کۆبونه‌وانه‌ فراوانتر بکرێن، هه‌ر هیچ نه‌بێت له‌ پاش سێهه‌م کۆبونه‌وه‌وه‌ ، سوود له‌ ووزه‌ و توانایی لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی تریش وه‌ربگیرێت و هه‌روه‌هاش له‌ که‌سانی ئه‌کادیمی و ته‌کنۆکرات که‌ به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ده‌شێت پڕۆژه‌ی وا تۆکمه‌و له‌بار و گونجاویان هه‌بێت ، زۆر زۆر چاتر بن له‌و پڕۆژانه‌ی ئه‌و پێنج لایه‌نه‌ خستویاننه‌ته‌ ڕوو بۆ چاره‌سه‌رکردن.

سنوردارکردنی گفت وگۆکان له‌ نێوان پێنج لایه‌ندا یانی سنوردارکردنی وتووێژه‌کانه‌ له‌سه‌ر داوای سیاسی و خواستی سیاسی پێنج لایه‌ن، نه‌ک خواستی ڕای گشتی له‌ هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا که‌ به‌بێ هیچ گومانێک به‌ شوێن شێوازێکی نوێی فه‌رمانڕه‌وایه‌تی کردنه‌وه‌یه‌ ، دوور له‌ هه‌موو ده‌ست تێوه‌ردانی حیزبیانه‌ له‌ دامه‌زراوه‌ حکومیه‌کاندا ، و ڕاپێچ کردنی گه‌نده‌ڵکاران بۆ به‌رده‌م دادگا. به‌جێهێنانی ئه‌م دوو داویه‌ی خه‌ڵک بڕیارێکی ڕاشکاوانه‌ی لایه‌نی ده‌سه‌ڵاتی ده‌وێت ( جا هه‌ر لایه‌نێک بێت له‌ ده‌سه‌ڵاتدا ) ، نه‌ک هه‌ڵکردن و ڕاگه‌یاندنی کۆمه‌ڵێک دروشمی باق و بریقه‌دار له‌لایه‌ن ئه‌م یان ئه‌و لایه‌ن.

دانوستاندن یانی وه‌رگرتن و دان ، بۆیه‌ هه‌ر سازشکردنێک له‌سه‌ر ئاینده‌ی چاکسازی له‌م هه‌رێمه‌دا که‌ به‌ شێوه‌ فه‌رمیه‌که‌ ته‌نها له‌ سێ پارێزگا پێکهاتووه‌ (دهۆک– هه‌ولێر– سلێمانی ) و دوورکه‌وتنه‌وه‌ له‌ داواکانی خه‌ڵک جا له‌لایه‌ن هه‌رلایه‌نێکه‌وه‌ بێت  یانی سازشکردن له‌سه‌ر پره‌نسیپه‌کانی به‌رده‌وامیدان به‌ گۆڕانکاری بنچینه‌یی له‌ هه‌رێمه‌که‌دا و جۆرێکیش ده‌بێت له‌ خۆکوشتنی سیاسی و له‌به‌ردانه‌واندێک که‌ هیچ بیانویه‌ک هه‌ڵناگرێت

.

ئه‌گه‌ر وه‌ک گریمانه‌یه‌ک دایبنێین، ئه‌م کۆبونه‌وانه‌ ئه‌نجامێکی پۆزه‌تیفانه‌ی هه‌بوو وه‌ ڕێکه‌وتنێکی سیاسیانه‌ هاته‌ ئاراوه‌ و جارێکی تریش پرده‌ ڕووخاوه‌که‌ی متمانه‌ی نێوان ئه‌م پێنج لایه‌نه‌ چاککرایه‌وه‌، چی وامان لێده‌کات بگه‌ینه‌ ئه‌و بڕوایه‌ی لایه‌نێکی تری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م پێنج لایه‌نه‌ لایه‌نگرانی خۆی نه‌خاته‌ شه‌ر شه‌قامه‌کان وه‌ک ناڕه‌زایی ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر به‌ هه‌ر دیارده‌یه‌ک بێت و که‌شێکی تری نائارامی و نا جێگیری له‌ هه‌رێمه‌که‌دا دروست نه‌بێته‌وه‌؟

به‌ پێداچونه‌وه‌ به‌ ڕه‌وشی په‌یوه‌ندیه‌کانی نێوان لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانی هه‌رێمه‌که‌دا ده‌گه‌ینه‌ ئه‌و به‌ره‌نجامه‌ی هێنده‌ی ئه‌وه‌ی ناته‌بایی زۆره‌ ، به‌ چاره‌کی ئه‌وه‌ کۆک بوون نابینرێت، ئه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌مه‌ش پارتی و یه‌کێتیش ده‌گرێته‌وه‌ که‌ ڕێکه‌وتنێکی وه‌ک ده‌گوترێت ستراتیژییان له‌ نێواندایه‌. هه‌ر بۆیه‌شه‌ ئه‌وه‌نده‌ی ناجێگیری سیاسی له‌م هه‌رێمه‌دا ئاماده‌یی هه‌یه‌ ، ئه‌وه‌نده‌ زه‌مینه‌یه‌ک بۆ سه‌قامگیری سیاسی به‌دی ناکرێت.

ئه‌رکی سه‌ره‌کی هه‌موو لایه‌نه‌ سیاسیه‌کان گه‌ڕانه‌ به‌ دووی دۆزینه‌وه‌ی هۆکاره‌کانی  چاره‌سه‌ریه‌کی فه‌نده‌مێنتاڵانه‌ له‌ ڕووی سیاسی و ئابوری و کۆمه‌ڵایه‌تیه‌وه‌ و خوێندنه‌ویه‌کی بابه‌تیانه‌ی ڕه‌وشی هه‌رێمه‌که‌ ، دوور له‌ هه‌موو بیرکرنه‌وه‌یه‌کی ته‌سک و ڕه‌ق و ته‌قی به‌رژه‌وه‌ند خوازی حیزبیانه‌ و یان پاراستنی سوودمه‌نیه‌کانی تاکه‌ که‌س.

به‌ داخه‌وه‌ له‌م ماویه‌ی ڕابردوودا نه‌ لایه‌نه‌کانی ده‌سه‌ڵات و نه‌ لایه‌نه‌کانی ئۆپزسیۆنیش توانیان سه‌رو سه‌ودایه‌کی بابه‌تیانه‌ی زانستیانه‌ له‌گه‌ڵ ته‌واوی ڕووداوه‌کانی هه‌رێمه‌که‌دا بکه‌ن ، بتوانن خوێندنه‌وه‌یه‌کی وای بۆ بکه‌ن که‌ هه‌ر هه‌موو لایه‌ک بخاته‌ به‌رده‌م به‌رپسیارێتیه‌کی مێژووییه‌وه‌ بۆ چاره‌سه‌رکردن نه‌ک به‌کارهێنانی ئه‌و ڕووداوانه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی تاک لایه‌نه‌.

گرنگ ڕێکه‌وتن نییه‌ له‌و کۆبونه‌وانه‌دا ، گرنگ دروستبونی گوتاری هاوبه‌ش نییه‌ ، گرنگ هاوڕایی نییه‌ له‌سه‌ر هه‌بونی کێشه‌ و ئاڵۆزی و ئاسته‌نگه‌کان، به‌ڵکو گرنگ ئه‌وه‌یه‌ تا چه‌ندێک به‌ ته‌نگ داواکانی خه‌ڵکه‌وه‌ن ، تا چه‌ندێک ده‌خوازن خه‌ڵک ببێته‌ به‌شێک له‌ پرۆسه‌کانی بڕیاردان ، تا چه‌ندێک ده‌بنه‌ خاوه‌ن ئه‌و به‌رنامه‌ هاوبه‌شه‌ی له‌ خزمه‌ت خۆشگوزه‌رانی خه‌ڵکدا ده‌بێت ، تا چه‌ندێک ئاماده‌ن سازش بۆ یه‌کتری بکه‌ن له‌سه‌ر بنجینه‌ی ئه‌و داواو خواستانه‌ی خه‌ڵک هه‌یه‌تی ؟ تا چه‌ندێک ئاماده‌ن ڕاشکاوانه‌ و بێ هیچ دوو دڵیه‌ک ڕاستیه‌کان به‌ خه‌ڵک بڵێن و هیچ شتێک به‌ نهێنی نه‌مێنێته‌وه‌؟ ته‌نانه‌ت ئه‌و کۆبونه‌وه‌ نهێنیانه‌ش که‌ دوولایه‌نه‌ و دوور له‌ چاوی میدیا و لایه‌نگرانی خۆشتان کردوتانه‌.

