Bir önceki blog yazımda okuyuculara Amerikan Rüyası’nın onlar için ne anlama geldiğini sormuştum. Birçok kişi, Amerikan Rüyası’nın “yenilik, eşitlik ve fırsat özgürlüğü” anlamına geldiğini belirtti. Amerika’nın eğitim için büyük fırsatlar sunan bir ülke olduğu kesin. Geçtiğimiz günlerde Times Higher Education dergisinin yayınladığı, dünya çapında yüz üniversite sıralamasında ilk ondaki sekiz üniversitenin Amerika’da olması da bunun önemli kanıtlarından biri (Türkiye’den sadece ODTÜ sıralamada 71 – 80 arasında). Öyle olmasa, geçen yıl 800.000’den fazla yabancı öğrenci Amerika’yı seçmezdi.

Bu hafta sizlere birçok gencin rüyası olan Amerika’da üniversite eğitimi konusunda birşeyler yazmak istedim. Hatta yazmakla da kalmadım, 1993 yılından bu yana Türkiye’den Amerika’ya üniversite eğitimi için gelmeyi planlayan öğrencilere ve ailelerine danışmanlık yapan birini, Study in America (Amerika’da Eğitim Al) adlı danışmanlık şirketinin kurucusu Tamer Türkman’ı Amerika’nın Sesi stüdyomuza davet ettim.

1500’den fazla üniversite ve yüksek lisans öğrencisinin Amerika’da üniversite eğitimine kabul almasında ve sonrasında danışmanlık hizmeti veren Tamer Türkman’la yaptığım söyleşiyi aşağıda izleyebilirsiniz. Ama öncesinde sizlere Amerika’da üniversite eğitimini bu kadar cazip kılan ancak süre yetersizliği yüzünden söyleşide konuşamadığımız temel nedenlere kısaca değinmek istiyorum:

1- Amerika’da, Türkiye’de olduğu gibi yılda bir kez yapılan ve öğrencilerin neredeyse kaderini belirleyen merkezi bir sınav sistemi yok. SAT (Scholastic Assessment Test) adı verilen ve öğrencilerin yazı yazma, analitik düşünme ve matematik alanlarında becerisini ölçen sınav, yılda sekiz kez alınabiliyor. Üniversiteler her ne kadar bu testin sonuçlarına baksalar da, sınav tek başına bir ölçü olarak görülmüyor. Öğrencinin spor, müzik, toplumsal sorumluluk, liderlik, yaratıcılık vs. gibi diğer alanlardaki faaliyetleri de değerlendirmede etkili rol oynuyor.

2- Amerika’da Community College denilen iki yıllık yüksek okullar, yüksek öğrenim sisteminin önemli bir parçası. Birçok farklı alanda eğitim veren bu okullara hem federal hükümetten hem de eyalet hükümetlerinden maddi destek yağıyor. Bu destek de doğrudan eğitime yansıyor; hem fiyatları diğer dört yıllık üniversitelerden çok daha az oluyor, hem de birçok öğrenci buradan dört yıllık üniversitelere yatay geçiş yapabiliyor ve iki yıl (veya daha fazla) eğitimden sonra dört yıllık üniversite diploması alabiliyor.

3- Türkiye ile karşılaştırıldığında üniversite ücretleri burada elbette daha yüksek fakat gerek özel, gerek devlet üniversitelerinde olsun, hem akademik hem de spor alanlarında burs ve finansal destek imkanları bir hayli geniş. Örneğin tıp fakültesinde okuyan bir öğrencinin yılda 50 bin dolar civarında üniversite ücreti ödediğini düşünürsek, bu öğrencinin sekiz yıllık eğitim için çok büyük bir toplam ödemesi gerekeceğini görürüz. Bu da burs almanın ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Ancak, federal bursların ve kredilerin (bunlara eyelet bursları da dahil) sadece ABD vatandaşlarına ya da yeşil kart sahibi olanlara açık olduğunu belirtmekte fayda var.

Hazır konuyu açmışken bahsedeyim. Amerika’da ilginç bir sistem var. Amerikan vatandaşları bile ikamet ettikleri eyaletin dışında başka bir eyalette üniversite eğitimi aldıklarında, daha fazla harç ödüyorlar. Dolayısıyla bu fiyatlandırma sistemi yabancı öğrencilere de yansıyor, onların ödemeleri normal ücretlerin iki misli (veya daha fazla) oluyor.

4- Dünya çapında üniversitelerin sıralamasında Amerikan üniversitelerinin ezici çoğunlukla ön sıralarda yer almasının nedenlerinden birisi de sadece geniş bir akademik çalışma ve araştırma sahasına sahip olmaları değil; bu sahaları kampüs dışarısında yani gerçek hayatta uygulama fırsatı sağlayan staj, sosyal sorumluluk projeleri ve benzer imkanlar.

5- Irkınız, etnik kökeniniz, dininiz, cinsel tercihiniz, futbol takımınız ve siyasi görüşleriniz ne olursa olsun, Amerika’daki üniversitelerde gönül rahatlığıyla kendinizi ifade edebilirsiniz. Çünkü yurtdışından öğrenci kabul eden üniversitelerde dünyanın hemen her yerinden her türlü öğrenci ve akademisyen bulunuyor. Farklılıklar ve çok seslilik, sistemi daha da kalıcı kılıyor ve güçlendiriyor. Dolayısıyla, böyle bir ortamda ayrımcılık ve kutuplaşmanın yaşanması da zorlaşıyor.

Kısacası, birçok yabancı öğrencinin gıpta ile bakacağı, belki de kendi ülkesinde hayal bile edemeyeceği bu eşitlik ve fırsat özgürlüklerinden faydalanmak isteyenlerin adresi Amerikan üniversiteleri. Herşey dört dörtlük değil elbette, Amerikan üniversite sisteminin eksik tarafları da var. Örneğin son zamanlarda giderek yükselen üniversite ücretleri ve kısıtlı iş imkanları nedeniyle onbinlerce dolar okul borcunu ödeyemeyen bir nesil var Amerika’da. Yine de bu yüksek bedele rağmen bence Amerika’yı yabancı öğrenciler için cazip kılan en önemli etken bu özgürlükler.

Daha Fazla Bilgi İçin:

Study in America (Öğrencilere ve Ailelerine Danışmanlık Sağlayan Şirket)

Times Higher Education (Dünya Çapında Üniversitelerin Sıralaması)

USA.Gov (ABD’de Eğitim İle İlgili Resmi Bilgileri Alabileceğiniz Kaynak)