Amerika’da devlet memuru musunuz? Olağanüstü durumlarda çalışması zorunlu personel misiniz? Bir federal dairenin ‘olmazsa olmaz’ı mısınız? Kongre üyeleri anlaşamayınca yılan hikayesine dönen federal bütçe krizi yüzünden zorunlu izin yapmanız istenecek diye uykularınız kaçıyor mu? Mortgage, kredi kartı, üniversite ödemelerinizde geri kalmaktan korkuyor musunuz? Ailenizi geçindirmekte sıkıntıya düşme olasılığı sizi ne kadar kaygılandırıyor? Bu sorular uzayıp gider, dünya çevresinde yeni bir yörünge oluşturur! Son birkaç gündür Amerikalı federal çalışanların evet uykuları kaçtı, moralleri bozuldu, planları ertelendi, günlük yaşamına koskocaman bir gölge düştü. Ve bugün, korktukları başalarına geldi ve bazılarının eline bir mektup tutuşturularak evlerine gitmeleri söylendi.
En uzun kapanma 21 günle Clinton döneminde
Federal hükümetin başına gelenleri haberlerden izlediğinizi tahmin ederek, bu işin tarihçesine biraz bakalım istiyorum. Amerika’nın Sesi’nden Alex Villereal’in araştırmasından yararlanarak belirteyim, bu, 1978 yılından buyana Kongre’deki partizan çekişmeler yüzünden federal hükümetin başına gelen 18’nci gerçek kapanma hikayesi. En uzun kapatma 1995-1996 yıllarında zamanın başkanı Demokrat Bill Clinton döneminde yaşanmış ve tam 21 günle Amerikan tarihinin en uzun kapanması olarak tarihe geçmişti.
1980’lerde kapanmaların çoğu en fazla üç günlük
1980’lerden önce federal hükümet Kongre bütçe tasarısını onaylamasa da çalışmaya devam eder, devlet memurları da islerine güçlerine bakardı. 1980’de zamanın başkanı Jimmy Carter döneminde o günlerde Adalet Bakanı olan Benjamin Civiletti, federal hükümetin bütçe Kongre’den geçmezse çalışmasının mümkün olmadığı yolunda bir kararname çıkarılmasına öncülük etti ve böyle durumlarda yalnızca “essential” sayılan yani çalışması ulusal güvenlik ve kamu için zorunlu personelin görevine devam edebileceği kuralı geldi. Ronald Reagan’ın başkanlığı döneminde 1981-1989 yılları arasında da sık sık federal hükümet kapılarını kapatmak zorunda kaldı, ancak bu kapanmaların çoğu üç günden fazla olmadı, hatta bazıları haftasonuna rastladığı için federal memurlar ve halk durumdan fazla etkilenmedi. Üstüne üstlük daha sonra çıkarılan bir Kongre kararıyla işten zorunlu olarak uzaklaştırılan personel kesilen parasını geri aldı. Bu kez bunun mümkün olmayabileceği söylentisi dolaşıyor her yerde.
Federal hükümetin kapanması büyük masraf
Federal hükümet ne kadar uzun süre kapalı kalırsa, masrafı da o kadar büyük oluyor. Resmi kayıtlara göre, 1995 ve 1996’daki iki kapanma devlete 1 milyar 400 milyon dolara maloldu. Washington’daki Pew Araştırma Merkezi’ne göre, enflasyon hesaba alınarak hesaplandığında bugünkü miktar 2 milyar 100 milyon dolara eşit.
Federal Hükümetin Kapanmasının Siyasi Etkisi
Peki, Amerikan kamuoyunun hükümete ve Kongre’ye güveni sarsılıyor mu federal hükümetin kapanması önlenemediği zaman? Elbette. Şu anda Amerikalılar’ın Kongre’ye duyduğu güven oranı yüzde 10’a düşmüş durumda ki bu, bugüne kadar kaydedilen en düşük güven oranı. Ekonomiye güven sarsılıyor tabii. Gallup Araştırma Kuruluşu’na göre, liderleri siyasi açıdan fazla etkilemiyor bu durum. Tarihi bir gösterge sayarsak, Başkan Barack Obama ve Temsilciler Meclisi Başkanı John Boehner için de siyasi açıdan ciddi bir sorun olacağını düşünmüyor uzmanlar. Gallup’a göre, 1995-96 kapanmalarında Amerikalılar’ın Başkan Bill Clinton ve Temsilciler Meclisi Başkanı Newt Gingrich’le ilgili görüşlerinde çok az değişiklik olmuştu, bu iki lider kamuoyu desteğini kaybetmemişti.
Gelelim memurların durumuna….