خه‌ڵک هه‌مووی چاوه‌ڕوانی‌ سازشێکی نیشتیمانیانه‌یه‌ ، چاره‌سه‌ریه‌کی کوردانه‌یه‌، نه‌ک یاریه‌کی سیاسیانه‌ی قێزه‌ون بۆ به‌ده‌ست هێنانی ده‌سه‌ڵات و داهاتی زیاتر.

 

 

هه‌ڵبژاردنه‌کانی تورکیا

Posted May 20th, 2011 at 2:15 pm (UTC-5)
5 comments

ئه‌گه‌ر له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی پێشوی تورکیادا مه‌سه‌له‌کانی ئایین ، سیکیولاریزم و ئابوری ، تا ڕاده‌یه‌ک سیاسه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ییه‌کان فاکته‌ر ده‌بوون ، به‌ڵام له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ی ئه‌مساڵدا سه‌نگیه‌کان زۆرتر که‌وتونه‌ته‌ سه‌ر مه‌سه‌له‌ی کورد له‌ تورکیادا.

هه‌ردوو لایه‌نی سه‌ره‌کی له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ، پارتی داد و گه‌شه‌ پێدان واته‌ ئاکه‌په‌ که‌ فه‌رمانڕه‌وای تورکیایه‌ و پارتی ئاشتی و دیموکراسی کورده‌کان به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاو به‌شدارن له‌ هه‌ڵمه‌ته‌کانی هه‌ڵبژاردندا و هه‌ر یه‌که‌یان ده‌خوازێت له‌ باشوری ڕۆژهه‌ڵاتی تورکیادا ببێته‌ خاوه‌ن زۆرترین نوێنه‌ر له‌ په‌رله‌ماندا.

هه‌رچی دوو پارتیه‌ سه‌ره‌کیه‌که‌ی ئۆپزسیۆننن (جه‌هه‌په‌ وه‌ مه‌هه‌په‌) ، له‌مساڵدا ده‌رفه‌تیان زۆر که‌متره‌ به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ ساڵانی ڕابردوودا تا بتوانن ژماره‌یه‌کی گونجاوی نوێنه‌رایه‌تیان له‌ په‌رله‌ماندا هه‌بێت. له‌وانه‌یه‌ ئه‌مه‌ وه‌ک هه‌واڵێک بۆ زۆر که‌س جێی خۆشحاڵی بێت ، وه‌لێ له‌ نێوه‌نده‌کانی کۆمه‌ڵگای سیڤیلی تورکیادا به‌ چاوێکی تره‌وه‌ سه‌یری ده‌که‌ن و ده‌گوترێت زیان ده‌بێت بۆ بواری دیموکراسی تورکیا که‌ په‌رله‌مانێکی هه‌بێت به‌بێ ئۆپزسیۆن.

بڵاوبونه‌وه‌ی ژماره‌یه‌ک گرته‌ی ڤیدیۆیی سێکسی  که‌ بوونه‌ته‌ ‌ شه‌رمه‌زاری  بۆ پارتی ناسیۆنالیستی تورکیا (مه‌هه‌په‌) کاریگه‌ریه‌کی نێگه‌تیڤی هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌م لایه‌نه‌ سیاسیه‌ و ئێستا له‌ تورکیادا باسیش له‌وه‌ ده‌کرێت که‌ ده‌شێت له‌ هه‌ڵبژاردنه‌که‌ی 12 ی 6 دا نه‌شتوانێت ئه‌و ڕێژه‌ی له‌ سه‌دا ده‌یه‌ش به‌ده‌ست بێنێت که‌ پێویسته‌ بۆ سه‌رکه‌وتن له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی تورکیادا. ئه‌مه‌ش یانی ئاکه‌په‌ ده‌که‌وێته‌ باریکی باشتره‌وه‌ بۆ تێپه‌ڕاندنی گۆڕانکاریه‌کانی بڕیاره‌ له‌  ده‌ستوری وڵاته‌که‌دا بکرێت ، به‌ تایبه‌تیش ڕاوه‌رگرتنه‌ گشتیه‌کان وا نیشان ده‌ده‌ن ئاکه‌په‌ ده‌شێت له‌سه‌دا 46 بۆ له‌سه‌دا 48 ی ده‌نگه‌کان به‌ده‌ست بێنێت.

شیکه‌ره‌وه‌ سیاسیه‌کان له‌و باوه‌ڕه‌دان ئه‌و گۆڕانکاریانه‌ی له‌ ده‌ستوردا ده‌کرێن قۆناغێکی نوێ له‌ وڵاته‌که‌دا دێنێته‌ ئاراوه‌ و پێشی ده‌ڵێن تورکیای نوێ.

جه‌نگیز چاندار ، نوسه‌ر و ڕۆژنامه‌وانی تورک ده‌ڵێت ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ قۆناغێکی نوێ ده‌بێت له‌ تورکیادا که‌ یارمه‌تیده‌ر ده‌بێت بۆ هێنانه‌ ئارای ده‌ستورێکی نوێ له‌ وڵاته‌که‌دا که‌ زۆرێک له‌ سه‌ربه‌خۆیی له‌ خۆ ده‌گرێت و له‌وانه‌ زۆریان په‌یوه‌ندییان به‌ مه‌سه‌له‌ی کورده‌وه‌ هه‌یه‌ له‌ وڵاته‌که‌دا.

بۆ گوێگرتن له‌ بۆچونه‌کانی به‌ڕێز چاندار کلیکی ئه‌م لینکه‌ی لای خواره‌وه‌ بکه‌.

http://www.voanews.com/kurdish/news/cengiz_candar_may11-121618734.html

 

ئاکه‌په‌ سه‌رکه‌وتنی سێهه‌می ده‌وێت له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ، بۆیه‌شه‌ ئه‌مجاره‌یان له‌م هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌دا  باس له‌ ده‌ستکه‌وته‌کان ده‌کرێت و جه‌خت کردنه‌وه‌یه‌کی زۆریش له‌ نۆژه‌ن کردنه‌وه‌ی ده‌ستوری وڵاته‌که‌ و هه‌روه‌هاش چاکسازیه‌کی بنه‌ڕه‌تی له‌ ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ری و به‌تایبه‌تیش له‌ بواری له‌شکریی تورکیادا. ئاکه‌په‌ به‌ شێوه‌یه‌کی چڕ و پڕ باس له‌ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کوردیش ده‌کات له‌ تورکیادا به‌ڵام جیاواز له‌ ڕاگه‌یاندنه‌کانی پێشتر.

له‌م هه‌ڵمه‌تانه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌دا ئاکه‌په‌ و پارتی ئاشتی و دیموکراسی  کورده‌کان هه‌ر یه‌که‌و به‌ جۆرێک پێناسه‌ی ئه‌م کێشه‌یه‌ ده‌که‌ن و هه‌ر یه‌که‌یان سیاسه‌تێکی هه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌رکردن. هه‌ندێک له‌ سیاسیه‌کانی کوردی تورکیا ئاگاهی بایکۆتکردنی هه‌ڵبژاردنیان داوه‌ ، ‌گه‌ر بێتوو شاڵاوه‌کان و جم و جۆڵی له‌شکریی له ناوچه‌کانیاندا به‌رده‌وام بێت. به‌شداری نه‌کردنی کورده‌کان له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا یانی تێکچونی پارسه‌نگی ڕه‌وایی دان به‌ هه‌ڵبژاردنه‌کان و ئه‌مه‌ش بێ له‌وه‌ی هاوسه‌نگی هێزیش له‌ په‌رله‌مانی تورکیادا گۆڕان به‌ خۆوه‌ ده‌بینێت.

