ქართულ-ოსური კონფლიქტის ზონაში ადმინისტრაციული საზღვრის გადაკვეთის მოტივით დაკავებები გახშირებულია. კვირაში სამჯერ მაინც ამგვარი ცნობები მედიის ახალ ამბებში ხვდება. რუსი მესაზღვრეები აკავებენ ეგრეთ წოდებული საზღვრის მიმდებარე სოფლებში მცხოვრებ მშვიდობიან მოქალაქეებს, რომლებიც საკუთარ ბაღებში მუშაობენ, ჯონჯოლს კრეფენ ან შინაურ პირუტყვს მწყემსავენ.

საზღვრის პირას  (ამ ტერმინსაც შევეხებით მოგვიანებით) დაკავებებით, რაც რუსი მესაზღვრეები მიერ ხორციელდება, რუსეთის ფედერაცია რამდენიმე ხაზგასმულ მესიჯს გზავნის: მას სურს და სიამოვნებს ჩვეულებრივი, რიგითი, არასამხედრო, მშვიდობიანი მოქალაქეების გაწამება (ფაშიზმისადმი მიდრეკილება ამგვარადაც გამოვლინდება) , ცდილობს აღმართოს ბარიერები  ადამიანებს შორის და წარმოაჩინოს საკუთარი ყოვლისშემძლეობა.

უკანასკნელი ერთი კვირის მანძილზე რუსმა მესაზღვრეებმა სოფელ ხურვალეთში დააკავეს ქალბატონები, რომლებიც საკუთარ მეურნეობაში იმყოფებოდნენ. მათგან ერთ-ერთი 70 წელს გადაცილებულია, მეორე კი ტუბერკულოზით დაავადებული. ასევე ორი მოქალაქე კლდისწყაროდან, რომლებიც ჯონჯოლს კრეფდნენ. რაზე მეტყველებს მშვიდობიანი მოქალაქეების წინააღმდეგ წარმოებული პოლიტიკა? როდემდე შეიძლება გაგრძელდეს ეს ადამიანთმოძულეობა, რაც რუსული პოლიტიკის ნაწილს წარმოადგენს? ადამიანები, რომლებიც მუშაობენ საკუთარ მიწის ნაკვეთებზე, აძოვებენ საქონელს ან კრეფენ ჯონჯოლს რომ დაკავებულნი არიან სარჩოს მოპოვებით და არ სურთ  ტერორი და სხვა ანტისახელმწიფოებრივი ქმედებები, ეს ყველამ ისედაც იცის. ამის მიუხედავად დაპატიმრებების პროცესი გრძელდება.

ცხინვალის ციხეში მოხვედრილი ადამიანი თუ რამდენიმე დღეში თავისუფლდება, მისი ოჯახი100-დან 300 ლარამდე თანხას იხდის დე-ფაქტო ადმინისტრაციის სასარგებლოდ. უცნობია, დე-ფაქტო ადმინისტრაციის ბიუჯეტის შემოსავლებში ეს თანხა პროცენტულად რა მაჩვენებლით გამოიხატება, თუმცა ფაქტია, რომ ოსურ ადმინისტრაციას დაკავებების ამ ეპოპეიდან სხვა არანაირი მოგება არ რჩება.

რაც შეეხება საზღვრებს, ზოგადად. რუსი მესაზღვრეების საქმიანობა, გარდა იმისა, რომ დააპატიმრონ მშვიდობიანი მოქალაქეები, ღობეების მშენებლობაცაა. ისინი ქართულ და ოსურ სოფლებს შორის ლითონის ღობეებს აშენებენ. რას ცვლის ღობეები ქართველებისა და ოსებისთვის? ეს რუსეთის ფედერაციის სურვილის ხორცშესხმა უფროა, როგორადაც სურს მას ხედავდეს ქართულ-ოსურ ურთიერთობებს, ოჯახებს, მეზობლებს: გაყოფილად, ცალკ-ცალკე. ღობეები მენტალური ცვლილებებისკენ მიმართული ღონისძიებებია. კონფლიქტის ზონაში ქართულ-ოსურ სოფლებს შორის 2008 წლის ომამდე და ომის შემდეგაც თანამშრომლობისა და თანადგომის არაერთი მაგალითი ყოფილა. რუსი შუამავლებისგან მალულად ქართველები და ოსები ერთმანეთის ქორწილშიც იღებენ მიწვევებს და მიდიან და გარდაცვლილის ჭირისუფალთანაც. ახლანდელი ღობეები და ვიდეო კამერები, რაც ხეებზეა დამონტაჟებული, რუსების თვალთაგან ფარულად მსგავს ადამიანურ კავშირებს კლავს. ღობეების მთელი „ფილოსოფიაც“ ისაა, რომ მეზობლებმა და ნათესავებმა ერთმანეთი დაივიწყონ და ცხოვრების მნიშვნელოვან მოვლენებში თანამონაწილეობის მოთხოვნა, შესაძლებლობის არქონიდან გამომდინარე, გაქრეს.

კონფლიქტის ზონაში, დაპირისპირებულ მხარეებს შორის, ადამიანური ურთიერთობების გაბმის რომ ყველაზე მეტად ეშინიათ რუსეთის ფედერაციაში, ამაზე, ღობეების პოლიტიკის გარდა, ისიც მეტყველებს,  რაც ერგნეთში ინციდენტების პრევენციისა და მათზე რეაგირების მექანიზმების ფარგლებში შეხვედრების დროს ცხადად შეიძლება დაინახოს ნეიტრალურმა დამკვირვებელმა.

ერგნეთში კარავი ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის მიერ იდგმება. მხარეებს შეხვედრები სწორედ ამ კარავში აქვთ. ერგნეთში მხოლოდ ერთი კარავი იშლებოდა. წინა შეხვედრაზე კი სადამკვრვებლო მისიამ იმ ჟურნალისტებზეც იფიქრა, ვინც შეხვედრის გასაშუქებლად ერგნეთში მიდის. როგორც წესი, კომენტარები ორჯერ იწერება: პირველად ვიდრე შეხვედრა დაიწყება. მეორედ, შედეგების შესახებ. ასე რომ, მედიის წარმომადგენლებს ერგნეთში რამდენიმე საათის გატარება უწევთ. შეხვედრის დასრულებამდე ისინი ავტომანქანებში იცდიან. ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიამ თვენახევრის წინ ჟურნალისტებს მოსაცდელად თეთრი ფერის კარავი შესთავაზა,  გათბობით, ცხელი ყავით და ჩაით. ერთის ნაცვლად ერგნეთში ორი კარავი დაიდგა, ერთი ქართულ-ოსური მოლაპარაკებების მწარმოებელთათვის და მეორე – ჟურნალისტებისთვის. ამ ინიციატივამ ჩემი ნაცნობი ჟურნალისტები მოხიბლულები დატოვა. როგორც წესი, ინციდენტების პრევენციის მექანიზმების შეხვედრებს ოსი ჟურნალისტებიც აშუქებენ, შესაბამისად, ერგნეთში ისინიც ისევე იცდიან, როგორც ქართველი კოლეგები. ზამთარში და სუსხში, მათაც ისევე სცივათ და სიამოვნებით სვამენ ჩაისა და ყავას, როგორც ქართველი კოლეგები. ამის მიუხედავად, ოსი კოლეგები ჟურნალისტებისთვის მოწყობილ კარავში ვერ შევიდნენ.

რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, ქართველი კოლეგების მიმართ მათ პრობლემა არ აქვთ. მათი პრობლემა ქართველ კოლეგებთან ურთიერთობის დემონსტრირებაა დე-ფაქტო ხელისუფლებისა და რუსი მესაზღვრეების წინაშე. ქართველ ჟურნალისტებთან ერთად კარავში ყოფნა და ჩაის სმა მეთვალყურე ხელისუფლებების წინაშე, შესაძლოა, მათ სამსახურის დაკარგვად დაუჯდომოდათ. ასე რომ, რუსი მესაზღვრეების მიერ გავლებული ლითონის ღობეების მიზანი მხოლოდ ტერიტორიების გაყოფა არაა. ეს ადამიანთა შორის ურთიერთობების აკრძალვას ნიშნავს.

გაფართოების საკითხი ყოველთვის დგას დღის წესრიგში. დღეს ვიმსჯელეთ ნატოს გაფართოების ისტორიულ მნიშვნელობაზე. ჩემი აზრით, ეს ყოველთვის უწყობდა ხელს ევროპაში მშვიდობას, სტაბილურობას, თავისუფლებასა და დემოკრატიულ განვითარებას. საუბარი შეეხო ოთხი კანდიდატი ქვეყნის მზადყოფნის საკითხს და საქართველო ერთ-ერთი მათგანია. ორი დღის წინ დასრულდა ჩრდილო-ატლანტიკური საბჭოს ვიზიტი საქართველოში და სწორედ ეს თემა იყო შეხვედრებზე აქტიური განხილვის საგანი. ჩვენი ამოცანაა, როგორ მოვამზადოთ ეს ქვეყნები წევრობისათვის, რათა გაფართოების შესახებ სტრატეგიული განხილვა კვლავ განახლდეს.“ – აღნიშნა შეხვედრის დასრულების შემდეგ ლიტვის მუდმივმა წარმომადგენელმა ნატოში კესტუტის იანკაუსკასმა. – See more at: http://www.mod.gov.ge/index.php?newsid=2100#sthash.gwqoKGSV.dpuf

ეს გახლავთ ამონარიდი საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ ვებგვერდზე გამოქვეყნებული ერთ-ერთი ცნობისა სათაურით „თავდაცვის კონფერენციაზე ნატოს გაფართოების საკითხი განიხილეს“. ეს არაა ერთადერთი განცხადება აღნიშნულ საკითხზე. ოფიციალური ინფორმაცია, რომელიც საზოგადოებისთვის ცნობილს გახდიდა იმას, რომ საქართველოს ნატოს წევრობის კანდიდატთა შორის რიგი ეკავა და პირველი და მეორე თუ არა, მესამე ან მეოთხე მაინც იყო სიაში, არაერთხელ გაჟღერებულა. საზოგადოების ნაწილი, რომელიც მიიჩნევს, რომ საქართველო არ უნდა იყოს საერთაშორისო თავდაცვით ღონისძიებების მონაწილეთა შორის, საკუთარ პოზიციას უმეტესწილად, მოკრძალებულად წარმოადგენს, რადგან ამ მოსაზრებას უპირისპირდება გაცილებით დიდი ჯილდოს პერსპექტივა: ინტეგრაცია ევროატლანტიკურ სტქურტურებში. საქართველოში საზოგადოების ნაწილისთვის ეს ინტეგრაცია ყოველთვის კონკრეტული ფასით იზომება: ავღანეთში, ერაყში და ასე შემდეგ სამხედრო მოსამსახურეთა სიცოცხლით. ხოლო როდესაც საერთაშორისო სამხედრო მისიებში მონაწილე საქართველოს მოქალაქე იღუპება და მას გადმოასვენებენ, დაკრძალვის ღონისძიებაზე ყოველთვის ხაზგასმით აღინიშნება, რომ ის დაიღუპა საქართველოს უკეთესი მომავლისთვის, რასაც დაღუპული მეომრის შვილი, ოჯახის წევრები, ისევე როგორც საქართველოს დანარჩენი მოქალაქეები აიგივებენ დასავლურ ინსტიტუციებთან ინტეგრაციასთან. სწორედ ამიტომ პრეზიდენტ ობამას განცხადება იმის შესახებ, რომ საქართველო და უკრაინა არ უნდა მოელოდეს ნატოს წევრობას უახლოეს მომავალში, საქართველოს მოქალაქეებისთვის იმედგამაცრუებლად გაისმა.

ერთი კვირის წინ ევროპარლამენტის პრეზიდენტმა მარტინ შულცმა განაცხადა, რომ შემთხვევა, რასაც ადგილი ჰქონდა ყირიმში, არ დაფიქსირებულა ცივი ომის შემდგომ. ამის თაობაზე საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრმა მაია ფანჯიკიძემ განცხადება გააკეთა კიდეც და თქვა: “საგარეო უწყება აპირებს იმას, რომ შეახსენოს აბსოლუტურად ყველას, ვინც არ უნდა იყოს იგი, რომ საქართველო არის ევროპა და 21-ე საუკუნეში ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც სხვა ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობა და სუვერენიტეტი შეილახა და მოხდა საერთაშორისო ნორმების დარღვევა. ეს მოხდა 2008 წელსაც. მას შემდეგ საქართველოს 20% არის ოკუპირებული რუსეთის მიერ და მისი ორი ნაწილი არის ასევე რუსეთის მიერ გამოცხადებული, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფოები. ასე, რომ ეს ალბათ გამორჩა ევროპარლამენტის პრეზიდენტს”.

საგარეო პოლიტიკური მიმართულებით ვითარება სახარბიელო ნალდვილად არაა, ამას ემატება ყოფილი პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილი მიმართ წარმოებული ხისტი, ნაჩქარევი, არაპრაგმატული და ამ ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ყოვლად უსარგებლო კამპანიის წარმოება. როდესაც საქმე ხელისუფლების უმაღლეს წარმომადგენლებს და ყოფილ უმაღლეს წარმომადგენლებს ეხება, საქმისწარმოებისას ერთ-ერთი ობიექტურად მნიშვნელოვანი ფაქტორი პოლიტიკაცაა. მას შეიძლება  „დეტალი“ ვუწოდოთ, მაგრამ სათვალავში ჩასაგდებად რომ არ მივიჩნიოთ, ალბათ უფრო არაგონივრული იქნება, ვიდრე გონივრული.

საშინაო ვითარებას რაც შეეხება, გასულ  რამდენიმე დღეში ორმა პრობლემამ, რომელსაც გამოწვევას ვერ დავარქმევდი, თვალსაჩინოების მაღალი ხარიხსი აჩვენა. ერთი გახლავთ რუსეთის მხარდამჭერი აქცია, რასაც თბილისში ჰქონდა ადგილი (აქ კითხვები „რატომ“ ან „რისთვის“ აბსოლუტურად აზრსმოკლებულია, რადგან მთავარია შედეგი, რაც ამ შემთხვევაში აქციის სახით გვაქვს) და მეორე: დავა ხელისუფლებაში ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებაზე ხელმოწერის  თაობაზე. მისი ეპითეტი იქნებოდა „ყოვლად ოდიოზური“, რომ არ ყოფილიყო სამარცხვინო. საჯარო სივრცეში მინისტრების მხრიდან გამოქმულმა მოსაზრებებმა აჩვენა, რომ მთავრობაში ადამიანებს სახელმწიფოებრივი აზროვნების დეფიციტი აქვთ. მინისტრები ამბობდნენ, რომ დოკუმენტზე მთავრობამ იმუშავა, ამდენად ხელშეკრულებაზე პრემიერ მინისტრმა უნდა მოაწეროს ხელი. მათ საერთოდ არ უფიქრიათ იმის შესახებ, რომ საქართველოს მთავრობის წევრები არიან და ამგვარ განცხადებებს არ უნდა აკეთებდნენ. არ უფიქრიათ არც იმის შესახებ, რომ საქართველო არაა ცალკ-ცალკე დაყოფილი მთავრობის საფეოდალოდ და პრეზიდენტის საფეოდალოდ.

