Astrit Lulushi, Zëri i Amerikës

Më 13 qershor në një nga mjediset e kolegjit Monroe në Nju Jork u zhvillua seminari mbi 100 vjetorin e botimit të numërit të parë të gazetës Dielli, që më pas do të bëhej organ i Federatës mbarë shqiptare të Amerikës, Vatra. Në seminar morën pjese edhe një grup studiuesish e historianësh nga trojet shqiptare dhe diaspora, SHBA e Kanada, të cilët paraqitën kumtesat e tyre mbi rolin e gazetës Diell në çështjet kombëtare.

Seminari kulturor u thirr nga shoqata Vatra për nder të 100 vjetorit të gazetës Dielli, e cila u themelua më 1909 nga Konica e Noli, duke u bërë prelud i Fedetarës Vatra që u krijua tri vjet më vonë, më 1912, nga të njëjtit atdhetarë.

Ështe kjo lidhje e ngushtë që e bën të përbashkët fatin e këtyre dy institucioneve, prandaj edhe suksesi a mos suksesi i njërit afekton tjetrin, i gëzon dhe i shqetëson të gjithë. Në kushtetutën 97 vjecare të federatës panshqiptare Vatra, Diellit i është caktuar roli informues dhe edukativ për anëtarët e mbarë lexuesit e saj.

Por ka rreth 20 vjet që Gazeta Dielli ka dalë rrallë e më rrallë ndërsa që prej vitit 2006 ko gazetë nuk e ka parë dritën e botimit. Mendimi i përgjithshëm është se Vatër pa Diell nuk mund të ketë. Zoti Agim Karagjozi është kryetar i federatës mbarë shqiptare Vatra. Ai thotë se kjo shoqatë tashmë ka dalë nga vështirësitë financiare që pengonin edhe botimin e gazetës.

Zoti Karagjozi është njëkohësisht edhe administrator i gazetës Dielli. Gjatë seminarit ai u premtoi vatranëve se gazeta Dielli do të dalë përsëri dhe shumë shpejt. Veprimtari i njohur komunitetit, Harry Bajraktari e sheh cështjen edhe me syrin e afaristit. Që Vatra e Dielli duhet dhe do të gjallërohen, për këtë zoti Bajraktari nuk ka asnje dyshim.

Konferenca u hap me hymnet kombetare shqiptare e amerikane, e të shtetit të Kosovës, interpretuar nga këngëtarja e njohur Merita Halili, shoqëruar nga instrumentisti Raif Hyseni.

Seminari u drejtua nga dy prej anëtarëve më aktivë të Vatrës, zonja Merita Bajraktari Mekormak e cila drejton degën e Vatrës në Uashington dhe zoti Agron Alibali, anëtar i kryesisë nga Bostoni. Të dy ata përfaqësojnë edhe brezin e ri shqiptaro amerikan, që Vatra ka filluar t’a afrojë për mbarëvajtjen e punëve së saj.

Kancelari i Kishës së Shën Gjergjit në Boston, at Artur Liolini i kishte dërguar konferences një telegram urimi. Zëvëndës ambasadori i Shqipërisë në SHBA, Kreshnik Çollaku lexoi telegramin e urimit dërguar vatranëve në këtë 100 vjetor të Diellit, nga kryeministri i Shqipërisë Sali Berisha. Vatranët i përshëndeti edhe ambasadori i Shqipërisë pranë OKB-së, Adrian Neritani. Në këtë 100 vjetor të Diellit, përshëndetën edhe përfaqësues të ministrisë së Kosovës për çështje të Diasporës, si dhe të Arkipeshkëvisë Katolike të Kosovës.

Në referatin e tij, historiani Beqir Meta foli mbi rolin e gazetës Dielli për zgjimin kombëtar në fillim të shekullit të XX. Ndërsa redaktori i Diellit, Anton Çefa, foli mbi redaktorët në vite të kësaj gazete që nga dita e themelimit të saj, të cilë luajtën rol kyç në përmbushjen e misionit të Diellit dhe të Vatrës në përgjithësi. Profesor Muharrem Dezhgiu nga Shqipëria shqyrtoi rolin e gazetës Dielli gjatë periudhës së luftës së dytë botërore, rol që gjithmonë lidhej me cështjen kombëtare dhe ekzistencën e shtetit shqiptar, pavarësisht nga rrymat ideologjike në vend.

Historiani Sevdai Kastrati i hodhi një vështrim shkrimeve letrare të botuara në faqet e Diellit mes viteve 1909 – 1971. Ndërsa, Dalip Greca redaktor i gazetës shqiptare amerikane Illyria në Nju Jork foli mbi rolin e Diellit si shkollë e shtypit të lirë dhe lajmit të saktë, rol, tha ai, që duhet të studiohet e të merret si model nga gazetaria e sotme shqiptare. Referate kishin përgatitur për këtë 100 vjetor edhe studiues të tjerë si shkrimtari i njohur Naum Prifti mbi letërsinë artistike të pasqyruar në faqet e Gazetës Dielli; apo studiuesi Idriz Lamaj mbi intelektualin Kostë Cekrezit si redaktor i gazetës Dielli në prag të luftës së parë botërore.

Gjithashtu gjatë këtij seminari, historiani nga Shqipëria, profesor Beqir Meta u shpall anëtar nderi i Federatës mbarë shqiptare e Amerikës Vatra. Ndërsa veprimtari për të drejtat e çamëve, Ahmet Xhafo nga Kalifornia i bëri thirrje mbarë komunitetit, që t’a ngrejë rolin e Diellit në lartësinë që ka gëzuar, duke e ndihmuar materialisht dhe moralisht këtë gazetë.

Zoti Xhafo në mënyrë të hapur i dorëzoi Vatrës një çek prej 1 mijë dollarësh për gazetën Dielli dhe propozoi që kjo federatë mbarë shqiptare duhet të bëjë më shumë për të ndihmuar në zgjidhjen e çështjes çame.

Vëzhguesit thonë se konferenca kulturore mbi 100 vjetorin e gazetës Dielli përbën edhe një rikujtesë se, pavarësisht nga ngadalësimet që skeptikët i shohin si ndalesa, Federata Vatra me gazetën e saj Dielli kanë forca për t’a vazhduar misionin e përcaktuar nga idealistët e rilindësit shqiptarë të shekullit të kaluar, Fan Noli e Faik Konica.