زۆرێک له‌ چاودێران کۆکن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی گۆڕانکاریه‌کان له‌ ده‌ستوری تورکیادا له‌ به‌رژه‌وه‌ندی کورده‌کانه‌ و دان نانێکی فه‌رمیانه‌یه‌ به‌ بونیاندا و به‌ تایبه‌تیش به‌ فه‌رمی ناساندنی زمانی کوردی که‌ وه‌ک ده‌ڵێن به‌و هه‌نگاوه‌ ته‌واوی گرێکوێره‌کانی چاره‌سه‌رکردنی  کێشه‌ی کورد ده‌کرێته‌وه‌ له‌ تورکیادا.

له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هێشتاش ئانکه‌ره‌ ، پارتی کرێکارانی کوردستان (په‌که‌که‌) به‌ ڕێکخراوێکی تێرۆریست ناودێر ده‌کات ، به‌ڵام پێده‌چێت له‌ هه‌مان کاتیشدا به‌ به‌شێک له‌ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کوردی دابنێت له‌ تورکیادا ، هه‌ربۆیه‌شه‌ ده‌ستبه‌رداری هه‌ڵوێسته‌ تونده‌کانی پێشوی بووه‌ و ڕاسته‌وخۆ بێت یان ناڕاسته‌وخۆ دیالۆگی له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌دا هه‌بووه‌ وه‌ک میدیای تورکیاش باسی کردووه‌.

ئاکه‌په‌ ده‌ڵێت له‌ پاش هه‌ڵبژاردنه‌کان هه‌نگاوه‌کان بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد له‌ تورکیادا خێراتر ده‌بن. ئه‌م جۆره‌ ڕاگه‌یاندنه‌ش نیگه‌رانیه‌کی لای کورده‌کانی تورکیا دروستکردوه‌ که‌ لایه‌نه‌ سیاسیه‌کان ده‌یانه‌وێت کێشه‌ی کورد له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کاندا بۆ کۆکردنه‌وه‌ی ده‌نگی زیاتر به‌کار بێنن، نه‌ک بۆ چاره‌سه‌رکردن.

ئا لێره‌وه‌ پێویست به‌ به‌شداریه‌کی زیاتری ده‌نگده‌رانی کورد هه‌یه‌ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کاندا و ناردنی نوێنه‌رانی خۆیان بۆ په‌رله‌مان ، به‌ شێوه‌یه‌ک که‌ پێویسته‌ ژماره‌ی نوێنه‌رانی کورد به‌ کاندیده‌کانی پارتی ئاشتی و دیموکراسی و کاندیده‌ سه‌ربه‌خۆکانیشه‌وه‌ به‌ شێوه‌یه‌کی به‌رچاو زیاد بکات به‌ به‌روارد له‌گه‌ڵ ساڵانی ڕابردوو.

تورکیای نوێ ، یانی چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد ، وه‌ک (ته‌ها ئوزهان) سه‌رۆکی نێوه‌ندی لێکۆڵینه‌وه‌ی سیاسی و ئابوری و کۆمه‌ڵایه‌تی، بنکه‌ له‌ ئانکه‌ره‌ ده‌ڵیت “ئه‌گه‌ر به‌ گشتی تورکیایه‌کی نوێ بێته‌ ئاراوه‌ ئه‌وا نابێت کێشه‌یه‌کی تیادا بمێنێته‌وه‌ به‌ ناوی کێشه‌ی کورده‌وه‌، به‌ڵام ئه‌گه‌ر له‌ چوار ساڵی داهاتوودا کێشه‌ی کورد له‌ تورکیادا به‌بێ چاره‌سه‌رکردن مایه‌وه‌ ئه‌وا یانی تورکیای نوێمان نابێت”.

بۆ گوێگرتن له‌ بۆچونه‌کانی به‌ڕێز ئوزهان کلیکی ئه‌م لینکه‌ی لای خواره‌وه‌ بکه‌.

http://www.voanews.com/kurdish/news/taha_ozhan_may16-121948714.html

 

 

 

کشانه‌وه‌ی هێزه‌ سه‌ربازیه‌کانی ئه‌مریکا له‌ عێراق

Posted May 10th, 2011 at 9:54 pm (UTC-5)
1 comment

به‌پێی ڕێکه‌وتنی ستراتیژی نێوان وڵاته‌ یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مریکا و عێراق پێویسته‌ ئه‌و هێزه‌ سه‌ربازیانه‌ی ئه‌مریکا که‌ له‌ عێراق ماونه‌ته‌وه‌ تا کۆتایی ئه‌مساڵی 2011 یه‌ به‌ ته‌واوه‌تی بکشێنه‌وه‌.

کشانه‌وه‌ی هێزی سه‌ربازی ئه‌مریکا له‌ عێراقی به‌شه‌ڕ وێرانبوودا مه‌سه‌له‌یه‌کی هێنده‌ سانا نییه‌ بڕیاری لێبدرێت به‌بێ ئه‌وه‌ی بزانرێت له‌سه‌ر زه‌مین چی ده‌گوزه‌رێت و ڕووداوه‌کانی پشت په‌رده‌ چین.

ئه‌وه‌ی تائێستا قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌کرێت توانایی له‌شکر و هێزه‌ ئاسایشیه‌کانی عێراقه‌  که‌ تا چه‌ندێک ده‌توانن پارێزگاری له‌ ئاسایش و سه‌قامگیری ئارامی ناو عێراق بکه‌ن و هه‌روه‌هاش چه‌ندێک ده‌توانێت پاراستنی
سنوره‌کانی عێراقیش له‌ ئه‌ستۆ بگرێت.  زۆرێک له‌ شاره‌زایانی له‌شکری له‌و بڕوایه‌دان هێشتاش چه‌ندان ساڵ له‌به‌رده‌م له‌شکری عێراقدایه‌ تا بتوانێت پشت به‌ خۆی ببه‌ستێت و ببێته‌ ئه‌و هێزه‌ کارایه‌ی ئه‌رکی پاراستنی ئاسایشی وڵاته‌که‌ له‌ ئه‌ستۆ بگرێت، هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێک له‌ گه‌وره‌ کاربه‌ده‌ستانی عێراقی له‌وانه‌ نوری ئه‌لمالیکی سه‌ره‌ک وه‌زیری عێراق له‌ لێدوانه‌کانیاندا جه‌خت له‌وه‌ ده‌که‌نه‌وه‌ هێزه‌ ئاسایشیه‌کانی وڵاته‌که‌ له‌ توانایاندایه‌ به‌رپرسێتیه‌کان له‌ ئه‌ستۆ بگرن.

ده‌ستێوه‌ردانی وڵاتانی دراوسێ له‌ کاروباری ناوخۆی عێراقدا، لایه‌کی تری کێشه‌که‌یه‌.  ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت له‌ پاش هه‌شت ساڵی ئازادکردنی وڵاته‌که‌ ، هه‌ریه‌ک له‌و شه‌ش وڵاته‌ دراوسێیه‌ی عێراق به‌ شێوه‌یه‌ک له‌ شێوه‌کان و به‌ ئه‌ندازه‌ی جیاجیا خه‌ریکی جێبه‌جێکردنی ئه‌جه‌ندای خۆیانن.