დაბოლოს, მინდა ჩემი შიში გავამხილო. ეს დეჟავუს შიშია. ამ ბოლო დროს სულ უფრო და უფრო ხშირად მახსენდება როგორ შებრუნდა  დასავლეთი ზურგით დამოუკიდებელი  საქართველოსგან მეოცე საუკუნის ოციან წლებში: დაუხურა ერთა ლიგის კარი და განუცხადა, რომ საქართველოს რუსეთის საშინაო საკითხია. მაგრამ, ფუი ეშმაკს, ფუი ეშმაკს, ფუი ეშმაკს.

რწმენა იმისა, რომ არსებობს რაღაც უდიდესი, უგონიერესი, რომელიც შემომქმედია სამყაროსი, ჩემში არსებობს. მჯერა, რომ შეიძლება არ ჩანდეს, მაგრამ არსებობდეს. ისევე როგორც რადიოტალღები, მაგალითად, რომლებიც არ ჩანს, მაგრამ ჩვენ ყოველდღიურად მაინც ვუყურებთ ტელევიზორს, ვსაუბრობთ მობილური ტელეფონით, ვსარგებლობთ ინტერნეტით და სულ ამ უხილავი რადიოტალღების არსებობის გამო. სხვა საკითხია, რა უნდა ვუყო მე ამ რწმენას? ვინ არის ღმერთი: ჩემი მეგობარი, რომელმაც კეთილი რჩევები უნდა მომცეს, გასაჭირსა და მხიარულებაში გვერდით დამიდგეს,  თუ ჩემი მბრძანებელი და ბატონი, რომელსაც გამუდმებით უნდა თაყვანი ვცე, წყალობა ვთხოვო და რომლისაც უნდა მეშინოდეს. პირადად მე, რა თქმა უნდა, მეგობრობაზე დამყარებული ურთიერთობა მირჩევნია, რადგან ეს შესაძლებლობას მაძლევს უფრო გახსნილი ვიყო, უფრო მეტად დაინტერესებული სიახლეების შემეცნებით, სწავლით, კრეატიულობისადმი მისწრაფებით. მეგობრულ ურთიერთოებებში ხომ უფრო მეტია მხიარულებაც და სარგებელიც.  ჩემი რელიგია ღმერთის მიმართ სხვაგვარ ურთიერთობას მთავაზობს და თან მეუბნება, რომ თუ ზუსტად არ დავიცავ მის მითითებებს, ვერ მივიღებ სიკეთეს ვერც სიცოცხლეში და ვერც სიკვდილის შემდეგ.

ის წინააღმდეგობები, კითხვები, რაც მე რელიგიურობის ამგვარ გამოვლინებასთან მაქვს, დაახლოებით, ასეთია: თუ ყველა ადამიანი ერთნაირად ღირებულია, რატომ ახდნენ მათ დიფერენციაციას სასულიერო პირები, ეთნიკურობიდან გამომდინარე? http://news.ge/ge/news/story/27475-meufe-iobi-es-ar-aris-chveulebrivi-archevnebi რატომ მიიჩნევენ, რომ ქალები უფრო დაბალ საფეხურზე დგანან, ვიდრე მამაკაცები, რატომ უნდა მიიჩნიო არასრულფასოვან ადამიანად სექსუალური უმცირესობის წარმომადგენელი, რომელიც ასევე ადამიანია. რატომ უნდა დაგმო და რელიგიის მტრად გამოაცხადო, თუნდაც „ჰარი პოტერი“, რატომაა ეშმაკის მანქანა კომპიუტერი, რომლის დახმარებით უამრავი რამის შესწავლა შეიძლება და რატომ მოდის ყოველთვის წინააღმდეგობაში ახალი ტექნოლოგიები და ჩვენი რელიგია.  http://www.youtube.com/watch?v=QYAD_X7WQiA

შესაძლებელია რელიგიური ადამიანი იყოს დემოკრატიც ამავდროულად, ამ სიტყვის თანამედროვე გაგებით? შესაძლებელია ამ ორი ბატონის მსახურება ერთდროულად, თუ უნდა დარჩე  ერთ მხარეს და მეორეზე პრეტენზია არ განაცხადო, იცხოვრო მხოლოდ ერთი მათგანის წესების მიხედვით.

მუდმივობა არც ერთს არ ახასიათებს, არც დემოკრატიას, არც რელიგიას. ორივე მათგანი განიცდის ცვლილებას დროთა განმავლობაში. დემოკრატიის ფორმები სულ უფრო და უფრო იხვეწება და ის დღეს სულაც აღარაა ძველბერძნული „ხალხის მმართველობა“, რადგან დროთა მანძილზე მან უმრავლესობის მმართველობის, შემდეგ კი უმრავლესობის ტირანიის სახე მიიღო.  დღეს–დღეობით დემოკრატიის ყველაზე წმინდა გაგება გულისხმობს მმართველობის ფორმას, რა დროსაც გარანტირებულად დაცულია ყველა ადამიანის უფლება მიუხედავად მისი რელიგიური, სოციალური, სექსუალური, პოლიტიკური, სქესობრივი, რასობრივი, ეთნიკური და სხვა ნებისმიერი განსხვავებულობისა.

რელიგიის ცვლილებას რაც შეეხება, მისი ტრანსფორმაცია უფრო მეტად კონსერვატიულობაზე პრეტენზიის თანხლებით მიმდინარეობს, რომელიც დროის მსვლელობასთან ერთად, უფრო და უფრო მძაფრდება. ზოგჯერ ღრმავდება იმდენადაც კი, რომ იკარგება, აღარ ჩანს ის პირველყოფილი საწყისი, უჩინარდება, სხვა თემებით გადაიფარება ის ბიძგი, ის მიზეზი, რამაც მისი ჩასახვა გამოიწვია. დროთა მანძილზე რელიგია იხუნძლება ათასი წესით, რომელსაც რელიგიის რიგითი მსახურები ქმნიან, ათასი დოგმით, რომლითაც, საბოლოო ჯამში ისეთი აბლაბუდა წარმოიქმნება, სადაც მოძრაობაც და აზროვნებაც შეუძლებელია.  გადაადგილების,  ქმნის, შემოქმედების უფლებაც კი რელიგიის მსახურის თანხმობითა და მისი ხელდასხმით უნდა გაიცეს.რელიგია ყველა წესს თავად გთავაზობს, განსხვავებით დემოკრატიისგან, რომელიც ადამიანს არ უზღუდავს არჩევანის თავისუფლებას.

დღევანდელ საქართველოში  დემოკრატიული ღირებულებების დამკვიდრებას ეკლესია, შესაძლოა გაუცნობიერებლად, მაგრამ მაინც წინააღმდეგობას უწევს. წინააღმდეგობას წარმოადგენს  მისი უძრაობა, უინიციატივობა, განსჯისა და მჯელობების არარსებობა, თუნდაც იმის შესახებ, თუ, რას წარმოადგენს დემოკრატია, გვჭირდება თუ არა ის და  გადის თუ არა გამყოფი ხაზი რელიგიურ და დემოკრატიულ ღირებულებებს შორის.

