შიდა ქართლში, ადმინისტრაციული საზღვრის სიახლოვეს, სოფლებში, იქ, სადაც რუსი მესაზღვრეები ლითონის ღობეების მშენებლობას დღემდე აგრძელებენ, ომიდან ხუთი წლის შემდეგ, უმძიმესი სოციალური მდგომარეობის ფონზე, ბავშვები ცხოვრობენ და იზრდებიან. მოზარდებისთვის, რომლებიც ზაფხულის არდადეგებს ყოველწლიურად იმ ადგილას ატარებენ, სადაც ცხოვრობენ და რომელთა ყოველდღიურობაში ადმინისტრაციული საზღვრის სიახლოვეს წარმოებული საომარი წვრთები და აფეთქებების ხმა ჩვეულებრივი მოვლენაა, გაეროს ბავშვთა კონვენციით დაცული უფლება გართობაზე ირეალურ ცნებას წარმოადგენს. ვითარებაში, როდესაც ამ მოზარდების მშობლები ყოველდღიურად შრომობენ არსებობისთვის და სადაც ხელისუფლების მიერ დაპირებული წყალი ჯერ კიდევ ფუფუნებად ითვლება, რაღაც კარგი მაინც ხდება, ცალკეული ადამიანების მონდომებისა და ინიციატივის ხარჯზე. ორი ასეთი კარგი ამბის შესახებ მინდა გიამბოთ.

სოფელი ერგნეთი ცხინვალს ესაზღვრება. ამ სოფელმა სახელი ათიოდე წლის წინ ცნობილი ბაზრობით განსაკუთრებით გაითქვა. მას საქართველოს ეკონომიკის შავ ხვრელად მოიხსენიებდა წინა ხელისუფლება, რომელმაც ბაზრობა უხეში ფორმებით ვარდების რევოლუციის შემდეგ დახურა. ერგნეთის ბაზრობას, ამ ხალხური შემოქმედების ნიმუშს, რომელიც მხოლოდ წმინდა წყლის ვაჭრობის კანონებს ემორჩილებოდა, კარი ღია ჰქონდა როგორც ქართული, ისე ოსური მხრიდან. აქ ვაჭრობდნენ ყველანაირი ვალუტით, დაწყებული ქართული ლარით და დასრულებული დოლარით თუ რუბლით. ქართველებსა და ოსებს შორის საქონელი ნისიადაც გაიცემოდა, ნდობის ფაქტორიდან გამომდინარე. დღეს ერგნეთში ომის დროს დაბომბილი სახლები და უწყლოდ გადამხმარი ხეხილია. სოფელში ერთი პატარა სკოლაა, სადაც წინა მოწვევის პარლამენტის წევრების ინიციატივით „ნატოს კუთხეა“ მოწყობილი. სწორედ ნატოს კუთხის ორგანიზების მიზეზით ორი წლის წინ თქვა უარი ცხინვალის ადმინისტრაციამ მონაწილეობა მიეღო შეხვედრებში, რომელიც ჟენევის ფორმატის ფარგლებში, ინციდენტების პრევენციისა და მათზე რეაგირების მექანიზმების სახელით იმართებოდა. ქართული მხარე მაშინ იძულებული გახდა შეხვედრები დვანში, ქარელის მუნიციპალიტეტის სოფელში გადაეტანა. თუმცა დღეს-დღეობით ის ისევ ერგნეთში ეწყობა.