Bütün bu bilgileri verdikten sonra halkın ve federal memurların duygularına değinmeden geçmek istemem. Bugün zorunlu izne çıkarılan 800 bin devlet memurunun hemen hepsi aile geçindiriyor, mortgage ödemeleri var, birçoğu çocuk okutuyor. Düşünün bu iş uzarsa, diyelim ki bir hafta sürdü, maaşınızın dörtte birini alamıyorsunuz. Birçok kişinin hayatı altüst olacaktır, kuşku yok. Son beş yıldır yaşanan ekonomik kriz zaten birçok Amerikalı’nın tasarruflarını silip süpürdü, geride fazla birşey bırakmadı, ayrıca birçok kişi işini, evini kaybetti, hala onun sıkıntısını ve hayal kırıklığını yaşıyor. Borsadaki dalgalanmalar emeklilerin yıllardır biriktirdiği paranın büyük değer kaybetmesine neden oldu. Pazar günkü Washington Post gazetesinde, 77 yaşında bir emeklinin hala iki işte çalışarak geçindiğini okuyunca doğrusu gözlerim doldu. O yaşta iş bulmak hiç de kolay değil. Günde 10-12 saat çalışmaksa herkesin yapabileceği birşey değil. Ama gelgelelim zorunluysanız yapıyorsunuz. Yani emeklilikte geçinmek aslında Amerika’da da zor, eğer ailenizden miras kalmamışsa!
Ekonomi bir türlü düzelmiyor
İşsizlik Ağustos ayında 7,3’e düştü. Bu son 5 yılın en düşük seviyesi. İşgücü İstatistikleri Bürosu Ağustos ayında ekonomiye 169 bin iş eklendiğini, ancak Haziran ve Temmuz aylarında beklenenden az iş yaratıldığını bildirdi. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı OECD’ye göre, gelişmiş ülkeler arasında Amerika şu anda gelir dağılımı açısından eşitsizliğin en büyük olduğu ülke. Uzmanlara göre, 2010 yılından beri süregelen bütçe anlaşmazlığı ve Kongre tarafından yürürlüğe konulan kesintiler, ekonomik iyileşmenin sıkıntılı olacağının habercisi.
Sağlık Reformu neden önemli?
Cumhuriyetçi Kongre üyelerinin en büyük öfkesi, Başkan Obama’nın sağlık reform yasasını Kongre’den geçirmiş olması ve yasanın 1 Ekim’den başlayarak yürürlüğe girmesi. Demokrat başkanlar bu reformun gerçekleştirilmesi için bugüne kadar çok çalıştı, Başkan Bill Clinton döneminde eşi Hillary Clinton’ın da kuvvetle savunduğu bir reformdu sağlık reformu. Amerika’da 48 milyon kişi sağlık sigortasız yaşıyor. Bu, nüfusun yüzde 15’i anlamına geliyor. Düşünün 25 yaşındasınız ve meme kanseri teşhisi koyuyor doktorunuz. Tedavi o kadar pahalı ki, tedavi olamıyor ve ölümü beklemek zorunda kalıyorsunuz, gencecik yaşınızda. Buarada çalışmaya devam etmek zorundasınız geçinmek için. Bu gerçekten insanlıkdışı bir durum ve sadece bir örnek. Bu örneklerin sayısı inanılmayacak kadar çok. Amerika’da Avrupa’daki gibi herkesin yararlanabileceği sağlık hizmeti yok. Ayrıca sağlık hizmetleri olağanüstü pahalı. Bugün yasanın yürürlüğe girdiği ilk birkaç saat içinde 1 milyon sigortasız Amerikalı sağlık sigortası almak için başvuruda bulundu. Başkan Obama da bugünkü konuşmasında bunu vurguladı. Cumhuriyetçiler devlete büyük yük olacağı gerekçesiyle başından beri bu yasaya karşı ve son günlerde 1 yıl ertelenmesinde ısrar ettiler ancak Başkan Obama nuh dedi peygamber demedi. Ülkenin buna ihtiyacı olduğuna inanıyor çünkü. İyi ki de inanıyor!
Cumhuriyetçiler göçmenlik reformuna da karşı
Cumhuriyetçiler’in karşı olduğu bir reform da göçmenlik yasası. O da Kongre’de epey baş ağrıtacağa benziyor. Ama ikinci dönemini yaşayan Başkan Obama’nın yeniden seçilme kaygısı olmadığı için Cumhuriyetçiler’e ödün vermeye pek yanaşmayacağı anlaşılıyor. Bugünkü durumdan Cumhuriyetçiler Demokratlar’ı, Demokratlar da Cumhuriyetçiler’i suçluyor. Cumhuriyetçiler’in hedefinde de Başkan Obama var. Temsilciler Meclisi Demokrat Azınlık Grup Başkanı Steny Hoyer’e göre, Cumhuriyetçiler’in uzlaşmaz tutumu federal hükümetin uzun süre kapalı kalmasına neden olabilir. Bence bu uzlaşmaz strateji, Cumhuriyetçiler’e bundan sonraki seçimlerde ciddi oy kaybettirebilir.
Umarım bu çetrefilli konuya biraz olsun açıklık getirmeyi başarmışımdır. Yeni yazılarda yine birlikte olmak umuduyla..