საქართველომ საკუთარი საგარეო პრიორიტეტების მიმართ დამოკიდებულება რეფერენდუმის მეშვეობით უკვე გამოხატა. ის, რომ რუსეთს მისი სამხრეთ მეზობლის დასავლური ორიენტაცია მნიშვნელოვნად აღელვებს, 2008 წლის აგვისტოში რუსეთის მიერ „მშვიდობის იძულების“ „ოპერაციამ“ (რუსეთმა ასე უწოდა ომს) მორიგად დაადასტურა. სიტყვა „იძულება“ და ასოციაციები მისი მნიშვნელობიდან გამომდინარე (მახსოვს საბჭოთა ბავშვობიდან და ახლა გამოვიყენებ ამ გამოთქმას), ერთგვარ ლაიტმოტივად გასდევდა შეხვედრას, რომელიც პირველად მაინცდამაინც გორში, 2008 წლის ომით ყველაზე მეტად დაზარალებულ ქალაქში 19 ივლისს გაიმართა. შეხვედრა არც ერთ ცენტრალურ ტელევიზიას არ გაუშუქებია. არ ვიცი, ეს კარგია თუ ცუდი. ალბათ ის შემთხვევაა, როდესაც ცუდშიც შეიძლება კარგის დანახვა და კარგში ცუდიც დევს. შეხვედრა ევრაზიული კავშირის იდეას ეხებოდა. ორგანიზაცია „ერეკლე მეორის საზოგადოების“ სახელით, გორში გამართული შეხვედრის ინიციატორი გახლდათ. ყოფილი უშიშროების მინისტრი ვალერი ხაბურძანია ასევე ევრაზიული კავშირის იდეის აქტიური მხარდამჭერია.

ევრაზიული კავშირის იდეა რუსეთში წარმოიშვა და მისი მთავარი არსი მდგომარეობს შემდეგში: ჩამოყალიბდეს კავშირი ქვეყნებისა, რომლებსაც გააერთიანებს საერთო სტრატეგია და ეკონომიკური ინტერესები. გაერთიანებაში თანასწორუფლებიან სუბიექტებად მოიაზრებიან სამხრეთ ოსეთი და აფხაზეთი, ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკები, ბალტიისპირეთის ქვეყნების გამოკლებით. ევრაზიული კავშირი, ამ იდეის ავტორებისთვის წარმოადგენს ერთგვარ საპირწონეს დასავლეთის წინაშე.

ალექსანდრ დუგინს, ევრაზიული მოძრაობის ერთ-ერთ სულისჩამდგმელს გორში გამართული შეხვედრის დროს სკაიპის მეშვეობით შესაძლებლობა ჰქონდა საკუთარი მოსაზრებები გამოეთქვა და კითხვებისთვის ეპასუხა. მისი აზრით, მნიშვნელოვანია ამ იდეის გაჟღერება ზოგადად, რადგან, როგორც თავად მიიჩნევს, ბაჰამის კუნძულებთან კავშირი რომ შემოგთავაზონ, ამას შეიძლება მოულოდნელობოდან გამომდინარე უარით უპასუხო, მაგრამ თუ თანდათანობით და გეგმაზომიერად ამ იდეას „შეგაჩვევენ“, შესაძლებელია, ეს უტოპიად სულაც არ მიიჩნიო. ამგვარი ანალოგია გამოიყენება ევრაზიულ კავშირთან მიმართებაშიც. დუგინის აზრით, მთავარია, ქართულ საზოგადოებას ეს იდეა ხშირად მიეწოდოს. მისი აზრით, სიხშირე იდეის მომხრეებს გაზრდის.

დუგინს არაფერი უთქვამს იმის შესახებ, ექნებოდა თუ არა შესაძლებლობა  საკუთარი მოსაზრებები ასე თამამად წარმოედგინა ყოფილი ხელისუფლების პირობებში.  თუმცა აღშფოთებას გუშინდელი შეხვედრიდან გამოსული მონაწილეები, რიგითი მოქალაქეებიც ვერ ფარავდნენ იმის გამო, რომ რუსეთი სინამდვილეში საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას საქართველოს სულაც არ ჰპირდება. ორი ყველაზე სენსიტიური თემა, რითაც დღეს საუკეთესოდაა შესაძლებელი საზოგადოებრივი აზრის მანიპულირება საქართველოში: რელიგია და ტერიტორიული მთლიანობა. დუგინის ევრაზიული იდეის საქართველოს ნაწილში მათ თავისი ღირსეული დატვირთვა აქვს. დუგინი ერთიან მართლმადიდებლურ სივრცეს მიიჩნევს ერების ყველაზე დიდ შემაკავშირებლად. ამ მიმართულებით საუბრისას მას იმდენად შორს შეუძლია წასვლა, რომ „ცივილიზაციებს შორის კონფლიქტისაც“ კი რთავს რიტორიკაში.  საუბარსაც ამით იწყებს: „ ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია ასეთი ინიციატივა იხილებოდეს ისეთ მშვენიერ მართლმადიდებულურ ქვეყანაში. მინდა გითხრათ ევრაზიული იდეის შესახებ, თუ რას ნიშნავს ის საქართველოსთვის და რუსეთისთვის. პირველი, რაც მინდა გითხრათ, რომ ჩვენ გვავიწყდება, რომ რომ საქართველოც და რუსეთიც ვეკუთვნით ერთიან მართლმადიდებლურ ცივილიზაციას. ჩვენი იდენტობა მართლმადიდებლურია. და დღეს, როდესაც საუბარია ცივილიზაციებს შორის კონფლიქტზე, ჩვენ ვეკუთვნით ერთ კულტურულ-რელიგიური ისტორიის საწყისებს, ერთი და იმავე იდენტობას, ამიტომაც ჩვენ უნდა ვიყოთ ერთად, ყველაფრისდა მიუხედავად. ჩვენს შორის ადრეც იყო კონფლიქტები, ქვეყნის შიდა დაპირისპირებები, გაუგებრობები, ომები და ათასი სხვა, მაგრამ ჩვენ ამ ყველაფერს არ უნდა მივაქციოთ ყურადღება, რადგან ყველაზე მთავარი და მნიშვნელოვანი ისაა, რომ ჩვენ ვართ ნაწილი ერთი ცივილიზაციის. რუსები, ქართველები, ბულგარელები, ბერძნები, რუმინელები, სერბები, უკრაინელები, ბელორუსები, ყველანი ვართ მართლმადიდებლები. ამიტომაც მიმაჩნია, რომ ევარაზიის კავშირი უნდა წარმოადგენდეს მართლმადიდებლურ ერთიანობას. და საქართველომაც სად, თუ არა ამ წიაღში უნდა ეძიოს საკუთარი მომავალი. რა საერთო აქვს ქართულ, მართლმადიდებლურ, ღრმა, მშვენიერ, ფანტასტიურ ცივილიზაციას დასავლურ ცივილიზაციასთან? სადაც ადგილი აქვს ქორწინების რღვევას, ლიბერალიზმს, ინდივიდუალიზმთან, სრულიად განსხვავებული კულტურების ერთობლიობასთან? ამავდროულად, რა კავშირი აქვს საქართველოს დოსტოევსკისთან, მართლმადიდებლობასთან, სულიერებაზე ღრმა ზრუნვასთან, სინდისიერებასთან. აი, ამასთან აქვს კავშირი საქართველოს. როგორც ჩვენი მწერლები თარგმნიდნენ თქვენს ლიტერატურას, ისე ქართველი მწერლები – რუსულ ლიტერატურას. ახლა რაც შეეხება ევრაზიულ კავშირსა: ეს კონკრეტული პროექტია და არა მხოლოდ აბსტრაქცია. ევრაზიული კავშირი წარმოადგენს ინტეგრაციის ინსტრუმენტს გაერთიანებისკენ ევრაზიული ქვეყნების ერთიანობის საფუძვლით. საქართველოს ადგილი მხოლოდ ევრაზიის კავშირშია გამონაკლისის გარეშე, როგორც კულტურული, ისე ეკონომიკური, სტრატეგიული, ნამდვილად დამოუკიდებელი ქვეყნის მშენებლობის პერსპექტივა მხოლოდ აქაა შესაძლებელი“-  ამბობს დუგინი.