کۆماری ئیسلامی ئێران، دوژمنه‌ سه‌رسه‌خته‌که‌ی وڵاته‌ یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکا له‌سه‌ر بنچینه‌ی شه‌ڕکردنی ئه‌مریکا له‌ده‌ره‌وه‌ی خاکی خۆی،  له‌ هه‌موو وڵاتانی ناوچه‌که‌ زیاتر ده‌ستێوه‌ردانی هه‌یه‌ له‌ عێراقدا ، گرفتێکی زۆری ئاسایشی بۆ عێراقی نوێ دروستکردووه‌ له‌ ڕێی ئه‌و لایه‌نانه‌ی بیروباوه‌ڕی شیعه‌گه‌رایی پێکیانه‌وه‌ ده‌به‌ستێته‌وه ، ئه‌مانه‌ بێ له‌و ڕۆڵه‌ی هێزی قودس که‌ سه‌ر به‌ پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامیه‌ له‌ ناو عێراقدا ده‌یگێڕێت‌.

زۆرێک له‌ گه‌وره‌ کاربه‌ده‌ستانی شیعه‌ له‌ وڵاته‌که‌دا ئێران به‌ هاوکار و یارمه‌تیده‌ری بونیاتنانی عێراق داده‌نێن.

پێده‌چێت درێژکردنه‌وه‌ی ماوه‌ی مانه‌وه‌ی هێزه‌ سه‌ربازیه‌کانی ئه‌مریکا یان کشانه‌وه‌شی هه‌ر گرفت بێت بۆ عێراق.

ئه‌گه‌ر بمێنێته‌وه‌ ، موقته‌دا ئه‌لسه‌در هه‌ڕه‌شه‌ی به‌گژدا چونه‌وه‌ ده‌کات، هه‌ندێک لایه‌نی تری شیعه‌کان ئه‌و مانه‌وه‌یه‌ به‌ درێژه‌دانی سیاسه‌تی داگیرکردن داده‌نێن و هه‌ڕه‌شه‌کانیش وه‌ک ڕایانگه‌یاندووه‌ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ نییه‌ له‌شکری مه‌هدی به‌ ته‌نیا سه‌ودای له‌گه‌ڵدا بکات به‌ڵکو سود له‌ هێزی تریش وه‌رده‌گیرێت جا ئایا ناوخۆیی بێت یان ده‌ره‌کی.

ناکرێت ئه‌م هه‌ڕه‌شه‌یه‌ی موقته‌دا ، مه‌لای ڕادیکاڵی شیعه‌کان به‌ هێند وه‌رنه‌گیرێت و هه‌ڵوه‌سته‌ی له‌به‌رده‌مدا نه‌کرێت.

چاودێرانی سیاسی له‌ ناو عێراقه‌وه‌ له‌و بڕوایه‌دان ئه‌و ڕاگه‌یاندنه‌ شه‌ڕ ئامێزه‌ی مه‌لای ڕادیکاڵی شیعه‌ ئاینزاکان، هێنده‌ی ئه‌وه‌ی په‌یامێکی ئێرانیه‌ ، هێنده‌ ده‌ربڕینێکی عێراقیانه‌ نییه‌، له‌و سۆنگه‌یه‌وه‌ی کورده‌کان یان به‌شێکی زۆری عه‌ره‌بی سوننه‌ به‌ نیگه‌رانیه‌وه‌ ده‌ڕواننه‌ کشانه‌وه‌ی ئه‌مریکا.

زۆرێک له‌ ئه‌ندامه‌ عه‌ره‌به‌ سوننه‌کانی لیستی ئه‌لعێراقیه‌ی دکتۆر ئه‌یاد عه‌لاوی ، ئه‌گه‌ر به‌ ناڕاسته‌وخۆش بێت مه‌ترسیه‌کانی خۆیان نه‌شاردۆته‌وه‌ سه‌باره‌ت به‌ زۆر بوونی ڕۆڵی ئێران له‌ پاش کشانه‌وه‌ی ئه‌مریکا و هه‌ندێکیان ڕاشکاوانه‌ ده‌ڵێن ئه‌و کشانه‌وه‌یه‌ ڕه‌خساندنی ده‌رفه‌تی زێڕینه‌ بۆ ئێرانیه‌کان تا عێراق داگیر بکه‌ن ، چونکه‌ وه‌ک ده‌ڵێن له‌ پاش کشانه‌وه‌ی ئه‌مریکا بۆشایی هێز له‌ وڵاته‌که‌یاندا دروست ده‌بێت.

کورده‌کان تا ئێستاش ژماره‌یه‌ک کێشه‌ی هه‌ڵپه‌سێردراویان له‌گه‌ڵ حکومه‌تی نێوه‌نددا هه‌یه‌ ، له‌سه‌رو هه‌مویانه‌وه‌ گرفته‌کانی ناوچه‌ جێناکۆکه‌کانه‌ ، واته‌ ئه‌و ناوچانه‌ی به‌ندی 140 ی ده‌ستوری عێراق ده‌یانگرێته‌وه‌.  ترس له‌ هه‌ڵایسانی شه‌ڕی نه‌ژادی له‌و ناوچانه‌دا یه‌کێکه‌ له‌ نیگه‌رانیه‌کان، چونکه‌ زه‌مینه‌یه‌ک بۆ ئه‌و جۆره‌ شه‌ڕه‌ هه‌یه‌ به‌تایبه‌تیش له‌ پارێزگای که‌رکوکدا که‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ نه‌وت.

کورد له‌ عێراقدا دژی درێژکردنه‌وه‌ی ماوه‌ی مانه‌وه‌ی هێزی سه‌ربازی ئه‌مریکا نییه‌ و وه‌ک متمانه‌یه‌ک لێی ده‌ڕوانێت بۆ جێگیری بارودۆخی ئه‌و ناوچانه‌ی‌ که‌ د‌ه‌که‌ونه‌ پارێزگاکانی که‌رکوک و دیاله‌ و موسڵ و چه‌ند شوێنێکی تریشه‌وه.‌ ناکۆکیه‌کانی نێوان کورد و عه‌ره‌ب له‌و ناوچانه‌دا ڕه‌گ و ڕیشه‌ی مێژوویی خۆی هه‌یه‌ و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و سیاسه‌تی به‌عه‌ره‌ب کردنه‌ی ڕژێمه‌ یه‌ک به‌ دوا یه‌که‌کانی عێراق له‌و ناوچانه‌دا کردویانه‌.

هێشتاش پێکهێنانی سیسته‌می دیموکراسی له‌ عێراقدا لاوازه‌ ، دامه‌زراوه‌کانی دیموکراسی و کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نیش نه‌یانتوانیوه‌ به‌ ته‌واوه‌تی له‌سه‌ر پێی خۆیان بوه‌ستن و ئه‌و ڕۆڵه‌ی له‌سه‌ریانه‌ به‌ ته‌واوه‌تی بیگێڕن. هێزه‌ سیاسیه‌ عێراقیه‌کان ئه‌گه‌رچی به‌ زار پشتیوانی بۆ بۆ دیموکراتیزه‌ کردنی عێراق ڕاده‌گه‌یه‌نن به‌ڵام له‌ ڕاستیدا زۆر جاران هه‌ر خۆیان ته‌گه‌ره‌ی به‌رده‌م به‌ره‌وپێشچونی دیموکراسین له‌ وڵاته‌که‌دا.

 

 

 

تێرۆریسته‌ جیهانیه‌که‌ کوژرا

Posted May 3rd, 2011 at 8:05 am (UTC-5)
6 comments

بۆ نزیکه‌ی ده‌ ساڵه‌ نه‌ک هه‌ر گه‌لی ئه‌مریکا ، زۆری تریش له‌ جیهاندا چاوه‌ڕوانی بیستنی هه‌واڵی ده‌ستگیرکردن یان کوژرانی ئوسامه‌ بن لادن بوون. تۆڕه‌ تێرۆرکاریه‌که‌ی ئه‌لقاعیده‌ی بن لادن به‌رپرسیاره‌ له‌ خوێنڕشتنی هه‌زاران خه‌ڵکی بێتاوان له‌ سه‌رانسه‌ری جیهاندا.

