იმგვარი ფაქტების, შემთხვევების მოულოდნელი გამოჩენა, რომლებიც თავისი შინაარსით ოპტიმიზმს აღვივებს და ადამიანს იმედებით ავსებს, იშვიათია, მაგრამ არა არარსებული. ეს დაახლოებით იმგვარი გრძნობაა, გიორგი ლეონიძეს ნასახლარზე ამოსული ბროწეულის მიმართ რომ უჩნდება. როდესაც არ იცი საიდან, როგორ, მაგრამ სრულიად მოულოდნელ ადგილას სილამაზე ხელახლა, კანონზომიერების გასაიდუმლოებული რესურსით იბადება და ადამიანებს აოგნებს.
ამ რამდენიმე დღის წინ ჩემს ცხოვრებაშიც მოხდა შემთხვევა, რომელმაც ოპტიმიზმითა და სიკეთისადმი რწმენით აღმავსო და საოცრად დადებითი ენერგიით დამმუხტა.
2008 წლის სექტემბერში რუსული არმია ჯერ კიდევ გორთან იდგა. სოფლები, სადაც ახლა შესვლა და ცხოვრება საქართველოს მოქალაქეებისთვის შესაძლებელია, იმ პერიოდში უკონტროლო იყო. ჟურნალისტური ჟინით აღვსილმა მაშინ გავრისკე და რუსული ჯარის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე ფარულად შევედი. გადავიღე ფოტოები, საკუთარი თვალით ვიხილე ომის ჯერ კიდევ ცხელი ნარჩენები. ამ ყველაფრის თაობაზე ოდესმე, ალბათ, დავწერ, თუმცა ახლა ერთ კონკრეტულ შემთხვევას უნდა შევეხო. ცხინვალის საზღვართან, სოფელ ქვემო ნიქოზში ერთ-ერთი დაბომბილი შენობა დაწყებითი სკოლა აღმოჩნდა. თვალებს თუ დავხუჭავ, მაშინდელ ნიქოზში ამ ადგილას მყოფს თვალებში სიმწვანე მომდის. მწვანე ფერი სკოლის შიდა კედლები იყო, რომელიც გარედან ჩანდა. მწვანე იყო ბალახიც ეზოში იმ ადგილებზე, რაც სკოლის სახურავისა და კედლების, ხის ფანჯრებისა და კარების ნამსხვრევებს შორის ჩანდა. მწვანე ფერი იმ ქაოსსა და ნანგრევებში მძლავრ კონტრასტს ქმნიდა. ვხედავ აყირავებულ არითმეტიკულ თვალსაჩინოებას და დედაენის სახელმძღვანელოს ათვისებისთვის განკუთვნილი პოსტერების ნარჩენებს. არ მავიწყდება ხმაც, რაც ბალახზე დაყრილ, დამწვარი სახურავის თუნუქის ფირფიტებს ჰქონდა. ისინი თითქოს ქაღალდის იყვნენ, ფეხის ოდნავი შეხებითაც იფუშებოდნენ და მტვრად იქცეოდნენ. თუ შეიძლება სახელი ჰქონდეს სიჩუმის, მდუმარების ხმას, ეს სწორედ ისაა, რაც მიქოზში, დაბომბილი სკოლის ეზოში გამოიყოფოდა. მაგრამ ნიქოზის სკოლის ისტორია დანგრევით არ დასრულდა.
ამ რამდენიმე დღის წინ საქართველოში ამერიკის საელჩოდან დაგვიკავშირდნენ და მიგვიწვიეს ქვემო ნიქოზში სკოლის საზეიმო გახსნაზე. ეს სწორედ ის სკოლაა, რომელიც 2008 წელს ომის შედეგად დაინგრა. ნიქოზში, რა თქმა უნდა, წავიდოდი.
დამხვდა ზამთრის პირი, მაგრამ ფანტასტიური სითბო და დანგრეულის ნაცვლად ახალი, თანამედროვე სტანდარტებზე მორგებული შენობა, ცენტრალური გათბობით, ნორმალური საპირფარეშოებით და სწორედ ისე აღურჭურვილი საკლასო ოთახებით, რომელშიც კარგი სწავლის მეტი აღარაფერია საჭირო. აქ იყო ამერიკის ელჩი, ადგილობრივი ხელისუფლება და რაც მთავარია ნიქოზელები, ვინც ხუთი წელი მოთმინებით ელოდა სკოლის აშენებას და ვისაც შვილები მანამდე მეზობელი სოფლის სკოლაში დაჰყავდა. სასიხარულო კიდევ ის იყო, რომ ეს ყველაფერი ყოველგვარი პომპეზურობის, გულზე ხელის ბრაგუნისა და მტრების მოხსენების გარეშე გაკეთდა.
