Mamlakatda ishsizlik keng tarqalgani va ishlab chiqarish qisqarib ketgani sabab erkaklarning asosiy qismi vatanni tark etgan. Xotin-qizlar esa sakkiz million aholining qariyib 55 foizini tashkil etadi.
Ayollar aksariyat hollarda uyda, ro’zg’or yumushlari va bolalar bilan band.
Hukumat keyingi yillarda mahalliy hunarmandchilikni rivojlantirish harakatida. Shu bilan xotin-qizlarni mehnatga jalb etishga intilmoqda.
2014-yilda Sug’d viloyat hokimiyati shu maqsadda 200 ming somoniy ajratib, maxsus tanlov asosida 30 grant bergan.Rasmiylar kam ta’minlangan oilalarga alohida ahamiyat qaratilganini aytadi.
Birgina Sug’d viloyatida Asht, Bobojon G’afurov, Panjakent, Spitamen nohiyalarida xalq hunarmandchiligini rivojlantirish markazlari ochilib, ishga tushirildi. Bu markazlarga bichish-to’qishda tajribali onaxonlar jalb etilib, yoshlarga qadimiy kashtachilik, qo’lda gilam va matolar to’qish, milliy uslubdagi jihozlar tayyorlash o’rgatilmoqda.
Sug’d viloyatiing Spitamen nohiyasidagi qadimgi Kurkat qihlog’ida ishsiz 80 xotin-qiz jalb etilgan yangi ishlab chiqarish o’quv markaziga mahalliy hukumat eski ustalar yasagan 10 ga yaqin adras va atlas to’qish dastgohlari, 20 dona zamonaviy tikish mashinalari taqdim etdi.
Gilam to’quvchilarga Mavluda Ummatova, kiyim tikuvchi chevarlarga Dilafro’z Hotamova ustozlik qilmoqda.
“Ishlab chiqarayotgan mahsulotlarimiz pishiq-puxtaligi bilan ajralib turadi. Lekin gap shundaki, qo’l mehnati va tabiiy xom ashyoning qimmatkigi sabab mahsulotlarimiz arzon-garov import mollari bilan raqobatlasha olmaydi. Xalqimiz sifatsiz bo’lsada, Xitoy va Eron mahsulotlari xarid qilishga o’rganib qolgan”, – deydi Dilafro’z.
Mavluda Ummatovaning aytishicha, garchi to’y-hashamlarda eski udumlarga rioya qilishsada, xalq zamonaviy matolarni xarid qilishni m’aqul ko’radi.
“To’ylarda kelinlar uchun o’ta qimmat turk, arab, hind kiyim-kechaklari, matolarni xarid qilishadi. Holbuki, sifatiga ko’ra ulardan ustunroq turadigan, o’z qo’limizda to’qilgan choyshab, parda, quroq dasturxonlar, matolarimiz bor. Odamlar yaltur-yultur matolarga o’ch, zamonaviy modaga berilgan, yoshlarning didi boshqacha”, – deydi Mavluda.
Tajribali gilam to’quvchi Risolat opa Abdurahmonova chet elning arzon matolariga qaraganda avra-astari quroqlrdan tikilgan ko’rpa va ko’rpachalar, dasturxon, yostiq jildlari har qanday xonadon sandig’ini to’ldirishi, uyini bezashi mumkin deb aytadi.
“Eski davrlarda tabiiy jun va ipdan to’qilgan gilam, sholchani ostimizga to’shar edik, ham sifatli, ham zararsiz edi. Odamlarimiz endi arzon-garov Eronu-turk gilamlariga o’rganib qoldi. Biz tabiiy jundan to’qigan 80X100 sm hajmdagi kichik gilamchamiz tannarxi qarib 500 somonyga boradi. Bu pulga manaman degan kishi to’yxonaga gerdayib katta Eron gilamini ko’tarib boradi. Mamlakatimizda xalq amaliy hunarmandchiligiga e’tibor qaratilib, qo’l menhatiga qiziqish ko’rsatilayotgani yaxshi, ammo masalani oxirigacha hal etish zarur”, – deydi Risolat opa.
Uning fikricha, respublika hukumati mahalliy tadbirkorlar faoliyatini davlat miqyosida qo’llab quvvatlashi zarur, mahsulotlar targ’iboti ommaviy axborot vositalarida keng yo’lga qo’yilishi, soliqlarda imtiyozlar berilishi kerak.
Ravshan Shams
Xo’jand, Tojikiston