რუსეთმა, რა თქმა უნდა იცის, რომ ტერიტორიული მთლიანობის საკითხი საქართველოს მოსახლეობისთვის ძალიან მგრძნობიარე თემაა, ამიტომაც მნიშვნელოვანი დატვირთვა მასზე გადააქვს. ხაზს უსვამს რა, რომ სხვა ვერც ერთ შემთხვევაში ტერიტორიული მთლიანობა ვერ აღდგება, ამატებს იმასაც, რომ უფრო მეტის, საქართველომ შესაძლოა ვერც შეინარჩუნოს არსებული საზღვრები, თუ არ მოიშლის ჯიუტობას და სანახევროდ მაინც უარს არ იტყვის დასავლურ ლიბერალიზმზე. ამასთან რუსეთი ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას საქართველოს სულაც არ ჰპირდება. უბრალოდ, მას სთავაზობს გაერთიანებას რუსეთის ქოლგის ქვეშ აფხაზებთან და ოსებთან ერთად, ისე, რომ დროთა მანძილზე საზღვრების საკითხი ნაკლებ მნიშვნელოვნად ჩაითვლება. ამასთან, მას არ ავიწყდება გამოხატოს, როგორ განიცდის და ღელავს რუსეთი იმის თაობაზე, რომ საქართველო აღმოჩნდა ომის მსხვერპლი და როგორ საფუძვლიანადაა დაინტერესებული საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობით. ციტატა დუგინის გამოსვლიდან:

„რუსეთის მხრიდან არაერთხელ ჰქონდა ადგილი დემონსტრირებას იმისას, რომ მხოლოდ რუსეთი შეიძლება წარმოადგენდეს გარანტს პოსტ-კომუნისტური ქვეყნების ტერიტორიული მთლიანობის. თუ რუსეთი ამბობს: „დიახ“ ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებით ნებისმიერი პოსტ-კომუნისტური ქვეყნის შესახებ, ამ შემთხვევაში, მათი ტერიტორიული მთლიანობა შენარჩუნებული და განმტკიცებულია. თუ რუსეთი ამბობს: „ჩემთვის სულ ერთია“, ან  „არა“, მაშინ ამ ქვეყნების ტერიტორიული მთლიანობა ირღვევა. ბევრმა, მათ შორის საქართველომ, ეს საკუთარ თავზე გამოსცადა. ეს საშინელებაა. ნებისმიერ შემთხვევაში, იმისთვის, რომ განმტკიცდეს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა და იდენტობა, აუცილებელია რუსეთთან თანამშრომლობა. რუსეთის გარეშე ეს შეუძლებელია. ის საზღვრებიც კი, რაც ახლა აქვს საქართველოს, ისინიც კი შეიძლება დადგეს კითხვის ნიშნის ქვეშ, თუ საქართველო კვლავ გააგრძელებს პრო დასავლურ და პრო ამერიკული ორიენტაციის მხარდაჭერას. ეს არაა შანტაჟი. ეს მხოლოდ ობიექტური რეალობაა. რუსეთი დაინტერესებულია, საქართველოს სახელმწიფოებრიობა იყოს ძლიერი და ერთიანი, მართლმადიდებლური იდენტობით, ამისთვის რუსეთი ყველაფერს აკეთებს. მაგრამ რა თქმა უნდა, საჭიროა ასევე ქართული მხარის კეთილი ნება. დაბოლოს იმის თქმა მინდა, რომ ევრაზიული კავშირი საქართველოსთვის არის შანსი დაიბრუნოს ტერიტორიული მთლიანობა, მათ შორის სამხრეთ ოსეთი და აფხაზეთი. მე არ ვამბობ მაინცდამაინც, რომ ისინი შეუერთდეს საქართველოს. მოგეხსენებათ, რუსეთმა ცნო მათი დამოუკიდებლობა. მაგრამ ახლა ეს ქვეყნები საქართველოს მიმართ ხომ მტრულად არიან განწყობილნი? თუ ჩვენ დავიწყებთ საქართველოსთან ინტეგრაციულ პროცესებს, ეს ერთადერთი გზაა დაბრუნებისა აფხაზებთან და ოსებთან ერთად, ერთიან კულტურულ, გნებავთ სოციალურ ისტორიულ კონტექსტში. რადგან ქართველები ხომ გამოგდგებულები იყვნენ აფხაზეთიდან და სამხრეთ ოსეთიდან? ისინი იქ არ დაბრუნდებიან ვერც ძალით და ვერც სხვაგვარად, გარდა ინტეგრაციის გზისა ევრაზიულ კავშირში. აფხაზები და ოსები ამისთვის მზად არიან, ისინი ორიენტირებულები არიან მოსკოვზე. ახლა ჯერი საქართველოზეა. თუ საქართველოც მზად იქნება ამისთვის, თუნდაც მხოლოდ დაიწყებს გარკვეული ჟესტების დემონსტრირებას, მაგალითად ისეთის, როგორც ახლა თქვენ ამას აკეთებთ. თქვენ ხართ საქართველოს გადამრჩენები, რადგან ამ საკითხის აქტუალიზებას ახდენთ. თქვენ არა მხოლოდ მოსკოვის მხარდამჭერები ხართ, არამედ, თქვენ მოქმედებთ მხოლოდ საქართველოს ინტერესებიდან გამომდინარე. ეს არაა მოსკოვის შეკვეთა. ევრაზიული კავშირი ეს საქართველოს ბედისწერაა. ეს იმ პრობლემების მოგვარების გზაა, რომელთა გადაჭრა სხვა ნებისმიერი საშუალებით შეუძლებელია. უნდა ითქვას ისიც, რომ მოსკოვისთვის, სინამდვილეში, თვით უაღრესად კრიტიკულ ვითარებაშიც კი საქართველოსთან ძალმომრეობის ენაზე საუბარი იგივეა, რაც საკუთარი თავისთვის ფეხის დაბიჯება, ეს ჩვენთვის წარმოუდგენლად უსიამოვნოა, უბრალოდ იძულებითი ნაბიჯია. ძალიან მიხარია, რომ საქართველოში ასეთი არაჩვეულებრივი შეხვედრები ტარდება“.

დასაწყისში ვთქვი, რომ ევრაზიული კავშირის შეხვედრა არ გაუშუქებიათ ცენტრალურ ტელევიზიებს. ამას რამდენიმე მიზეზი შეიძლება ჰქონდეს. დაწყებული იმით, რომ საინფორმაციო გამოშვების ხელმძღვანელმა მნიშვნელოვნად არ ჩათვალოს ყურადღების გამახვილება და დროს დაკარგვა ამ თემისთვის საჭიროდ არ მიიჩნიოს, დამთავრებული რედაქტორის მოსაზრებით იმის თაობაზე, რომ თემის გაშუქება, ერთგვარად, შეიძლება მიჩნეული აღმოჩნდეს თავად ევრაზიული კავშირის იდეის ფართო საზოგადოებაში პოპულიზებად და ამდენად, რედაქციამ უბრალოდ თავი აარიდოს ამგვარ ქმედებას. მეორეს მხრივ, ყურადღების მიღმა მსგავსი შეხვედრების დარჩენამ, შესაძლოა სულაც სირაქლემას პოზიციაში ჩააყენოს ქართული მედია ერთის მხრივ და მეორეს მხრივ საზოგადოებას ევრაზიული კავშირის იდეა მიეწოდოს ცალმხრივად, უშუალოდ შეხვედრებიდან (თუკი ამგვარი რამ გაგრძელდა), სადაც არაა წარმოდგენილი  ალტერნატიული მოსაზრებები.

