Astrit Lulushi

Më 2 maj 1919, Nikolas Kasavetes, sekretari i Bashkimit Pan Epirot të Amerikës, paraqet një dokument konfidencial pranë Konferencë së Paqes në Paris, duke kërkuar bashkimin e të gjithë Epirit të Veriut me Greqinë. Bashkimi Pan-Epirot i Amerikës ishte themeluar në Boston më 1918 për të njohur publikun amerikan me “karakterin helenik” të  mbarë krahinës së Epirit dhe për të kundërshtuar çdo përpjekje për shkëputjen e saj nga “Greqia mëmë”. Bashkimi pan epirot kryesohej nga George Kristaq Zografos, i cili kishte qenë president i ish-shtetit autonom të Epirit.

Dokumenti i dërguar në Konferencës së paqes në Paris ishte nëshkruar nga 1756 persona të cilët thuhej se ishin nga Korça e Gjirokastër. Me këtë dokument, Bashkimi Pan-Epirot synonte të ndikonte pranë Konferencës së Paqes për t’i marë Shqipërisë dhe ato pak troje që Greqia nuk kishte mundur t’ia shkëpuste pas shpërbërjes së Perandorisë Osmane.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës, Vatra, e cila në dokumentin pan-epirot cilësohej pa të drejtë si organizatë e kontrolluar vetëm nga myslimanë shqiptarë, u përgjigj menjëherë me një kundër-deklaratë të nënshkruar nga 3255 shqiptarë të krishterë nga Korça e Gjirokastra, të cilët kundërshtonin një bashkim të mundshëm me Greqinë.

Pak ditë më vonë, (14 maj 1919), komisioni i Konferencën e Paqes, i ngarkuar për të shqyrtuar pretendimet greke hoqi dorë nga çështja, në pamundësi për të arritur marrëveshje të njëzëshme. Kundër-veprimi i Vatrës – në kohën, vendin dhe me fuqinë e duhur – solli sukses.