ნიქოზის სკოლაში მხოლოდ 36 ბავშვი ბავშვი ისწავლის ექვს კლასამდე. ცხინვალის მოსაზღვრე სოფელი ბევრმა ოჯახმა დატოვა, რადგან ომის შემდეგ აქ სკოლა აღარ ფუნქციონირებდა. აღდგენილი სკოლის მოსწავლეები, რომელთა ასაკი ხუთიდან თერთმეტ წლამდეა, უდიდესი მონდომებითა და სერიოზულობით ასრულებდნენ მათზე დაკისრებულ მისიას ღირსეულად წარმდგარიყვნენ სტუმრების წინაშე. სკოლის დირექციამ მათთვის უნიფორმები დაუკვეთა. შოტლანდიურ სტილზე კუბოკრული ქვედაბოლოები და ევროკავშირის დროშის ფერი ზედატანი გოგონებისთვის, შავი შარვლები და იგივენაირი მაისურები ბიჭებისთვის. საგანგებოდ ამ დღისთვის კი ბავშვებს თეთრი მაისურები ემოსათ ხელით მოხატული საქართველოსა და ამერიკის დროშებით.
სკოლის ფასადზე გამოკრული დაფა, რომელსაც ფარდა საზეიმოდ ჩამოხსნეს, იტყობინება, რომ ნიქოზში ეს სასწავლო დაწესებულება ამერიკელი ხალხის ფინანსური მხარდაჭერით აღდგა.
ხილვა იმისა, რომ ადამიანები, ვინც ომის კატასტროფა საკუთარ თავზე მიიღო და გადაიტანა, სრულიად გაცნობიერებულად და ბუნებრვივად გამოთქვამენ მზადყოფნას დარჩნენ ერთული იმ პრინციპების, იმ სურვილებისა, რა მიმართულებითაც ჯიუტად სვლასაც არც თუ უმნიშვნელო წვლილი მიუძღვის ვითარების მომწიფებაში, რაც 2008 წელს ომით დასრულდა, სიამაყით მავსებს. ჩემი სიამაყე იმ ბავშვების, მათი მშობლებისა და მეზობლების დამსახურებაა, ვინც კონფლქტის ზონაში ცხოვრობს, ვინც ურთულესი პირობების მიუხედავად, რომელსაც მე ვერ გავუძლებდი, მაინც არ ტოვებს ამ ადგილს და ვისაც ყველაზე მეტად უხარია იქ სკოლის გახსნა, რადგან ეს კიდევ უფრო გაუადვილებს ადგილზე დამაგრებას.
დღის მეორე ნახევარში ნიქოზში, როდესაც საზეიმო ღონისძიება დასრულდა და სტუმრები სახლებში დაბრუნდნენ, ნიქოზელები, რა თქმა უნდა ნიქოზში დარჩნენ, პირობით საზღვართან, რომელიც რუსეთში მიღებული გადაწყვეტილებების შესაბამისად, ნებისმიერ წუთს შეიძლება გადაიღობოს, გადმოიწიოს. იმ საღამოს ბევრმა ნიქოზელმა, ტრადიციულად, ღვინით დალოცა სოფელში სკოლის აშენებაში წვლილის შემტანი ადამიანები..
ჩემი ცხოვრების პერიოდებში, როდესაც უიღბლო და ხელმოცარული შემთხვევები ერთმანეთზე მძივის ბურთულებივით აიკინძება, კისერზე ჩამომეკიდება და სასუნთქი მილების დავიწროვებას დამიწყებს, ჟანგბადის მოლეკულებს ჩემს სისხლამდე მისასვლელი გზები გადაკეტილი დაუხვდებათ. აი სწორედ მაშინ გავიხსენებ ნიქოზელების და ყველა ომგამოვლილი და გაუტეხელი ადამიანის ამბავს და ჩემს კისერზე შემოხვეული უიღბლობის მძივის გაწყვეტის ძალა მომეცემა.
