© Spinybackwebdesign.com

“O’zbekistonda erkin fikr aytish, xavotirsiz ochiq muhokama yuritish orzuligicha qolayotgan bir paytda xorijda emin-erkin ishlayotgan ko’plab o’zbek saytlaridagi manzara hafsalani pir qiladi”, – deydi yaqinda vatandan chiqib ketishga majbur bo’lgan o’zbekistonlik.

Bu umidsiz xulosalar so’nggi yillarda o’zbek faollari tomonidan xorijda ochilgan mustaqil saytlar faoliyati haqida.

Bunday qarash birinchi bor aytilayotgani yo’q, qolaversa, vatandoshimiz nazarda tutayotgan mustaqil o’zbek saytlarining o’zida ham bu kabi fikrlarni o’qish mumkin: o’zaro haqoratlar, tahqirlar, shaxs qadrini yerga urish… Muhokama o’z yo’lida, lekin illatlar o’sha o’sha.

Gap xorijdagi o’zbek muxolifati, faollarining tarqoqligi, bo’linish yoki birlashish haqida ham emas, balki oddiy saviya, qolaversa, aksariyat o’zbeklar mosuvo bo’lgan imkoniyatdan ustida ketmoqda.

Har bir nashrning maqsadi o’quvchilarni vatandagi vaziyat haqida baholi qudrat xabardor qilib turish ekaniga shubha yo’q. Biroq xorijdagi aksariyat o’zbek saytlariga qo’yilayotgan maqolalar birinchi o’ringa nizo va adovat, bu ham yetmaganidek, haqoratga to’la.

Albatta, bunday paytda o’quvchiga beriladigan tavsiya oddiy: yoqmasa o’qimang, qaramang . Ehtimol, rostdan shunday qilish kerakdir.

Biroq tavsiyalarga to’sqinlik qiluvchi sabablar bor, bu borada suhbatdoshim Hasanboy Yo’ldoshev yaxshi fikrlar aytdi, uni matn sifatida emas, jonli keltirishni ma’qul ko’rdim.

Marhamat tinglang:

Hasanboy Yo’ldoshev mulohazalari – Audio:

Mohiyat shundaki, bu noxush jarayonga tortilganlar o’zbek demokratik jamoatchiligining old qismini tashkil etadi. Har holda faollar guruhi sifatida boshqa bir jamoatchilik hozircha yuzaga chiqqani yo‘q.

Men jurnalist, o’quvchi, fuqaro sifatida ham o’zbek jamoatchiligini tamsillovchi guruhni bir qadar saviyali ko’rishni, taqdim etishni xohlayman. Nazarimda sog’lom bir muhitni istagan boshqa o’zbeklar ham shunday fikrda.

Mustaqil saytlarni rasmiy axborot vositalaridan farqli tomoni bu yurtdagi jarayonlar haqida batafsil, ochiq, konstruktiv mushohada bilan yoritish imkoniyatiga egaligidir. Biroq haqorat urchigan, adovatga chulg’angan muhitda bunday muloqotga o’rin yo’qligi aniq. Shunday bo’layapti ham.

Ko’pchilik buning sababini tarafkashlikda, o’zbek muxolifatining tarqoqligida ko’radi. Ammo bu haqorat va adovat sachratishga asos bo’luvchi omil emas.
Bo’linish ham, birlashish kabi tabiiy, o’zgaruvchan jarayon, shaxs qadri esa daxlsiz qolishi kerak, ayniqsa, inson huquqi, qadriyatlarini tiklashga da‘vogar bo’lgan jamoatchilik uchun.

Afsuski, bu qadriyatlarni tamsillayotgan jamoatchilikning eng zaif nuqtasi ham shunda – shaxs qadri, sha’niga nisbatan munosabatda bu qadriyatning unutilayotganidir.

Ta‘bir joiz bo’lsa, vatanda “farovonlik” haqida bosilayotgan zo’raki maqolalar jamoatchilikni qanchalik cho’ktirayotgan bo’lsa, tashqaridagi haqoratga va adovatga yo’g’rilgan “tanqidlar“ning zarari ham bundan kam emas.

Albatta, asl maqsadning o’zi shundan iborat bo’lmagan taqdirda.

Fursatdan foydalanib, ko’pgina do’stlar savoliga oydinlik kiritib o’tmoqchiman. M.Mansur taxallusi ostida turli saytlarda berilayotgan maqolalar muallifi men emasman. Menda hajv yozishga ishtiyoq ham, xohish ham yo’q.

Malik Mansur