Hulya Polat yayıncılığa Ankara Radyosu'nda başladı, TRT'de ve Amerika'nın Sesi'nde devam etti. Çok sayıda yayıncılık ödülü, siyasetçilerden sanatçılara kadar birçok kişiyle radyo ve televizyon ropörtajları var. Sivil toplumcu, gönüllü çalışmaların önemine inanıyor. Washington Türk-Amerikan Derneği Başkanlığı yaptı, Atatürk Okulu, Türk Festivali ve derneğin internet sitesiyle Amerikalı öğretmenlere Türkiye'yi tanıtma seminerleri başlatılmasında öncülük etti. Kitapları, sinema, tiyatro ve müziği, güneşi ve denizi seviyor. Yayınlanmış bir öykü kitabı var. "Dünyada en çok sevdiği işi yapma güzelliğini yakalayan ve kanseri yenen şanslı kişilerden biriyim, haberciliği, hayatı ve onlarla ilgili herşeyi seviyorum" diyor.
evet hülya abla rüyalarımın amerikasının durumu hiçte iyi degil. fakat yapılabilecek herşey ise tıkanmış durumda. eger bir çözüm olsaydı ve bu uygulanırdı yani çözüm yolu diye bir umut bulunmamaktadır.
başkan obama eski başkan bush tan büyük bir enkazı devraldı. çok zor koşullarda ekonomiyi olumlu bir trend ile olabilecek en iyi noktaya getirmeyi başardı. ve bunun karşılıgında ikinci kez başkan olmayı başardı.
federal hükümet resmen kapatıldı. ve 800 bin memur evine gönderildi. demokratlar ve cumhuriyetçiler arasındaki görüş ayrılıkları devam ederken nasıl bir çözüm ve uzlaşının olacagı ise şimdilik bilinmiyor.
fed sürekli piyasaya likide saglayarak bir iyileşme beklesede bu hayal kırıklıgına neden oluyor. tahvilin likiteye dönüşmesi amerikaya bir fayda saglamadan büyük bir bölümü gelişmekte olan ülkelere fon olarak gitmektedir. çünkü amerika rekabete yıllardır yenile yenile yatırım yapılacak bir özelligini git gide kaybetmektedir. bunu en iyi şöyle ifade edebilirim. yıllar içinde amerikadan 55 bin tesis ve fabrika çin ve uzak doguya taşınmış ve göç etmeye devam etmektedir.
amerikanın her yıl dış ticaret açıgı yaklaşık 700 milyar dolar civarında açık vermektedir.bu açıgın amerikaya zarar vermesi ve çıkarına aykırı olmasına ragmen hiçbir önlem yada çözüm üretilememektedir. bunun böyle olmasının kabul edilebilecek hiçbir mantıgı ise yok ve olmayacak. sanırım bu konuda amerikan hükümeti dışarıdan gelen malın üzerine eklenen vergileri bir kar olarak görmektedir. peki bu işe yaradımı malesef yaramadıgını ekonomiye baktıgımızda göremiyoruz.
bazen bir papagan gibi oldugumu düşünüyorum. amerikayı takip ediyorum. benden ve bizden daha iyi bir çıkış yolu bulabilirlermi diye. fakat benden ve bizden daha iyi bir fırsat ve çıkar yolu göremiyoruz ve asla olmayacak diye meydan okuyabiliyoruz.
evet hülya abla zaten uzun yazıyorum bu yazı uzunuda geçti kısa bir romana dönüştü. fakat bilinçli bir papagan oldugumu kanıtlamadanda sonlandırmak istemiyorum. işime gelmeyen amerika için şarloton olmayı ve işime gelen amerika için ciddi olmayı benimseyen paranoid olarak umutlarımızı korumak ve kollamak zorundayım. hem bizim için hemde sam amca için en geçerli olanı hayal ediyoruz.
vee sona geldik.. hülya abla sana teşekür ediyorum. kendine iyi bak… saygı ve sevgilerimle…
not: insanoglu geçmişinde bu yana kadar istedigi her şeyi şu veya bu şekilde yapabilmeyi başarmış. bizim içinde bir engel olmadıgını görüyor ve biliyorum. gecikme olabilir fakat eninde sonunda bütün umutlar gerçege dönüşecektir. ve aramızda kalsın amerikanın durumu büyük bir trajediye dogru sürüklenyor gibi.
Ekonomik değerlendirmeleriniz için teşekkürler. Çok okuduğunuzu ve okuduklarınızın nasıl işe yarayabileceğini biliyorsunuz. Çok teşekkürler yorumlarınız için. Bakalım bekleyip görmek gerekiyor neler olacağını. Ancak şurası bir gerçek ki dünya ekonomisi iyiye gitmiyor. En iyi dileklerle.
Lütfen yorumlarınızı yazın ve izlemeye devam edin. Çok teşekkürler.
Teşekkürler okuduğunuz için. Yorumlarınızı her zaman bekliyorum.