بن لادن له‌ ئۆپه‌راسیۆنێکی 40 خوله‌کی ده‌زگای موخابه‌راتی ئه‌مریکا واته‌ سی ئای ئه‌ی کوژرا ، پاش نزیکه‌ی 10 ساڵ گه‌ڕان به‌ دوایدا. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا که‌ ده‌گوترا ئه‌م تێرۆریسته‌ له‌ ناوچه‌ شاخاویه‌کانی سه‌ر سنوری پاکستان و ئه‌فغانستاندا و له‌ ئه‌شکه‌وتێکدا خۆی حه‌شار داوه‌ ، به‌ڵام ده‌رکه‌وت بن لادن بۆ چه‌ند ساڵیکه‌ له‌ ماڵێکی گه‌وره‌دا له‌ نزیک بنکه‌یه‌کی گرنگی ئه‌کادیمیای له‌شکری له‌ شاری ئیبت ئاباد ی پاکستان بووه‌.

هیچ گومانێکی تێدا نییه‌ کوژرانی بن لادن گورزێکی گورچک بڕه‌ بۆ ئه‌لقاعیده‌ ، بۆیه‌ له‌ وڵاته‌ یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکاشدا بڕوا وایه‌ ئه‌م هێزه‌ شه‌ڕانگێزه‌ هه‌وڵی تۆڵه‌ سه‌ندنه‌وه‌ ده‌دات، به‌ڵام چۆن و له‌ کوێ ؟ هێشتا قسه‌ی له‌سه‌ر نه‌کراوه. 


AP

توندڕه‌وانی ئیسلامی هێشتاش بن لادن به‌ شێخه‌ گه‌وره‌که‌ی ئه‌وه‌ی پێی ده‌ڵێن جیهاد ناودێر ده‌که‌ن، زۆریش له‌و ڕێکخراوه‌ ئیسلامیانه‌ی به‌ خۆیان ده‌ڵێن میانڕه‌و یان بێده‌نگییان هه‌ڵبژاردووه‌ له‌سه‌ر ئه‌و کوژرانه‌، یانیش به‌ شێوه‌یه‌ک له‌ شێوه‌کان خۆیان لاده‌ده‌ن له‌ وه‌ڵام دانه‌وه‌ی هه‌ر پرسیارێک له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ لێیان ده‌کرێت.

ئایا کوژرانی بن لادن ، سه‌ره‌تایه‌که‌ بۆ کۆتاییهاتنی جم و جۆڵه‌کانی تۆڕه‌ تێرۆر کاریه‌که‌ی ئه‌لقاعیده‌؟

وه‌ڵامی ئه‌م پرسیاره‌ ده‌که‌وێته‌ سه‌ر چۆنیه‌تی بیرکردنه‌وه‌ی کارگێڕانی ئه‌و ڕێکخراوه‌ و هه‌روه‌هاش ئاستی بڕوا بوونیان به‌وه‌ی ده‌ستکه‌وتیان چه‌ند بووه‌ له‌و هه‌موو خوێن ڕشتنانه‌ی له‌ وڵاتانی جیهاندا کردویانه.

کوژرانی بن لادن ، سه‌رکه‌تنێکی گه‌وره‌یه‌ له‌ شه‌ڕی دژه‌ تێرۆردا تا جیهان ببرێت به‌ره‌و ئارامی و پارێزراوی له‌وانه‌ی به‌ ناوی ئاینێکه‌وه‌ بڕیاری خوێن ڕشتن و کوشتنی خه‌ڵکی بێتاوان ده‌ده‌ن.

کوژرانی بن لادن‌ ‌ بۆته‌ سه‌ردێڕی هه‌واڵه‌کان، ‌به‌ڵام نه‌بۆته‌ مایه‌ی ئه‌وه‌ی ستراتیژیه‌تی شه‌ڕی دژه‌ تێرۆر بگۆڕێت و به‌ڵکو هێشتاش له‌ نێوه‌نده‌ سیاسیه‌کانی جیهاندا جه‌خت ده‌کرێته‌وه‌ له‌وه‌ی پێویسته‌ به‌ هۆشیاری و ئاگاداریه‌کی زۆره‌وه‌ کار له‌سه‌ر چۆنیه‌تی کۆتایی هێنان به‌و شه‌ڕه‌ بکرێت که‌ له‌پێناو جیهانێکی ئاشتیانه‌ و پارێزراودایه‌.

 

 

هه‌رێمی کوردستانی عێراق و کرانه‌وه‌ی سیاسی

Posted April 25th, 2011 at 8:17 pm (UTC-5)
Leave a comment

که‌س نکوڵی له‌وه‌ ناکات له‌ ئێستادا هه‌رێمی کوردستانی عێراق به‌ قه‌یرانێکی سیاسیدا ڕه‌ت ده‌بێت. له‌وانه‌شه ده‌رکه‌وته‌کانی ئه‌م ئه‌زموونه‌ نوێیه‌ی هه‌رێمه‌که‌ی گرتۆته‌وه‌ وه‌ک ‌به‌ره‌نجامه‌کانی تاقیکردنه‌وه‌یه‌کی لێبێت بۆ کارکردنی  تاکه‌کان له‌ بواری سیاسی ناوخۆیی هه‌رێمه‌که‌دا.

له‌وه‌تای ڕاپه‌ڕینه‌که‌ی به‌هاری ساڵی 1991 ه‌وه‌ کورده‌کان له‌ عێراق له‌ هه‌رێمه‌ خودموختاره‌که‌یاندا خۆیان به‌ڕێوه‌ ده‌به‌ن. له‌ ساڵی 1992 دا له‌ پاش یه‌که‌م هه‌ڵبژاردنی گشتی له‌ هه‌رێمه‌که‌دا په‌رله‌مانێک پێکهێنرا له‌سه‌ر بنچینه‌ی په‌نجا به‌ په‌نجاو چه‌ند کورسیه‌کی ئه‌و په‌رله‌مانه‌ش بۆ لایه‌نه‌کانی تری هه‌رێمه‌که‌ بوون.

هاوشێوه‌ی په‌رله‌مان ، حکومه‌تیش که‌ هه‌ر له‌و ساڵه‌دا دامه‌زرا نیوه‌ به‌ نیوه‌ له‌ نێوان یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستاندا دابه‌شکرا.

هه‌ر له‌و ڕۆژانه‌وه‌ باڵاده‌ستی حیزب له‌ ناو حکومه‌تدا سه‌ریهه‌ڵدا ، له‌ دامه‌زراوه‌ حکومیه‌کاندا هێنده‌ی کار بۆ به‌رژه‌وه‌ندی ته‌سکی حیزبایه‌تی ده‌کرا ، هێنده‌ کار کردن نه‌بوو له‌سه‌ر هێنانه‌ ئارای گوتارێکی هاوبه‌شی نیشتیمانیانه‌ که‌ تیایدا به‌رژه‌وه‌ندی گشتی پارێزراو بێت. به‌و‌ پێیه‌ی پارتی و یه‌کێتی ده‌سه‌ڵاتی یه‌که‌م بوون ، زۆربه‌ی گله‌ و گازه‌نده‌کان ڕووی ئه‌و دوو لایه‌نه‌ی ده‌گرته‌وه‌. ئه‌وانیش له‌ سۆنگه‌ی پێگه‌ی جه‌ماوه‌رییانه‌وه‌ گازه‌نده‌کانیان فه‌رامۆش ده‌کردو به‌ درێژایی مێژووی فه‌رمانڕه‌وایه‌تیان وه‌ک زۆرێک له‌ چاودێران جه‌ختی لێده‌که‌نه‌وه‌ نه‌یانتوانی ئه‌و پردی متمانه‌یه‌ی له‌گه‌ڵ خه‌ڵکدا هه‌یانبوو بپارێزن .

