Dihet se gjumi, kujtesa dhe të mësuarit janë të lidhura thellësisht. Shumica e kafshëve (nga mizat tek njerëzit) kanë probleme me kujtesën kur u ndalohet gjumi. Gjithashtu, studimet kanë treguar se gjumi është kritik në kalimin nga kujtesa afatshkurtër në kujtesën afat-gjatë,  proces i njohur si ‘konsolidim i kujtesës’.

Pyetja është; A konsolidohet kujtesa gjatë gjumit sepse truri është i qetë, apo në fakt janë neuronet e kujtesës që sjellin gjumin?

Studimi në revistën eLife tregon, se kur neuronet DPM tek mizat aktivizohen, ato bien në gjumë; kur çaktivizohen, mizat gumëzhijnë.

Konsolidimi i kujtesës pengon zgjimin, ndërsa fillon konvertimi i kujtesës nga afatshkurtër në afatgjatë. E gjithë kjo ndodh në një pjesë të trurit të quajtur Drosophila, që i ngjan hippokampusit,  përgjegjës për kujtesën dhe mësimin tek njeriu.

Kështu, të kuptuarit e gjumit dhe kujtesës mund të ndihmojë shkencëtarët të zbulojnë sekretet e trurit të njeriut.

Duke ditur se gjumi dhe kujtesa janë të lidhura, kjo mund të lejojë studiuesit për të kërkuar a zbuluar se si  gjumi ose kujtesa preken kur gjërat shkojnë keq, si në rastin e pagjumësisë (insomia), ose çrregullimeve të kujtesës.