Amerika’da Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı büyüme raporu üçüncü çeyrekte %2,5’lik bir büyümeye işaret ediyor. İstatistiklere bakılırsa tüketici güveni de, tüketici harcamaları da, beklenenin altında olsa bile, artış göstermiş. Amerikan ekonomisinin üçte ikisini tüketim harcamaları oluşturduğundan bu, piyasaları sevindirdi.

Ancak 2007’deki krizi tetikleyen emlak piyasasındaki atalet hala Amerikan ekonomisinin önüne engel çıkarmaya devam ediyor. Merkez Bankası’nın düşük faiz politikası piyasayı canlandırmaya yetmedi. Bu yüzden Başkan Barack Obama, kısa süre önce yeni bir konut finansman programı daha açıkladı, maksadı, konut kredi geri ödemelerini azaltıp, konut sahiplerinin cebine başka harcamalar için para koyabilmek.

Bu programın başarısını zaman gösterecek. Ama bu arada atıl durumdaki emlak piyasasından “durum çıkarmak” isteyen iki Senatör “vize kozunu” kullanarak piyasayı canlandırmayı amaçlıyor.

Ver parayı, al vizeyi

New York’tan Demokrat Senatör Charles Schumer ile Utah’ın Cumhuriyetçi Senatörü Mike Lee’nin geçen hafta sunduğu yasa tasarısı Amerikan emlak piyasasına yarım milyon Dolarlık yatırım yapan yabancılara Amerikan vizesi verilmesini öngörüyor.

Biraz daha açarsak 500 bin Dolar verip Amerika’da ev veya apartman dairesi alan yabancılara üç yıllık oturma izni verilecek.

Eğer almak istenilen ev ya da apartman dairesi, diyelim ki 250 bin dolar ise, bu durumda iki tane almak gerekiyor. Alınan ev ya da dairelerden birinde alımı yapan yabancının ikamet etmesi, diğerini ise kiraya vermesi bekleniyor.

Üç yıllık oturma izni alabilmek için, alımı yapan yabancının, Amerika’da en az altı ay kalması ve bu süre içinde gerekli vergileri ödemesi de şart. Konut alan yabancılar yanlarında eşlerini ve 18 yaşından küçük çocuklarını getirme hakkına da sahip olacaklar. Ama aldıkları konutu sattıkları an yabancı alıcının ve ailesinin oturma izni geri alınacak.

Çalışma izni yok

Tasarı konut karşılığında üç yıllık oturma izni verirken, çalışma izni vermiyor. Çalışma izni için yine normal prosedürün uygulanması gerekiyor.

İki senatörün hazırladığı tasarı Amerika’da bir çeşit “Sevda Tepesi” tepkisi yarattı.

Hani 1984 yılında Özal döneminde, Türkiye’de yabancılara sadece yatırım amacıyla değil özel kullanım amacıyla da mülk satışına izin verilince o zaman prens olan Suudi Kralı Abdullah Sevda Tepesi’ni almış, bu da Türkiye’de birçok kişinin tepesinin tasını attırmıştı ya, onun gibi bir şey oldu.

Birçok gazetede konuyla ilgili haberlere sayısız olumsuz yorum yazıldı, göçmen karşıtları, bazı gazete ve köşe yazarları şiddetle bu fikre karşı çıktı.

Başkan Bill Clinton döneminde Çalışma Bakanı olarak görev yapan Robert Reich ise Christian Science Monitor’de yayınlanan makalesinde konuya bir başka açıdan yaklaştı ve konut piyasasına zengin yabancıların girişini teşvik eden yasanın Amerika’nın yoksul yabancılara kapısını giderek daha sıkı şekilde kapattığı bir döneme geldiğine dikkat çekti. Reich, vizelerin sıkılaştırıldığı, göçmenlere tanınan fırsatların azaltıldığı bir dönemde zengin yabancılara para karşılığında kapıları açmanın Amerika’nın göçmen ruhu ve kültürüyle hiç de bağdaşmadığını yazdı.

Kanadalılar en büyük alıcı

Tasarı tartışmalarla beraber yabancıların Amerikan piyasasındaki yerini de gün ışığına çıkardı. Buna göre, son yıllarda, düşük fiyatlar, zayıf dolar gibi etkenleri kendi lehlerine kullanan yabancılar alımlarını artırmışlar.
Amerikan Emlakçılar Birliği’nin rakamlarına göre emlak piyasasının büyüklüğü 1,07 trilyon Dolar. Yabancılar, 2010-2011 Mart ayları arasında 41 milyar Dolarlık alım yapmışlar. Bir önceki dönemde de bu rakam aynı kalmış. En çok Kanada, Çin, Meksika, Hindistan ve İngiltere’den gelen alıcılar konut almış. Yabancı alımların %25’ini Kanadalılar yapmış. Bir diğer %25 ise Çin, Meksika, Hindistan ve İngiltere’deki alıcılara ait.

Yabancıların en fazla tercih ettiği yerler, güney Florida, güney California ve Arizona. Güney Amerikalı alıcılar özellikle Miami’yi tercih ederken, Meksikalılar, Arizona ve Texas’ı, Asyalılar California eyaletini tercih ediyor. Soğuk havadan bıkan Kanadalılar da Florida ve Arizona’yı seçiyor. (Not: Emlakçılar Birliği’nin verilerinde Türkiye ve Türk alıcılara dair bir istatistik yer almıyor.)

Emlakçılar Charles Schumer ve Mike Lee’nin tasarısını, doğal olarak, destekliyorlar. Ama bu destek, mevcut eleştirileri göğüslemeye yetecek mi belli değil. Dolayısıyla şimdilik tasarının Senato’da kabul edilip-edilmeyeceği bilinmiyor. Teklifin yasalaşması için Senato onayından sonra Temsilciler Meclisi tarafından da kabul edilmesi ve Başkan Obama tarafından imzalanması gerekiyor.