ნებისმიერ შემთხვევაში, ქართულმა საზოგადოებამ ჯეროვნად უნდა გააცნობიეროს ევრაზიული კავშირის იდეის არსი, „გამჭვირვალე საზღვრებით“, როგორც ამას დუგინი ამბობს:

„თუ საქართველო, რუსეთი, აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი დაიწყებს სვლას ერთი მიმართულებით, თანდათანობით მათ შორის წინააღმდეგობები მინიმუმამდე დავა. თანდათანობით საზღვრები გახდება უფრო და უფრო გამჭრივალე და საზღვრებსაც ისეთი მნიშვნელობა არ ექნება, როგორიც ახლა აქვს. თუ ჩვენ სინდისიერთად გავერთიანდებით, ჩვენს შორის ბარიერებიც აღარ იარსებებს.

რაა საქართველოსთვის მნიშვნელოვანი? ის, რომ აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი მიიჩნევს მას უცხოდ, რომ მათ აღარ კრან საქართველოს ხელი. ქართველებს რომ ეუბნებიან: სტოპ, ეს არაა თქვენი მიწა. ეს, რაღა თქმა უნდა, დამამცირებელია. როდესაც არ შეგიძლია მოხვდე შენსავე სამშობლოში. როდესაც იქიდან გაგდებენ, მართლაც დამამცირებელია და დაუშვებელია. კარგად უნდა დავაკვირდეთ, როგორ წარმოიქმნა ეს ვითარება რუსეთს ძალიან არ მოწონს საზღვრის დემარკაციის სამუშაოები, საშინლად არ მოსწონს, მაგრამ ის იძულებული იქნება მხარი დაუჭიროს ამ პროცესს, რადგან საქართველო აგრძელებს პრო დასავლური ორიენტაციის მხარდაჭერას ჯიუტად. როგორც კი ეს დასავლური ორიენტაცია დაბალანსდება, როგორც კი, არა 180, არამედ ნაწილობრივ მაინც, 90 გრადუსით მაინც შემობრუნდება და რუსეთს შეხედავს როგორც მეგობარს, ყველაფერი შეიცვლება.“

ამ ეტაპზე რთულია საუბარი იმის თაობაზე, რამდენად შეიძლება იქცეს ქართულ-რუსულ დიალოგში განსახილველ თემებად იდეები, რომლის თაობაზეც დუგინი საუბრობდა და რამაც პოსტ-საბჭოთა სივრცეში მცხოვრები ადამიანებისთვის შეუძლებელია არ დატოვოს ერთგვარი დე-ჟავუს განცდა, შეგრძნება იმისა, რომ ეს ყველაფერი ერთხელ, წინა ცხოვრებაში უკვე მოხდა.

11 აგვისტოა, მეოთხე დღე ომის დაწყებიდან. გორში, ჩვენს სახლში მხოლოდ მამა და მე ვართ. ყველა დანარჩენი, ჩვენი ოჯახიდან, თბილისში არიან გახიზნულები ჩემი რძლის ნათესავების ოჯახებში გადანაწილდნენ. დედაჩემი, ჩემი შვილები, ჩემი ძმა, რძალი, ბავშვები. მამა და მეც წესით, მათთან ერთად უნდა ვყოფილიყავით, რომ არა ჩემი დაჟინებული სურვილი-მემუშავა, მეკეთებინა რეპორტაჟები ცხელი ადგილიდან.

დღეს რომ ვფიქრობ, რა იყო ამგვარი სურვილის მიზეზი, მივედი დასკვნამდე, რომ ეს უბრალოდ წარმოადგენდა საბაბს იმისა, როგორმე არ მიმეტოვებინა ჩემი სახლი, რომლის გარეშე დარჩენის ალბათობა იმ დღეებში უცხადესად იგრძნობოდა.  არაფერი იძლეოდა მინიშნებას გვეფიქრა, რომ ჩვენც არ ვიქცეოდით დევნილებად ჩვენი სახლებიდან, ჩვენი ქალაქიდან, ისევე, როგორც ასობით ათასი სხვა ადამიანი, საქართველოს მოქალაქეები. ამიტომაც, თუნდაც მუშაობის საბაბით ვეჭიდებოდი იქ ყოფნის შესაძლებლობის ყოველ წუთს, ყოველ წამს.

ჩემი, მსოფლიოში ყველაზე ჰუმანურმა და ყველაზე მიხვედრილმა მამამ, მარტო რომ არ დამტოვდა, ამას ბევრი ფიქრი, ჩემი მხრიდან, რა თქმა უნდა, არ ჭირდებოდა.  ჩემს გამო დარჩა გორში. იქ, სადაც ბომბები ცვიოდა და სადაც წინა დღეს პირდაპირ ქუჩაში, დაბომბვის გამო დანგრეულ სახლებს შორის გარდაცვლილი ადამიანების ფოტოები ჩემი საკუთარი ხელებით გადავიღე.

11 აგვისტოს, დილით სახლიდან ფეხით გავედი. მივედი მედია ცენტრში, რაც ადგილობრივი ტელეკომპანიის შენობაში ფუნქციონირებდა, სადაც შევიტყვე, რომ მედია-ცენტრი დაიხურა. უფრო სწორად, აღარ განუახლებია მუშაობა წინა საღამოს შემდეგ. აქ აღშფოთებული შემოვიდა გიორგი კარბელაშვილი, მაშინდელი საჰაერო ნავიგაციის სამსახურის ხელმძღვანელი და ხმამაღლა, დიდი ემოციებით მედია ცენტრში მყოფ ადამიანებს მოუწოდა: „აქ რას აკეთებთ, ყველანი ქვემოთ, სარდაფში ჩადით, ჩვენს ზემოთ 8 თვითმფრინავი ტრიალებს და არ ვიცით ბომბებს როდის ჩამოყრიანო“. მის მოწოდებებს ყველა დაემორჩილა. გოკა გაბაშვილი და მაშინდელი გუბერნატორი ლადო ვარძელაშვილი, რომლებიც მედია ცენტრში იმყოფებოდნენ, ასევე ქართველი და უცხოელი ჟურნალისტები, ქვემოთ ჩავედით. ტელევიზიის ეზოში შევიტყვეთ, რომ სარდაფი გაუმართავი იყო, ამდენად თავის იქ შეფარებაც – შეუძლებელი. ამ დროსვე დაიწყეს მედია ცენტრიდან აპარატურის გამოტანა. ცოტა ხანში ტელევიზიის ეზოში მყოფმა ადამიანებმა მსჯელობა დაასრულეს. გოკა გაბაშვილი და ლადო ვარძელაშვილი თბილისში გაემგზავრნენ. ამიტომაც მეორე დღეს, 11 აგვისტოს დილით, ვეღარავინ ვნახე ადგილობრივი მუნიციპალიტეტის შენობაში,  სადაც ტელევიზიიდან მივედი. მუნიციპალიტეტის სამივე სართული მოვიარე. მხოლოდ ერთი ადამიანი ვნახე, ისიც ტექნიკური პერსონალის წარმომადგენელი, რომელსაც კომპიუტერის მონიტორები სადღაც მიჰქონდა. ყველა ოთახი ცარიელი იყო. აქ ვერ ნახავდით ვერც ერთ ოფიციალურ პირს, ვისგან ინტერვიუს ჩაწერაც იქნებოდა შესაძლებელი.

სახლში დაბრუნებულს მამაჩემი მტკიცე გადაწყვეტილებით დამხვდა გორიდან წასვლის აუცილებლობის შესახებ.