გორიდან ერგნეთში, ქართული პოლიციის საგუშაგომდე კარგად მოასფალტებული გზით, დაახლოებით 25 წუთში ჩახვალთ. საზღვრამდე ასიოდე მეტრის მოშორებით ბავშვებისთვის საზაფხულო ბანაკია მოწყობილი ერთ ჩვეულებრივ სახლში. სკოლის ასაკის დაახლოებით 70 ბავშვი ამ ბანაკის ყოველდღიური ბენეფიციარია. დილით სახლებიდან ბანაკში მოდიან, სადაც დღე საუზმით იწყება. სადილამდე სხვადასხვა აქტივობაში იღებენ მონაწილეობას. ხატვა, ფერად ფურცლებზე მუშაობა, დიკოთეკების გამართვა – ეს ბანაკის ყოველდღიურობაა. ქალბატონი ლია ჩლაჩიძე, არასამთავრობო ორგანიზაცია „ერგნეთის“ ხელმძღვანელია, რომლის მონდომებითა და ინიციატივით ომგამოვლილი ბავშვებისთვის საზაფხულო ბანაკი უკვე მეოთხე წელია ფუნქციონირებს. დაფინანსების მოპოვება მსგავსი სოციალური პროექტებისთვის რთული საქმეა. ყოველწლიურად უამრავ პოტენციურ დონორს მიმართავს და ერგნეთში სხვადასხვა აქტივობების დასაფინანსებლად უამრავი წინააღმდეგობის დაძლევა უხდება. წელს ბანაკში ფსიქოლოგიც მუშაობს ბავშვებთან. ასევე ყოველდღიურად ტარდება ტრენინგები სხვადასხვა საინტერესო საკითხებზე, რაც მედიას, ადამიანის უფლებებს, განათლებას და სხვა, სკოლის ასაკის მოსწავლეებისთვის საინტერესო თემატიკას ეხება. კონფლიქტის ზონაში მცხოვრები ბავშვებისთვის საზაფხულო ბანაკი ურთიერთობისა და გართობის ერთადერთი შესაძლებლობაა. საღამოობით, გაგეგმილი დისკოთეკა მოულოდნელობისგან დაზღვეული ერგნეთში არასდროს არაა.

ქალბატონმა ლიამ საკუთარი ფეისბუქის სტატუსზე გუშინ ასეთი ტექსტი დაწერა:  „ამ წუთასისვრიან,ისროდნენ წუხელ, ავტომატის გაბმული ჯერი ჭრის ჰაერს…ისვრიან მხოლოდღამით,სიწყნარეს მხოლოდ ლიახვის შხუილი და სროლა არღვევს. დღესაც ბანაკის დახურვისდროს ,როცა ბავშვები საქართველოს ჰინმს მღეროდნენ, რაღაც დამთხვევასავით თავზე რუსულივერტმფრენი დაგვტრიალებდა.….“ სტატუსს მოჰყვა კითხვები იმის შესახებ, დაარღვიეს თუ არა რუსებმა საჰაერო სივრცე. იქვეა ქალბატონი ლიას პასუხი: „ კი დაარღვიეს საჰაერო სივრცე,ფოტოაპარატმადააფიქსირა“. ქალბატონი ლიას სტატუსს გამოხმაურებები, რა თქმა უნდა მოჰყვა, მაგრამ ცხოვრება მორიგ მსგავს სტატუსამდე და მსგავს გამოხმაურებებამდე ისე ისე გაგრძელდება ერგნეთში, როგორც აქამდე. იმ ადამიანებისთვის, ვინც კონფლიქტის ზონაში ცხოვრობენ ღმერთის იმედად ყოფნაზე შეხსენება მართალია არ სჭირდებათ, თუმცა მაინც მინდა რამდენიმე გამოხმაურება დავაკოპირო (უკაცრავად ბარბარიზმისთვის):

„აღფრთოვანებული ვარ ქალბატონო ლია თქვენი სიმტკიცით. შესაშური მიდგომა გაქვთმოვლენბზე, ღმერთმა დაგლოცოთ“;

 „ლია, ძალიან მაგარი ხარ, ჩვენ ყველამ უნდა ვილოცოთ თქვენთვის, ლოცვას ასეთ დროსუდიდესი ძალა აქვს“;

„ლია, დიდ პატვს გცემთ,მეციხოვნე ქალბატონი ბრძანდებით,ბევრ მამაკაცს ჯობიხართ“;

„ქალბატონო ლია, გარწმუნებთ, მარტო არ ხართ…!!!“

ქალბატონი ლიასთვის არ ვიცი როგორ, მაგრამ პირადად ჩემთვის, ამგვარ ვითარებაში გამოხმაურებები იმის თაობაზე, რომ ბევრ მამაკაცს ვჯობივარ, მინისშნებები ლოცვის დაწყების სიკეთეებზე და განსაკუთრებით კი მარტო არყოფნის თაობაზე, ძალიან გამაღიზიანებელი იქნებოდა.

