Science dergisinin 2012 yılında bilim ve teknolojiye yapılan en önemli katkıları sıraladığı yıllık ‘Yılın Bilim Olayları’ sayısı yayınlandı. Dergiye göre yılın bir numaralı bilim ve teknoloji olayı, Tanrı Parçacığı olarak da adlandırılan atomaltı Higgs Bozonu’nun keşfi. Bilimin uzun zamandır peşinde koştuğu parçacığın evrendeki tüm maddelere kütlelerini verdiği düşünülüyor. Keşif, İsviçre’nin Cenevre kenti yakınlarındaki CERN fizik laboratuarında bulunan beş buçuk milyar dolarlık Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda yapıldı. Uzmanlar, Higgs Bozonu’nun keşfinin, insanoğlunun evrenin fiziksel yapısına dair bilgisindeki önemli bir boşluğu dolduracağına inanıyor. Science dergisi editörlerinden Robert Coontz, Higgs Bozonu’nun, tüm temel parçacıkları ve bu parçacıkların birbirleriyle iletişimini anlatan standart modeli tamamladığını söylüyor.
Atomaltı parçacığı hipotezi ilk kez fizikçi Peter Higgs tarafından 40 yıl önce ortaya atılmıştı. Uzmanlar Higgs Bozonu’nun partikül fiziğinde çığır açacak yeni gelişmelere ön ayak olmasını bekliyor.
CERN laboratuarında bilim adamları şimdi ‘Acaba başka parçalar da var mı?’ sorusunu soruyor. Editör Robert Coontz, yeni bir teorinin de ‘Süper Simetri’ teorisi olduğunu söylüyor. Buna göre standart modeldeki tüm parçacıkların henüz keşfedilmemiş başka parçacıkları olduğu sanılıyor.
Gelelim Science dergisinin listesinde yer alan yılın iki numaralı bilim ve teknoloji olayına…Hollanda’da bir grup araştırmacı kendi kendini yok eden, maddenin zıt ikizi olarak tanımlanabilecek ‘anti madde’ yani ‘karşıt madde’lerin varlığına dair yeni deliller elde etti. Ömrü çok kısa olan, yakalanması zor bu parçacıklar bilgi teknolojisinde uygulanabilir ya da ‘kuantum bilgisayarı’ olarak adlandırılan süper bilgisayarların geliştirilmesinde işe yarayabilir. Derginin editörlerinden Robert Coontz, bilgi iletme birimi olarak bit yerine qubit yani kuantum bit kullanan bilgisayarların geliştirilmesinin sözkonusu olduğunu, bu bilgisayarların başka hiçbir bilgisayara benzemeyen süper bilgisayarlar olacağını vurguluyor. Kuantum bilgisayarlar, günümüzün silikon çipli bilgisayarlarına göre bilgi depolama ve işlemede çok daha hızlı olacak.
Science dergisinin yıl sonu sıralamasında üçüncü sıradaysa Sibirya’da bir mağarada bulunan ve Denisovan adlı nesli tükenmiş eski insan türüne ait olduğu sanılan bir parmak kemiği var. Fosilleşmiş kemik, geçen yılki listede de yer almıştı. Geçen yılki gelişme, fosilleşmiş kemikten DNA çıkarılmasıydı. Bu yılsa araştırmacılar Denisovan genomunu tamamlamayı başardı. Bunu yapmak için yaşayan bir insandan elde edilebilecek genetik ayrıntı kadar fosilden de aynı miktarda genetik bilgi almayı sağlayan yeni bir teknik kullanıldı. Denisovan genomu sayesinde uzmanlar 3 yaşındaki bir kızın profilini çıkardı. Buna göre kahverengi saçlı, kahverengi gözlü ve tenli kız, 74 bin ila 80 bin yıl önce yaşadı. Asya ve Büyük Okyanus adalarında yaşayan bazı insanların genlerine bakıldığında da Denisovan genlerine rastlamak mümkün. Bu da bize atalarımızın Denisovanlarla ilişkisini açıklıyor.
Science dergisine göre yılın en önemli dördüncü bilimsel gelişmesi, bilgisayar ekranındaki bir imlecin zihni kullanarak hareket ettirilebileceğini gösteren araştırma ekibinin 2012’de daha büyük gelişmelere imza atmasıydı. Bu uzmanlar bu yıl hastalık ya da sakatlık sonucu felç olan kişilerin zihinlerini kullanarak elektro-mekanik bir kolu hareket ettirebileceğini gösterdi. Felçli kişilerin beyinlerine ameliyatla takılan kablolar üzerinden ilerleyen düşünce dürtüleriyle elektro-mekanik kollar hareket ettirilebiliyor. Editör Coontz, bu teknolojinin işlediğinin ispat edildiğini, bundan sonra daha ucuz, daha kullanışlı, daha pratik hale getirileceğini söylüyor.
Science dergisinin yılın bilim ve teknoloji olaylarını derlediği yılın son sayısındaki bir diğer teknolojik gelişme de NASA’nın Mars’a indirdiği otomobil büyüklüğündeki robot araç, Curiosity. Florida’daki Cape Canaveral’dan 26 Kasım 2011’de uzaya gönderilen Curiosity uzay aracı, Mars’taki Gale Krateri’ne 6 Ağustos 2012’de başarılı bir iniş gerçekleştirdi. Curiosity’nin görevi, Mars’ın iklim ve jeolojisini incelemek.
2013 yılında ve daha ileride tüm bu gelişmelerin hayatımızı nasıl etkileyeceğini, ne gibi değişiklikler getireceğini hep birlikte göreceğiz. Mutlu bir 2013 dileklerimle…
