Kaynak: AP
Amerika’da önümüzdeki yıl yapılacak başkanlık seçimleri öncesinde kampanya süreci kızışırken kafaları kurcalayan soruların başında, “Facebook 2016 başkanlık seçimlerinde olduğu gibi 2020’de de bir manipülasyon aracı olarak kullanılacak mı?” geliyor.
Rusya’nın başka Facebook olmak üzere Amerikan sosyal medya platformları üzerinde 2016 Amerikan başkanlık seçimlerinin sonucunu Donald Trump lehine yönlendirmek amacıyla yürüttüğü faaliyetler arasında sahte hesaplar, sayfalar ve siyasi güdümlü reklamlarla kamuoyu görüşünü etkilemek, sosyal medyayı kısaca “bot” olarak bilinen robot hesap ve trol istilasına uğratmak var.
Kaynak: AP
Peki Facebook, 2016’da yaşananlardan ders alacak mı? Seçim manipülasyonunun 2020’de de tekrarlanmaması için bir sonraki başkanlık seçimlerine sadece 13 aydan kısa süre kala nasıl önlemler alındı?
Sosyal medya devi, 21 Ekim’de yaptığı açıklamada, gerek kendi platformunda gerekse sahibi olduğu Instagram’da “eşgüdümlü özgün olmayan faaliyetler” tespit ettiği hesap, sayfa ve gruptan oluşan dört farklı ağını kapattığını açıkladı. Firma, üçü İran, biriyse Rusya kaynaklı bu ağların Amerika, Kuzey Afrika ve Latin Amerika’yı hedef aldığını bildirdi. Facebook’a göre kaldırılan bu ağlar, gerçek kimlikleri ve ne amaçla oluşturuldukları konusunda kullanıcıları yanıltıcı nitelikte faaliyet gösteriyordu. Firma, bu bulguları polisle ve teknoloji sektöründeki ortaklarıyla paylaştığını da kaydetti.
Facebook, bu ağların, paylaşılan içeriklerden ötürü değil, sergiledikleri davranışlardan ötürü kapatıldıklarının altını çiziyor. Bu da eşgüdümlü olarak sahte hesaplardan yapılan paylaşımların kullanıcıları yanıltma amaçlı olduğu anlamına geliyor.
Facebook CEO’su Mark Zuckerberg Kaynak: AP
Facebook ayrıca Venezuela, Brezilya, Arjantin, Bolivya, Peru, Ekvador ve Meksika gibi Latin Amerika ülkelerini hedef alan İran kaynaklı 38 Facebook hesabını, altı sayfayı, dört grubu ve on Instagram hesabını da kapattığını açıkladı. Sahte hesapların paylaşımlar yaptığı, haber kuruluşu havası verilen Facebook sayfalarının dezenformasyon yaydığı bu mecralarda İran devlet medyasının İsrail ve Filistin arasındaki gerginlikler, Suudi Arabistan ve İran arasındaki anlaşmazlıklar ve Yemen’deki savaş gibi konulardaki yayınları farklı amaçlarla çarpıtılarak sunuluyor.
İran’ın Amerikalı Facebook kullanıcılarını hedef alan Facebook sayfa ve gruplarındaysa sahte hesaplardan beyaz polislerin silahsız siyahlara yönelik orantısız şiddet kullanmasını protesto eden Black Lives Matter hareketi, siyah Amerikan kültürü, ırksal dinamikler gibi alanlarda manipülasyon amaçlı paylaşımlar yapılıyordu.
Vladimir Putin’e yakınlığıyla bilinen Rus milyarder Yevgeni Prigojin’e bağlı ”trol fabrikası” İnternet Araştırma Dairesi’nin St. Petersburg’daki binalarından biri Kaynak: AP
Firma ayrıca yine Amerika’ya odaklanan ve Rusya’da açılan bir Facebook ve 50 Instagram hesabını kapattığını bildirdi. Facebook açıklamasına göre Rusya’nın yürüttüğü sosyal medya kampanyasının bazı unsurlarının Rus İnternet Araştırma Dairesi’yle bağlantısı olduğu görülüyor. Vladimir Putin’e yakınlığıyla bilinen Rus milyarder Yevgeni Progojin’le bağı olan şirket, Rusya’nın gerek siyasette gerekse iş dünyasındaki çıkarlarını gözetmek için online etki yaratma operasyonları yürütüyor, yani bir başka deyişle Rus trol ordusunu besliyor. Rusya kaynaklı bu sahte hesap ve paylaşımlarda en çok Başkan Trump’ın en büyük siyasi rakiplerinden eski Başkan Yardımcısı Joe Biden hedef alınıyor. Amerika’daki başkanlık seçimleri, siyasi adaylar, çevresel meseleler, ırksal gerginlikler, liberal ve muhafazakar fikirler ve LGBTQ meseleleri de sosyal medyada Amerikalı Facebook kullanıcıları gibi faaliyet gösteren Rus trollerin en çok yoğunlaştığı alanların başında geliyor. Kendilerine yerine göre liberal, yerine göreyse muhafazakar süsü veren sahne hesaplar, özellikle Demokrat ve Cumhuriyetçi Parti’nin oy oranının birbirine çok yakın olduğu Florida gibi eyaletlerde kamu görüşünü etkilemek için faaliyet gösteriyor.
Temsilciler Meclisi Mali Hizmetler Komisyonu Başkanı Demokrat Parti California Temsilcisi Maxine Waters Kaynak: AP
Ancak devam etmekte olan bu çabaların yeterli olup olmayacağı, tartışmalı. Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’ün ifade verdiği Temsilciler Meclisi Mali Hizmetler Komisyonu oturumunda bu tartışma bir kez daha gündemdeydi. Komisyon Başkanı Demokrat Partili Maxine Waters ve komisyon üyesi Alexandria Ocasio-Cortez, Zuckerberg’ü, Facebook’ta yayınlanan siyasi reklamların içeriğinin doğru olup olmadığını kontrol etmeyecekleri yönünde aldıkları kararı eleştirdi. Demokrat Partili Rashida Tlaib de benzer kaygıları dile getirdi ve Facebook’un doğruluk ve dürüstlük konusundaki standartlarının son derece düşük olduğunu, bunun de nefret söyleminin yayılmasına katkıda bulunduğunu söyledi.
Ancak tüm bu eleştirilere rağmen Demokrat Parti başkan aday adayı Massachusetts Senatörü Elizabeth Warren’ın tabiriyle ”dezenformasyondan kar sağlayan” Facebook, bazı uygulamalarından vazgeçmiyor ve platformundaki siyasi söylemleri yorumlama işini kullanıcılarına bırakmayı tercih ettiğini kaydediyor. Facebook, örneğin Trump kampanyası tarafından kısa süre önce yayınlanan siyasi bir reklamın Joe Biden hakkında gerçek olmayan veri içerdiği gerekçesiyle kaldırılması talebini geri çevirmişti. Facebook’un başta Rusya olmak üzere İran ve Çin’den gelen sanal saldırılarla etkili bir şekilde mücadele edip edemeyeceği, başta Kongre olmak üzere Amerika’da tüm çevreler tarafından yakından takip edileceğe benziyor.