له‌ ساڵی 1994دا ده‌سه‌ڵات و داهات دوو فاکته‌ری سه‌ره‌کی بوون له‌ شه‌ڕی ناوخۆی هه‌رێمه‌که‌دا. لایه‌نه‌ سه‌ره‌کیه‌کانی شه‌ڕه‌که‌ هاوبه‌شه‌کانی پێشوی ده‌سه‌ڵات بوون.

دواتر له‌ ساڵی 1998 و له‌ وڵاته‌ یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکا یه‌کێتی و پارتی ڕێکه‌وتنێکیان مۆرکرد بۆ کۆتایی هێنان به‌و شه‌ڕه‌.

له‌ ماوه‌ی چوار ساڵی ئه‌و شه‌ڕه‌دا سه‌رکرده‌کانی پارتی و یه‌کێتی له‌ ژماره‌یه‌ک پایته‌ختی وڵاتانی ناوچه‌که‌دا وه‌ک تاران و ئانکه‌ره‌ کۆده‌بونه‌وه‌ به‌ڵام هیچ یه‌کێک له‌و کۆبونه‌وانه‌ ئه‌نجامی یه‌کلاییکردنه‌وه‌ی به‌ دوای خۆیدا نه‌ده‌هێنا.

ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه‌کی تری نه‌بوونی متمانه‌ و تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش بوو له‌ نێوان یه‌کێتی و پارتیدا سه‌باره‌ت به‌ چۆنیه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی هه‌رێمه‌که‌.

دابه‌شکردنی هه‌رێمه‌که‌ بۆ ناوچه‌کانی ده‌سه‌ڵات به‌ره‌نجامێکی کاره‌ساتاوی ئه‌و شه‌ڕه‌ خوێناویه‌ بوو که‌ به‌ هه‌زاران خه‌ڵکی تیادا کوژراو و هه‌زارانیش تیایدا ئاواره‌ی هه‌ولێر و سلێمانی بوون.

پاش چه‌ند ساڵێک له‌ ڕێکه‌وتنه‌که‌ی واشنتۆن ، ئه‌م دوو زلهێزه‌ی هه‌رێمی کوردستانی عێراق ڕێکه‌وتنێکی ستراتیژیان مۆر کرد و ڕووخاندنه‌که‌ی سه‌دام حسێنیش له‌ ساڵی 2003 دا هۆکار بوون بۆ هه‌نگاونان به‌ره‌و یه‌کگرتنه‌وه‌ی ئه‌و دوو حکومه‌ته‌ی که‌ یه‌کێکیان له‌ هه‌ولێر و ئه‌وی تریشیان له‌ سلێمانی فه‌رمانڕه‌وایه‌تی ناوچه‌کانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی پارتی و یه‌کێتیان ده‌کرد.

تا ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت سیماکانی دوو به‌ڕێوبه‌رایه‌تی له‌و هه‌رێمه‌دا بوونی هه‌ر هه‌یه‌ ، هه‌رچه‌نده‌ کابینه‌ی پێنجه‌می حکومه‌تی هه‌رێم به‌ کابینه‌ی یه‌کگرتنه‌وه‌ دانرا. ئه‌م دیارده‌یه‌ هێشتاش له‌ کابینه‌ی شه‌شدا دیارده‌یه‌کی به‌رچاوه‌.

خۆپیشاندان بۆ چاکسازیه‌کی بنه‌ڕه‌تی له‌ سیسته‌می سیاسی هه‌رێم و نه‌هێشتنی گه‌نده‌ڵی به‌ هه‌موو جۆره‌کانیه‌وه‌ له‌ مانگی دووی ڕابردوودا ده‌ستیپێکرد.

چاکسازیه‌ سیاسیه‌کان، گه‌لێ بوار ده‌گرێته‌وه‌ یه‌کێک له‌وانه‌ کرانه‌وه‌ی سیاسیه‌ له‌ هه‌رێمه‌که‌دا.

له‌م ماوه‌یه‌ی ڕابردوودا ڕێکه‌وتنه‌ ستراتیژیه‌که‌ی نێوان یه‌کێتی و پارتی که‌وتۆته‌ به‌ر باس و تاووتوێکردن.

پارتی و یه‌کێتی پێکڕا ده‌چنه‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ و به‌ یه‌ک لیست داده‌به‌زن.

به‌پێی ئه‌م ڕێکه‌وتنه‌ ستراتیژیه‌ ته‌واوی ده‌سه‌ڵاته‌ پله‌ یه‌که‌کان و پۆسته‌ سه‌ره‌کیه‌کان له‌ نێوان پارتی و یه‌کێتیدا دابه‌ش ده‌کرێن.

زۆرێک کۆکن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م ڕێکه‌وتنه‌ ستراتیژیه‌ ، زه‌مینه‌یه‌کی  بۆ ڕوونی و ئاشکرایی نه‌هێشتۆته‌وه چونکه‌ وه‌ک ده‌گوترێت ئه‌م دوو لایه‌نه‌ سه‌ره‌کیه‌ی هه‌رێمه‌که‌ له‌ یه‌کتر بێده‌نگ ده‌بن و ئه‌وه‌ی له‌ ناوچه‌ی لایه‌کیاندا ڕووده‌دات ، لایه‌که‌ی تر بێده‌نگی لێده‌کات یان چاوی لێده‌پۆشێت‌.

له‌ به‌رامبه‌ردا هه‌ردوو لایه‌نی یه‌کێتی و پارتی داکۆکیه‌کی زۆری لێده‌که‌ن و به‌ هه‌نگاوێکی گرنگی سه‌قامگیریی دایده‌نێن له‌ هه‌رێمه‌که‌دا و به‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌و بۆچونانه‌ی هه‌ن به‌ ده‌رفه‌تێکی به‌ره‌وپێشچونی سیاسی باسی ده‌که‌ن.

ئایا له‌ هه‌ل و مه‌رجی سیاسی ئه‌مڕۆی هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا پێویست به‌ بوونی ڕێکه‌وتنێکی ستراتیژی له‌و شێوه‌یه‌ هه‌یه‌؟

ئه‌م قۆناغه‌ی هه‌رێمه‌که‌ی پێدا تێپه‌ڕ ده‌بێت پێویستی به‌ کرانه‌وه‌ی سیاسی هه‌یه‌ ، ئه‌و کرانه‌وه‌یه‌ی هاوسه‌نگیه‌کی نوێی سیاسی به‌ دوادا بێت له‌ ڕووی هێز و سه‌نگی ته‌واوی لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانه‌وه‌. هه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌م جۆره‌ هاوسه‌نگیه‌ سیاسیه‌ش‌ به‌بێ هه‌ڵبژاردن کردنێکی ئازادانه‌ و ڕه‌وا نایه‌ته‌ ئاراوه‌.

هه‌ر له‌و هه‌ڵبژاردنه‌ ئازاد و ڕه‌وایه‌وه‌ ده‌کرێت قه‌باره‌ی ڕاسته‌قینه‌ی یه‌ک به‌ یه‌کی لایه‌نه‌کانی ده‌سه‌ڵات و لایه‌نه‌کانی ئۆپزسیۆنیش بزانرێت.

ئه‌گه‌ر له‌ ئێستادا پێویستیه‌کی هه‌نووکه‌یی نه‌بێت بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و ڕێکه‌وتنه‌ ستراتیژیه‌ی یه‌کێتی و پارتی ، ئه‌وا بێ هیچ دوودڵیه‌ک  پێداچونه‌وه‌ی ئه‌و ڕێکه‌وتنه‌ گرنگی سیاسی خۆی هه‌یه، تا‌ به‌ شێوه‌یه‌ک له‌گه‌ڵ ژینگه‌ی نوێی سیاسیدا بگونجێت و  هه‌ر یه‌ک له‌و دوو لایه‌نه‌ی ڕێکه‌وتنه‌که خاوه‌نی بڕیاری خۆیان بن به‌بێ کاریگه‌ریه‌کانی لایه‌نه‌که‌ی تر ، هه‌روه‌هاش ‌ وه‌ک زۆر له‌ شیکه‌ره‌وه‌ی سیاسی ده‌ڵێن تا لایه‌نه‌کانی تریش له‌ هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا هه‌ناسه‌یه‌ک بده‌ن.