მანქანა, რომლისთვის ბენზინიც წინა დღესვე მოიმარაგა, ეზოში იდგა. ეს ის ერთადერთი საშუალება იყო, რითაც გორიდან წავიდოდით და რითაც შეგვეძლო წაგვეღო იმდენი რამ, რამდენიც დაეტეოდა. შეიძლებოდა სახლი ვეღარც გვენახა ვერასდროს. ვეღარ გვენახა ჩვენი ნივთები, საგნები, რასთანაც მთელი ცხოვრება გვაკავშირებდა. პირველ რიგში რაც მანქანაში ჩავდე, ეს ფოტოალბომები იყო.  უკლებლივ ყველა ფოტო, რაც კი ჩვენს ოჯახში მოიპოვებოდა, რადგან ერთია, როდესაც ფიქრობ სახლის დაკარგვის შესაძლებლობაზე, მეორე და ამაზე გაცილებით უარესი კი ფოტოების გარეშე დარჩენის ალბათობაა. ეს იგივეა, აღმოჩნდე მოგონებების გარეშე, წარსულის გარეშე. მივხვდი, რომ ფოტოები იყო ყველაზე ძვირფასი, რაც სახლიდან უნდა წამეღო.

თუმცა ყველაზე მთავარის წერას ახლა ვიწყებ. წერას იმისა, რის შესახებაც ომიდან მხოლოდ ხუთი წლის შემდეგ ვახერხებ საუბარს და ისიც ჩემი ქვეყნიდან შორს.

ეს ჩვენს ოჯახში მცხოვრებ მონსტერას ეხება, რომელიც მშვენივრად გამოიყურება და თავს ჯანმრთელად გრძნობს.

მონსტერა მცენარეა, დიდი, ლამაზი, მწვანე, დაჭრილი ფოთლებით და საჰაერო ფესვებით. დედაჩემი ბევრს ეცადა მის გახარებას და ბოლოს და ბოლოს გამოუვიდა. მონსტერამ ჩვენს ოჯახში იხარა და  გაიზარდა. ქოთანი, რომელშიც ახლა ცხოვრობს, დედაჩემის მოპირკეთებულია. დიდი ხნის მანძლზე დამტვეული ჭურჭლის გადაყრა ჩვენს ოჯახში აკრძალული იყო. აკრძალვა უმეტესწილად გერმანულ და იაპონურ, ხარისხიან ფაიფურზე ვრცელდებოდა. დედაჩემი ნამტვრევებს აგროვებდა ქოთნისთვის, რომელიც მონსტერას საცხოვრებლად იქცა. ამ მცენარის თავისებურება იმაშიც მდომარეობს, რომ შეგიძლია აკონტროლო, ფორმა მისცე. ჩვენ გვინდოდა მონსტერას მაღალი ყოფილიყო, ამიტომ სპეციალური საყრდენები დასჭირდა, რომელიც თანდათან, ზრდის პროცესში უნდა შეაშველო, რომ დაეყრდნოს და მას აჰყვეს. სწორედ ის პერიოდი იყო, როდესაც მონსტერა საყრდენის მორიგ შეცვლას საჭიროებდა. დედაჩემმა მანამდე რამდენჯერმე დაიწუწუნა, რომ საყრდენი გაახლებას საჭიროებდა.

სწორედ იმ დღეს, ომიდან მეოთხე და ჩვენი გაქცევის დღეს, როდესაც სახლსა და მანქანას შორის დავრბოდი და შეძლებისდაგვარად ვტვირთავდი საჭირო და ძნელადშესალევი ნივთებით, მამაჩემი ხის ნაჭრიდან რაღაცას თლიდა, რაც შემდეგ მიალურს-მოალურსმა. როდესაც ამ მდგომარეობაში დავინახე წასვლის წინ, გავოცდი, ვერ მივხვდი რას აკეთებდა. ცოტა ხანში სახლში ამოიტანა, ქოთანში ჩაარჭო და მონსტერას მიმაგრებას შეუდგა, მხოლოდ მაშინ მივხვდი, რა გააკეთა. სახლში, სადაც შეიძლებოდა ვერასდროს დავბრუნებულიყავით, მონსტერას ცხოვრების უკეთეს პირობებს უქმნიდა. ზუსტად ჩვენი გაქცევის წინ.

თბილისისკენ  გზაზე იმდენი არაფერი გვისაუბრია, ძირითადად იმის შესახებ გავცვალეთ ინფორმაცია, რა წამოვიღეთ და რა დავტოვეთ. თბილი ტანსაცმელი, პლედები, წიგნები, ჯამ-ჭურჭელი…

აბსოლუტურად ცარიელ გზაზე მოვდიოდით. ყელში იყო ის გრძნობა, უსაშინლესი, საკუთარი სახლიდან გამოგდებული რომ ხარ, მაგრამ ამ დროს რომ არც არავის გამოუგდიხარ, არ უთქვამს წადიო. გამოგდებულად ყოფნის გადაწყვეტილება რომ თავად მიიღე, პრაგმატულობის გამო, უძლურობის გამო,  შენი ცხოვრების განკარგვის შეუძლებლობის გამო.

პომიდორი და ქათმები

ჩემი რძლის ოჯახი ომის მსხვერპლი გახდა. სოფელი ძარწემი მათთვის დღესაც მიუწვდომელია. ომის დღეებში სახლი ყველამ დატოვა ოჯახის უხუცესი წევრის გარდა. მისი მტკიცე გადაწყვეტილება იყო არც ერთ შემთხვევაში არ წამოსულიყო ადგილიდან, სადაც დაიბადა, გაიზარდა და მთელი ცხოვრება გაატარა.

მას შემდეგ, რაც გავრცელდა ცნობები ძარწემის გადაწვის შესახებ, ოჯახმა  სოფელში მარტო დარჩენილ წევრს ვერაფრით მიაკვლია. საომარი მოქემებების დასრულებიდან ოცი დღის შემდეგაც არავინ იცოდა ცოცხალი იყო თუ არა, ან სად იმყოფებოდა ჩემი რძლის პაპა. მათი სახლის დაწვის შესახებ ცნობებმა ჩამოაღწია, ინფორმაცია კი თავად მესაკუთრის შესახებ არავინ იცოდა. ნათესავების დახმარებით, დაახლოებით ერთი თვის შემდეგ, როგორც იქნა მის კვალს მიაგნეს. საკუთარი სახლის დაწვას თავად უყურა მოშორებით, ბაღში მდგარმა. შემდეგ იქვე იმალებოდა რამდენიმე დღის მანძილზე. ნაცნობების დახმარებით რუსების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე გამოაპარეს მოგვიანებით და ფულის სანაცვლოდ მისი სამშვიდობოს გამოყვანა მოხერხდა.

ჩემი რძლის ბებია ეთნიკურად ოსია. ქალი ოც ცეცხლს შუა იყო. არ იცოდა, ვისზე უნდა ეთქვა ცუდი, ვინ უნდა დაეწყევლა, ოსები, როგორც თვითონ იყო, თუ ქართველები, როგორი ოჯახიც ჰყავდა. შევესწარი ამ მოხუცი ცოლ-ქმრის შეხვედრას თბილისში. ჩემი რძლის პაპა ჩამოიყვანეს. ბებიამ პირველ რიგში ის ჰკითხა, უჩემოდ როგორ იყავიო შე უბედუროო. მერე და მერე გადავიდნენ სახლისა და ბაღის, საქონლისა და ფრინველების ამბების მოკითხვაზე. ძროხა წაიყვანესო. ქათმებიო?- ბებიამ ჰკითხა. ქათმებს ბოლო დღემდე ვუვლიდი და წამოსვლის წინ პომიდვის ბაღში შევუშვიო. არ მავიწყდება ჩემი რძლის ბებიის რეაქცია და მისი უგულწრფელესი და უზომო დარდი პომიდვის ბაღის გაფუჭებაზე ქათმებისგან. ვაიმე ეს რა გიქნია, ეს როგორ გააკეთე, პომიდვრის ბაღში რამ შეგაშვებინა ქათმები, ხომ სულ გააფუჭებდნენ პომიდორსო. იქ მყოფი მისი შვილი და სხვა ნათესავები აწყნარებდნენ, იქ არა მარტო პომიდვრის ბაღი, სხვაც არაფერი დარჩა ჩვენი, ყველაფერი გადამწვარიაო, მაგრამ ბებია მაინც იმას ჩიოდა, რატომ უნდა გააფუჭონ ქათმებმა პომიდორიო.

