Amerika’da ilkokul, ortaokul ve liseye, eğer ‘public school’ olarak adlandırılan ‘devlet’ okullarında gidecekseniz, yaşadığınız ilçenin belirlediği sınırlar içerisinde, ikamet ettiğiniz semtin okuluna gidiyorsunuz. Yani gideceğiniz okulu yaşadığınız coğrafya belirliyor. Aynı model Türkiye’de de geçerli. Tabii yaşadığınız semt eğer ‘zengin’ semtiyse o zaman işiniz kolay. Gideceğiniz okul ‘yoksul’ mahallelerdekilere kıyasla çok daha fazla kaynağa, daha iyi öğretmenlere, çocuklarının gerek sosyal gerekse akademik gelişimiyle yakından ilgilenen eğitimli ve kültürlü anne babalara, çok güçlü bir okul-aile birliğine sahip olacaktır.

‘Fakir’ semtlerde yaşayanların gittikleri okullardaysa durum çok daha farklı. Bu okullardaki kaynaklar daha az, sınıflar çoğu zaman daha kalabalık. Göçmen çocuklarının İngilizce bile bilmeden başladıkları bu okullarda müfredat daha geri. Dolayısıyla akademik başarı da daha düşük. Zengin ve fakirin, siyah ve beyazın eğitimde aynı fırsatlara sahip olabilmesi için Amerika’da 1960’lı yıllarda ‘magnet school’ yani ‘mıknatıs okul’ modeli oluşturulmuş. Bu modelin ilk meydana çıktığı yıllardaki amacı, devlet okullarında ırk ayrımcılığının engellenmesiydi. Ancak günümüzde Amerika’daki ‘mıknatıs okullar’ çok daha farklı amaçlara hizmet ediyor. Son derece seçici olan bu okullar en kalifiye, en başarılı, en çalışkan öğrencileri bünyesine dahil ediyor.

Mıknatıs okullar çoğu ilçede ilkokul, ortaokul ve lise seviyesinde eğitim veriyor. Sayıları çok az olduğu için büyük rağbet görüyorlar. Örneğin bizim yaşadığımız Maryland eyaletinin Montgomery ilçesinde yaklaşık 200 ilkokul, ortaokul ve lise var, ancak bunların yalnızca onyedi kadarında mıknatıs okul programları uygulanıyor. Dolayısıyla mıknatıs okullara girmek son derece zor. Bu okulları cazip kılan en büyük özellikse elbette ki sağladıkları üstün akademik programlar. Özellikle mıknatıs liseler, Amerika’nın en itibarlı üniversitelerine girmek isteyen öğrenciler için en uygun platformlardan biri. Mıknatıs okullar eğitecekleri öğrencileri özenle seçiyor. Öğrenciler sınava girmenin yanısıra öğretmenlerinden tavsiye mektupları almak, belirli bir konuda komposizyon yazmak ve çok iyi bir not ortalamasıyla mıknatıs okullara başvurmak durumunda.

Mıknatıs liseler öğrencilere fen, matematik, sosyal bilimler ve edebiyat gibi farklı dallara yoğunlaşmış müfredatlar sunuyor. Örneğin bizim yaşadığımız Maryland eyaletinin Montgomery ilçesinin en gözde mıknatıs okullarından Poolesville Lisesi, üç dalda, Küresel Ekoloji,  İnsani Bilimler ve Edebiyat, ve Fen Bilimleri ve Bilgisayar Mühendisliği alanlarında eğitim veriyor. Her bölüme 50‘şer öğrenci alınıyor. Kabul edilen öğrenci sayısı çok az olduğu için rekabet çok yüksek. Verilen eğitim çoğu zaman üniversite seviyesine yaklaşıyor, hatta üniversitede birinci ya da ikinci sınıfta alınan bazı dersler de bu programa dahil ediliyor. Bu programlardan mezun olan öğrencilerin Amerika’nın en iyi üniversitelerinin hukuk, tıp, mühendislik gibi büyük rağbet gören fakültelerine kabul edilme olasılıkları çok yüksek.

Amerika’da iyi bir üniversitenin lisans programına girmek her geçen yıl daha da zorlaşıyor. Bunda üniversitelere başvuranların sayısının artması ve başvuran öğrencilerin güçlü akademik eğitime sahip olması en büyük etkenlerden biri. Yani artık yüksek not ortalaması, güçlü tavsiye mektupları ve üniversiteye giriş için gereken SAT sınavından iyi puan almak istediğiniz üniversiteye girebilmeyi garanti etmiyor. Ancak üniversitelerin eleme sürecinden önce daha lise, hatta ortaokul seviyesinde mıknatıs okulların son derece ciddi akademik elemesinden geçenler, istedikleri lisans programına kabul edilmede ‘düz lise’ye gidenlerden çok daha şanslı.