 

باهۆزی گۆڕانکاری یان دیموکراسیه‌ له‌ سوریای ده‌دات؟

Posted April 23rd, 2011 at 6:19 pm (UTC-5)
Leave a comment

هه‌رچۆنێک بێت سوریاش بووه‌ سه‌ردێڕی هه‌واڵه‌کان و له‌ ناوه‌ڕاستی مانگی سێوه‌ ده‌ستکرا به‌ خۆپیشاندان.

له‌ سه‌ره‌تادا داواکانی خه‌ڵکی سوریا گۆڕانکاری بوو له‌ سیسته‌می وڵاته‌که‌یاندا و به‌ تایبه‌تیش هه‌ڵگرتنی یاساکانی باری نائاسایی. ئه‌م یاسایه‌ بۆ نزیکه‌ی په‌نجا ساڵه‌ دانراوه‌، به‌ بیانوی شه‌ڕی ئیسرائیل.

خه‌ڵک له‌ سوریا پاش شۆڕشه‌کانی تونس و میسر هاتنه‌ سه‌ر شه‌قامه‌کانی شاری ده‌رعا و ڕۆژ له‌ دوای ڕۆژ ڕووبه‌ری ئه‌م شه‌پۆلی ناڕه‌زاییانه‌ فراوانتر ده‌بوو وه‌ زۆرێک له‌ شار و شارۆچکه‌کانی وڵاته‌که‌ی گرته‌وه‌ به‌ ناوچه‌ کوردنشینه‌کانیشه‌وه‌، له‌ به‌رامبه‌ریشدا ڕژێمه‌که‌ی به‌شار ئه‌لئه‌سه‌د له‌ سوریا به‌ به‌کارهێنانی هێز که‌وته‌ وه‌ڵام دانه‌وه‌ی خۆپیشانده‌ران.

تا ئێستا ده‌یان که‌س له‌م ڕووداوانه‌ی سوریادا کوژراون و بریندارن ، وه‌ک هه‌وڵێک بۆ ئارامکردنه‌وه‌ی بارودۆخی وڵاته‌که‌ ده‌سه‌ڵاتداران له‌ دیمه‌شق لۆمه‌ی ئه‌و خوێن ڕشتنانه‌ له‌ ئه‌ستۆی ده‌سته‌ و تاقمی چه‌کدار ده‌نێن

خه‌ڵکی سوریا له‌ ئێستادا داواکانیان نه‌مانی ڕژێمی به‌عس و لاچونی به‌شار ئه‌لئه‌سه‌ده‌ له‌ ده‌سه‌ڵات.

چاودێر وای داده‌نێن مه‌سه‌له‌کان له‌ سوریادا هه‌ستیاریه‌کی تری هه‌یه‌ به‌ به‌روارد له‌گه‌ڵ وڵاتانی تری ناوچه‌که‌ ، له‌و سۆنگه‌یه‌وه‌ی دژایه‌تیه‌کی سه‌رسه‌ختانه‌ی ئیسرائیل ده‌کات له‌ ناوچه‌که‌دا.

هه‌ر ئه‌و دژایه‌تیکردنه‌ی ئیسرائیلیش وه‌ک ده‌گوترێت هه‌موو ئازادیه‌کانی له‌ سوریادا کۆت و به‌ند کردووه‌.


سیناتۆر جۆسیف لیبرمان
، سه‌رۆکی کۆمیته‌ی ئاسایشی نیشتیمانی له‌ سیناتی ئه‌مریکادا له‌ میانه‌ی وتارێکی تایبه‌تدا سه‌باره‌ت به‌ ڕه‌وشی سوریا ئاماژه‌ی به‌وه‌کرد که‌ “ئه‌وه‌ی له‌ سوریادا ڕووده‌دات به‌شیکه‌ له‌ په‌ره‌سه‌ندنی ڕووداوه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست ، بێداربوونه‌وه‌ی دیموکراسیانه‌یه‌ که‌ به‌ ملیۆنان خه‌ڵکی ئاسایی دژی ڕژێمه‌ دیکتاتۆریه‌ گه‌نده‌ڵه‌کان ڕاپه‌ڕیون ، ئه‌و ڕژێمانه‌ی ده‌یان ساڵه‌ فه‌رمانڕه‌وان و گه‌له‌کانیان سه‌رکوتکردوه‌.  سوریا له‌ ناوچه‌که‌دا یه‌کێکه‌ له‌و وڵاتانه‌ی له‌ ڕیزی سه‌ره‌وه‌ی گرنگی ستراتیژیدایه‌‌ ، که‌ له‌ ڕاستیدا ئه‌وه‌ی له‌ سوریادا ڕووده‌دات، له‌ چه‌ند ڕۆژی داهاتوودا کاریگه‌ری دوور مه‌ودای ده‌بێت  له‌سه‌ر ئاینده‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و هه‌روه‌هاش بۆسه‌ر ئاسایشی نیشتیمانی ئه‌مریکا”.

هه‌ر له‌ درێژه‌ی ئه‌و وتاره‌یدا سیناتۆر لیبرمان جه‌ختیش له‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ ‌ داواکانی خه‌ڵکی سوریا هه‌مان ئه‌و داوایانه‌ن له‌ ناوچه‌که‌دا هه‌ن بۆ ژیان و ئاینده‌یه‌کی باشتر و بوونی ده‌رفه‌تی یه‌کسانانه‌ بۆ هه‌موو وڵاتیانی سوریا و هه‌روه‌هاش هێنانه‌ ئارای ژینگه‌ی دیموکراسی له‌و وڵاته‌دا.

 

وه‌ک سیناتۆر لیبرمان باسیکرد، سه‌رۆکی سوریا له‌بری خستنه‌ ڕووی به‌رنامه‌و پلانێکی دروست بۆ ڕیفۆرم کردن له‌ وڵاته‌که‌یدا ، هانا بۆ کۆماری ئیسلامی ئێران ده‌بات تا به‌ ده‌نگیه‌وه‌ بێت بۆ سه‌رکوتکردنی ده‌نگی گه‌لی سوریا.

ئایا ئه‌م ڕژێمه‌ی ئێستای سوریا ده‌توانێت ڕیفۆرمێکی به‌رفراوان پیاده‌ بکات که‌ ببێته‌ مایه‌ی هێورکردنه‌وه‌ی ناڕه‌زاییه‌کانی شه‌قامی سوریا؟

ئایا که‌سایه‌تی به‌شار ئه‌لئه‌سه‌د ، له‌و جۆره‌ که‌سایه‌تیانه‌یه‌ که‌ بڕوای به‌ له‌به‌ردانه‌واندن هه‌بێت له‌به‌رده‌م داواکانی گه‌لی سوریادا؟

زۆرێک له‌ چاودێران له‌وبڕوایه‌دان حکومه‌ته‌ی به‌شار ئه‌لئه‌سه‌د ، ڕژد نییه‌ له‌سه‌ر ئه‌و په‌یمانانه‌ی بۆ ریفۆرم داونی.

تورکیا سه‌قامگیری له‌ ناوچه‌که‌دا ده‌وێت ، کۆماری ئیسلامی ئێرانیش ناخوازێت هاوپه‌یمانێکی ستراتیژی خۆی له‌ ناوچه‌که‌دا له‌ده‌ست بدات و ئه‌وجاش ئه‌و ده‌سته‌ی له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا هه‌یه‌تی کورت ببێته‌وه‌.