ისევ პომიდორი

პომიდვრის თემა ომის საერთო სურათში მნიშვნელოვან ადგილს მართლაც იკავებს, მე თუ მკითხავთ. პომიდორი ზოგადად ისაა, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ, რაც საკუთარი ხელით მოგვყავს და რაც ამის გამო ძალიან ძვირფასდება. ამ ძვირფასის დაკარგვა ან მისი დაკარგვის შიში ზოგჯერ აგრესიული ნაბიჯების გადადგმისკენ უბიძგებს ადამიანს.

ომიდან ოთხი წელი იყო გასული, როდესაც ჩემმა მეგობარმა მთხოვა რუსი ჟურნალისტებისთვის გამეწია მეგზურობა გორში. ჟურნალისტიკა ის პროფესიაა, რომელსაც საზღვრები არ აქვს, არ აქვს აკრძალვებიც არაეთიკურობის მიჯნამდე. ამიტომაც ურთიერთობები ჟურნალისტებს შორის, ჩემი გამოცდილებით, ძალიან სასიამოვნო და სასარგებლო შესაძლებლობებია, ჩემი პროფესიის მქონე ადამიანებისთვის.

ჩემი სტუმარი რუსი ჟურნალსიტები რამდენიმე ოს კოლეგას იცნობდნენ. ჟურნალისტების პირადი შეფასებები და დაკვირვებებიც ძალიან საინტერესო მოსასმენია, ზოგადად.  ეს ამბავიც პომიდორს ეხება. მაშინ, ჩემს სტუმარს დავპირდი, რომ ოდესმე მისი პომიდვრისა და ჩემი პომიდვის ისტორიას ერთად მოვყვებოდი.

ამბავი ასეთია: ერთი ცხინვალელი ჟურნალისტი, რომელთანაც ჩემი სტუმარი ასევე სტუმრობდა, 90-იან წლებში თავად იღებდა მონაწილეობას საომარ მოქმედებებში და ეს გადაწყვეტილება პომიდვრების გამო მიიღო. „რაა? რა პომიდვირები?“- ვეკითხები ჩემ რუს სტუმარს, რომელიც ცხინვალელი ჟურნალისტის პომიდვრების ამბავს მიყვება: 90-იან წლებში, როდესაც პოლიტიკური ვითარება დაიძაბა და ფინანსური მდგომარეობაც გაუარესდა, ცხინვალის ერთმა მცხოვრებმა სახლთან პატარა სათბური მოაწყო და პომიდვრები დარგო. მისთვის აღმოჩენა იყო დაკვირვება იმაზე, ყოველდღიურად როგორ იზრდებოდა და ნაყოფის მოსხმისკენ მიდიოდა მისი პომიდორი და სწორედ ამ დროს, საქართველოს მხრიდან ბუნებრივი აირის მიწოდება შეუწყდა ცხინვალს. მესათბურის აღშფოთებას საზღვარი არ ჰქონდა. მისი წვალება წყალში იყრებოდა და ამას საკუთარი თვალით ხედავდა (შესაძლოა მან არც იცოდა იმის თაობაზე, რომ ამ დროს ბუნებრივი აირი საქართველოში საერთოდ გაითიშა, რადგან რუსეთიდან მისი მოწოდება შეწყდა). სრულიად აღფოთებულმა ცხინვალელმა პომიდვრის მოყვანა სოფლად გადაწყვიტა, ყველა პოლიტიკოსის ჯინაზე. იყიდა ნაკვეთი, მოაწყო, როგორც საჭირო იყო და იქ უკვე ომმა მიუსწრო ჯერ კიდევ მოუწეველ მოსავალს. ეს ბოლო წვეთი აღმოჩნდა მისი მოთმინების ჭიქისთვის და სწორედ ამის შემდეგ ცხინვალელმა მესათბურემ ხელში იარაღი აიღო და არაფორმალურ შეიარაღებულ რაზმში ჩაეწერა, რომელიც შემდგომ ოსებსა და ქართველებს შორის გამართულ შეიარაღებულ დაპირისპირებებში იღებდა მონაწილეობას. ცხინვალელმა მესათბურემ ჩემ რუს სტუმარს თავად მოუყვა ეს ამბავი იმის დასამტკიცებლად, რომ მონაწილეობა საომარ მოქმედებებში პომიდვრების სათბურის გაფუჭების გამო მიიღო.

თუმცა მესათბურეს ამბავი ამით არ სრულდება. არამგონია დღეს თავად მას დადებითი შეფასებები ჰქონდეს საომარი მოქმედებების შესახებ. რადგანაც შემდგომ იარაღი გადადო და წერას მიჰყო ხელი, დღესაც ამ განხრით მუშაობს, თანაც დაიფიცა, პომიდვრებს ცხოვრებაში აღარ გავეკარებიო. გავიდა წლები და მესათბურემ საკუთარი გადაწყვეტილება ეჭვქვეშ დააყენა. სწორედ 2008 წელს, ზაფხულში მესამედ შეუდგა პომიდვრების მოყვანას და ომიც დაიწყო. იარაღი მას მართალია აღარ აუღია, მაგრამ ფაქტია, რომ პოლიტიკამ მისი უსაზღვრო მისწრაფება გარდენინგისადმი დაასამარა.

ზოგადი ლაიტმოტივი

11 აგვისტოს შემდგომ, იმ პერიოდში, როდესაც გორის შესასვლელი გადაკეტილი იყო რუსი ჯარისკაცების მიერ და ქალაქში შესვლა შეუძლებლობას წარმოადგენდა, ორჯერ მოვახრხე შეღწევა. ორივე შემთხვევაში უცხოელ ჟურნალისტებთან ერთად. ომის დასრულებიდან ერთი კვირის შემდეგ საკუთარი თვალით ვნახე ადამიანები (რომელთაგან ყველა მოხუცი იყო), როგორ იდგნენ გორის შესასვლელთან. იქ, სადაც ადრე პატარა მაღაზია იყო. სხვადასხვა სოფლიდან მოსული ადამიანები, ჯიბეში ვაშლისა და ატმის თითო ნაყოფით, რომლებსაც გზა საკუთარი სოფლებიდან ფეხით გამოევლოთ გორამდე, რომლებიც რამდენიმე დღის მანძილზე მოდიოდნენ და თან გზა და გზა ბაღებში იმალებოდნენ, რომლებიც ყვებოდნენ შემზარავ ისტორიებს საკუთარი სახლებისა და სოფლების დაწვის შესახებ.

პროლოგი

აგვისტოს მეორე ნახევარში, როდესაც სახლში დაბრუნება შესაძლებელი გახდა, დედაჩემმა მონსტერას ახალი საყრდენი მაშინვე შენიშნა.

2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ დაახლოებით 80 ათასი ოჯახი დარჩა საკუთარი სახლის გარეშე.