Dilşad Əliyarlı

 

Rəşid Behbudov və Leyla Bədirbəyli "Arşın mal alan" filmində

Üzeyir Hacıbəyov uşaqlıq illərindən həyatımıza əsrarəngiz musiqisi ilə yanaşı, Gülçöhrə və Əsgər, Asya və Süleyman, Gülnaz və Sərvər kimi gənclərin timsalında gənc sevgili dostlar gətirib. Hər il bütün yay və qış tətilləri, yeni il və Novruz bayramlarında “Arşın mal alan” və “O olmasın bu olsun” filmlərinə yenidən baxaraq, bu obrazlar vasitəsilə Üzeyir bəyin özü ilə aramızda bir bağlılıq yaranıb. Bu da Üzeyir bəyin özünün gənclərə olan yaxınlığı və sevgisi ilə bağlıdır.

"O olmasın bu olsun" Sərvər və Gülnaz

Üzeyir Hacıbəyovun iyirminci əsrin əvvələrində yaratdığı obrazlar mütərəqqi, dövrün adətlərinə qarşı etiraz səsini bildirən və yeniliyə cəhd göstərən gənclərdir. Opera və operettalarda qadın rolları və partiyaları ifa etmək üçün aktrisa və müğənnilərin tapılmadığı bir dövrdə dahi bəstəkar gənc azərbaycanlı qızlar olan Gülçöhrə və Gülnazı sevib-sevilmək hüququ olan gənc xanımlar kimi göstərib. Sevdikləri insanla bərabər olmaq üçün Gülçöhrə də, Gülnaz da dövrün normalarının əksinə gedib “ata sözündən çıxma”ğa belə hazır gənc qızlardır. Atası Soltan bəyə “Öldür ata, öldür məni, mən arşın malçını sevirəm” sözlərini deməklə Gülçöhrənin seçim azadlığı istəməsi o dövrdə cəmiyyətdə az qala ictimai inqilaba bənzəyirdi.

Asya-ve-Suleyman

Uşaq yaşlarından böyük müşahidə qabiliyyətinə malik olan Üzeyir Hacıbəyov azərbaycanlı ailələrin məişət problemlərini çox diqqərlə izləyib onları sonradan publisistik əsərləri ilə yanaşı, şərqdə operetta janrının bünövrəsini qoymuş “Ər və Arvad” və “O olmasın bu olsun” kimi səhnə əsərlərində göstərmişdir. Bu tamaşalarda qadın və kişi münasibətləri, cəmiyyətin qadına münasibəti, gənc qadın və kişilərin qarşılaşdığı məhdudiyyətlər təsvir edilir.

Gülçöhrə və Əsgər

Əsgər Gülçöhrə, Sərvər isə Gülnazla evlənmək üçün cəmiyyətdə mövcud maneələri aşmaq yolları axtarır və buna nail ola bilir. Üzeyir bəy dövrünün müasir gənclərinin şərq cəmiyyətlərində rədd edilən sevib-sevilmək istəyi və sevdiyi insanla yaşamaq hüququnu tanıyıb, Əsgər və Gülçöhrəni, Sərvər və Gülnazı müasir gənclər üçün model kimi göstərib.