Yaqin davrlargacha janubiy Qirg’izistonda to’y-tantanalar hofizlar ishtirokisiz o’tmas, qo’shiqchilarga xalq cholg’u ansambllari jo’r bo’lar edi. Dutor, rubob, tanbur, g’ijjak, nay…
Hozir o’zbek to’ylarida mehmonlarni, odatda, karnay-surnay sadolari bilan kutib olishadi. Kelin-kuyovga ham karnay-surnay hamroh, sunnat to’yida ham.
Ixchamlashgan bazmlarda “Tanovor”, “Munojot”, “Dilxiroj”, “Shodiyona” – barini karnay-surnay qoyillatadi. Bunday xizmat to’y egalariga nisbatan arzon tushadi, shov-shuvi esa “to’y to’yday bo’lsin” uchun yetarli.
Zamon talabi bilan hududda karnay-surnay guruhlari ko’paygan. Birgina O’sh shahri va uning atrofida 3-4 yangi guruh paydo bo’ldi, deyishadi.
Ijrochilarning aksariyati o’smir va yoshlardan iborat. Masalan, “Dorboz” ansambli (O’sh) a’zolarining o’rta yoshi yigirmadan biroz yuqori bo’lib, kenja karnaychi Muhiddin endi o’n yettiga to’ldi. Kenjatoy jismoniy kuch va mahorat talab qiladigan murakkab nomerlarni ijro etishda akalaridan qolishmaydi.
Toshmirzayelar guruhida (Qorasuv tumani) o’n bir yashar Boboyor ham nog’ora chaladi, ham qadimiy yog’och ot o’ynatish san’atini egallamoqda.
“Bahor” (Aravon tumani) guruhi yigitlari ham har gal tomoshabinlar olqishiga sazovor.
“Bu san’at hech bir o’quv yurtida o’rgatilmaydi, odatda avloddan avlodga o’tib keladi, – deydi O’sh o’zbek akademik drama teatrining direktori, Qirg’iziston xalq artisti Baxtiyorjon To’xtamatov. – Janubuy Qirg’izistonda Ravshan dorboz, Ortiqovlar sulolalari ko’pdan beri ma’lum va mashhur. Talab paydo bo’lgach, boshqa xonadonlar ham unutilayozgan ota kasbini jonlantira boshladi”.
85 yoshli Ergash ota Ahmadaliyev yoshligidan teatrda surnay chalgan. Qizi Feruzaxon Toshkent teatr-rassomchilik oliygohini tamomlab, O’sh maktablarida musiqadan saboq berib kelgan. Endilikda qariya surnay sirlarini nabirasi Sarvarga o’rgatmoqda. Men oqsoqolni yo’qlab borgan kun Sarvar to’yda xizmatda ekan.
To’yu-tantanalar bo’laversin, karnay-surnay sadolari uzilmasin!
Matn va suratlar muallifi Muhiddin Zarif