აი, რას წერს ქალბატონი იულია ხარაიშვილი, ორგანიზაცია „თანხმობის“ ხელმძღვანელი, რომელიც ბანაკის ერთ-ერთი დონორია:

„მე დღეს ვნახე, როგორ უცებ გაჩუმდნენ ბავშვები, როდესაც მოისმინეს ამ ვერტმფრენის ხმა… ყოველ დღეამ ბავშვებს უწევს ასეთი ტრავმის მიღება – მეგობრებო, დღეს ჩემთვის საქართველო ზუსტად იქ არის, ამსოფლებს – ერგნეთს, ნიქოზს, კოშკს, დიცს და სხვა 35 სოფელს – ჩვენი ყოველდღიური დახმარებასჭირდება. დიდი მადლობა ყველას, ვინც მონაწილეობა მიიღო ჩვენს ბანაკში“.

რაც შეეხება მეორე ისტორიას, ეს ნიქოზში, ასევე ცხინვალის მოსაზღვრე სოფელში ხდება. ზაფხულის ბოლოს აქ, წელს უკვე მესამედ ანიმაციური ფილმების საერთაშორისო ფესტივალი იმართება. მისი ორგანიზატორი, სულით ხორცამდე შემომქმედი, ცხინვალისა და ნიქოზის მიტროპოლიტი ისაიაა. ფესტივალის კვირის განმავლობაში ნიქოზში სრულიად ჯადოსნური ამბები ტრიალდება. ერთკვირიანი პროგრამა ძალიან დატვირთულია. ანიმაციური ფილმების ჩვენებები დღის პირველ ნაწილში იწყება და გვიანობამდე გრძელდება. აქ თავს უამრავი სტუმარი და მონაწილე იყრის სხვადასხვა ქვეყნიდან. რუმინელი, გერმანელი, ბულგარელი, რუსი, პოლონელი, ბელორუსელი ანიმატორები წელს ნიქოზს სტუმრობდნენ.

მეუფე ისაია ნიქოზში რამდენიმე წლის წინ დამკვიდრდა. ომის დროს ნიქოზში მისივე აღდგენილი მეთერთმეტე საუკუნის საეპისკოპოზო რეზიდენცია როდესაც დაიბომბა და დაინგრა, იქ იყო. ხელახალი აღდგენის პროცესი 2008 წლის შემდეგ დაიწყო. ანიმაციის სტუდიის მოწყობისთვის საჭირო ტექნიკაც ხელახლა მიიღო საჩუქრად მეგობრებისგან. ახლა ნიქოზში ბავშვებისთვის არა მხოლოდ სტუდიაა, არამედ მუსიკისა და ინგლისურის გაკვეთილებიც ტარდება და განსაკუთრებული უნარებით გამორჩეულ მოსწავლეებსაც უყურადრებოდ არავინ ტოვს.

სოციალური ფონი ნიქოზშიც ისეთივე მძიმეა, როგორც ერგნეთში. თუმცა აქ ადგილობრივები არც არაჩვეულებრივი მუსიკის გარეშე ცხოვრობენ და არც საინტერესო გამოფენებს აკლდებიან, ანიმაციური ფილმების ფესტივალზე და უამრავ უცხოელ სტუმართან შეხვედრის შესაძლებლობაზე რომ არაფერი ვთქვათ. ნიქოზში ყველაფერი მეგობრობის წყალობით და სიყვარულის სახელით კეთდება.

დე-ფაქტო სამხრეთ ოსეთის საზღვარს დაახლეობით 60 ქართული სოფელი ესაზღვრება.

გაეროს ბავშვის უფლებათა კონვენციაც, რომლის ხელმომწერი საქართველო 1994 წლიდანაა და რომელიც ბავშვის განვითარებისა და გართობის უფლებას იცავს, ჩვენს რეალობაში სახელმწიფოს პოლიტიკის ნაწილს სრულებითაც არ წარმოადგენს. ჩვენთან ეს მხოლოდ ცალკეული ადამიანების კეთილი ნებისა და ინიციატივის საქმეა. ქართულ პოტლიტიკაში მომავალი თაობების აღზრდა მოტივაციად ჯერ არ ქცეულა.

ლია ჩლაჩიძე მოსწავლეებთან ერთად