ئێران له‌ڕێی سوریاوه‌ کۆمه‌که‌کانی خۆی ده‌گه‌یه‌نێته‌ حزبوڵای لوبنان و ڕێخراوی حه‌ماسی فه‌له‌ستینیه‌کانیش. حزبوڵای لوبنان و حه‌ماس له‌ وڵاته‌ یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکا و له‌ یه‌کێتی ئه‌وروپاشدا له‌ لیستی تێرۆریستاندان.

ئێران زۆر به‌ ووردی و له‌ نزیکیشه‌وه‌ چاودێری ڕه‌وشی سوریا ده‌کات تا ئه‌م وڵاته‌ی له‌ده‌ست نه‌چێت وه‌ک مه‌یدانێک بۆ نه‌خشه‌سازی و وه‌ک بنکه‌ی یه‌که‌می بۆ جێبه‌جێکردنی پاوانخوازیه‌کانی. 

بۆ گوێگرتن له‌ ده‌قی قسه‌کانی سیناتۆر لیبرمان به‌ زمانی ئینگلیزی کلیکی ئێره‌ بکه‌. 

بۆ گوێگرتن له‌ ده‌قی قسه‌کانی سیناتۆر لیبرمان به‌ زمانی کو‌ردی کلیکی ئه‌م فایله‌ ده‌نگیه‌ی لای خواره‌وه‌  بکه.

له‌ مێزگردێکی تایبه‌تیشدا ناسری حیسامی ، چاودێر و شیکه‌ره‌وه‌ی سیاسی وه‌ به‌رزان فه‌ره‌ج، نوسه‌ر و لێکۆڵه‌ره‌وه‌ باس له‌ ‌ ڕووداوه‌کانی سوریا و کاریگه‌ریه‌کانی له‌سه‌ر ناوچه‌که ده‌که‌ن.

بۆ گوێگرتن له‌ مێزگرده‌که‌ کلیکی ئێره‌ بکه‌.

بۆ یه‌کتر ناسین:

ساڵی 1961 له‌ شارۆچکه‌ی هه‌ڵه‌بجه‌ی کوردستانی عێراق له‌دایک بووم ، ئه‌و کاته‌ باوکم له‌و شاره‌دا فه‌رمانبه‌ر بوو.
هه‌ر به‌هۆی کارکردنی باوکمه‌وه‌ پۆلی یه‌که‌می سه‌ره‌تاییم له‌ شاری شه‌قڵاوه‌ ی پارێزگای هه‌ولێر ته‌واو کردووه‌ ، پۆلی دووش له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ و دواتر له‌ خوێندنگاکانی بێکه‌س و گۆران له‌ شاری سلێمانی قۆناغی سه‌ره‌تاییم ته‌واو کرد.
قۆناغی ئاماده‌ییم له‌ هه‌ردوو ئامادیی سه‌ڵاحه‌دین له‌ شاری سلێمانی و دواناوه‌ندی ڕانیه له‌ شاهری ڕانیه‌ی بناری کێوه‌ڕه‌ش‌ خوێندووه.

دوا قۆنا‌غی خوێندنیشم له‌ به‌غدا ، له‌ په‌یمانگه‌ی به‌ڕێوه‌بردنی ڕه‌سافه‌ ته‌واو کرد.
له‌ سه‌ره‌تای ساڵانی هه‌شتاکانی سه‌ده‌ی ڕابردووه‌وه‌ ، سه‌ر و سه‌ودام له‌گه‌ڵ نوسیندا په‌یداکرد و ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت شیعر به‌شێکی دانه‌بڕاوه‌ لێم.
خوێندنه‌وه‌ی شیعره‌کانی مه‌حوی لای من تام چێژێکی سۆفیانه‌م ده‌داتێ ، که‌ ڕێک و ڕه‌وان ده‌مکاته‌ ده‌روێشێکی حاڵ گرتوی ناو ئه‌م خانه‌قا پاکیزه‌ییه‌ی شیعر.
له‌ سه‌ره‌تاکانی ساڵانی نه‌وه‌ته‌کانه‌وه‌ ده‌ستم کردووه‌ به‌ کاری ڕۆژنامه‌ گه‌ری و له‌ ژماره‌یه‌ک گۆڤار و ڕۆژنامه‌ و ڕادیۆ و ته‌له‌فزیۆنی هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا کارم کردووه‌.
له‌ ساڵی 1996 دا هه‌وارم گواسته‌وه‌ بۆ وڵاته‌ یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مریکا و لێره‌ش له‌ مانگی 12ی ساڵی 1999 وه‌ کارمه‌ندم له‌ به‌شی کوردی ده‌نگی ئه‌مریکا.

مه‌به‌ست له‌م بلۆگه:

ڕووداوه‌کان له‌ جیهانی ئه‌مڕۆماندا زۆرن ، هه‌ریه‌که‌شیان به‌ جیا هه‌ڵگری تایبه‌تمه‌ندێتی خۆیانن‌ و لێکدانه‌وه‌ی جیاواز هه‌ڵده‌گرن ، له‌م ڕوانگه‌یه‌شه‌وه‌ هه‌ر یه‌کێ له‌و ڕووداوانه‌ ده‌بنه‌ بابه‌تێک بۆ گفت و گۆکردن و دیالۆگێکی هاوبه‌شی نێوانمان. له‌م بلۆگه‌مدا ، هه‌وڵ ده‌ده‌م هه‌موو جارێک بابه‌ته‌ هه‌ره‌ گه‌رم و گوڕه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و جیهانیش بخه‌مه‌ به‌ر باس و لێکۆڵینه‌وه‌ ، پێکڕا بیانکه‌ینه‌ ده‌روازه‌یه‌ک بۆ گفت و گۆیه‌کی سیڤیلیانه‌ له‌سه‌ر بنچینه‌ی ڕێزگرتن له‌ بیر و بۆچوونی یه‌کتر و دوور له‌ هێرشکردنه‌ سه‌ر یه‌کدی. هه‌ر ڕاو بۆچونێکت هه‌بێت له‌سه‌ر هه‌ر یه‌کێ له‌و بابه‌تانه‌ی له‌ بلۆگه‌که‌مدا ده‌خرێنه‌ ڕوو ، یان هه‌ر پێشنیازێکیشت هه‌بێت ، به‌وپه‌ڕی سنگ فراوانیه‌وه‌ وه‌ری ده‌گرم و به‌ به‌شێک له‌ گه‌شه‌کردنی ئه‌م هه‌وڵه‌ی داده‌نێم بۆ پێکهێنانی زمانی لێکتێگه‌یشتن. له‌گه‌ڵ هه‌ر بابه‌تێکیشدا هێنده‌ی بکرێت به‌ گفت و گۆ و دانانی ڕاو بۆچونه‌کان و ته‌نانه‌ت گرته‌ی ڤیدیۆییش بلۆگه‌که‌ ده‌وڵه‌مه‌ند بکه‌م. تێبینی و بۆچونه‌کانی ئێوه‌ش ده‌شێت ببنه‌ مایه‌ی ئه‌وه‌ی ڕاسته‌وخۆ په‌یوه‌ندیتان پێوه‌ بکرێت و ئه‌و تێبینیه‌ی هه‌ته‌ ببێته‌ هه‌وێنی گفت و گۆیه‌کی تایبه‌ت له‌گه‌ڵ خۆتدا له‌ ڕوانگه‌ی ئه‌و بۆچونانه‌ و ئه‌و تێبینیانه‌ی له‌ بلۆگه‌که‌دا دایده‌نێێت و به‌هه‌مان شێوه‌ش ڕوانینه‌کانت کراوه‌ ده‌بن بۆ قسه‌ له‌سه‌ر کردن له‌لایه‌ن میوانه‌کانی بلۆگه‌که‌وه‌. چاوه‌ڕوانی هیممه‌تتانم.

Categories